Om de stortvloed aan pakketjes uit China het hoofd te bieden, komt de EU met nieuwe regels voor de import van goedkope producten van buiten de EU. Essentieel onderdeel van die plannen: een nieuw op te richten Europees douaneagentschap.

Nederland hoopt het nieuwe douanekantoor, dat naar verwachting goed is voor zo'n 250 banen, naar Den Haag te halen. Maar de concurrentie uit andere landen is stevig. Nog acht kandidaten doen een gooi naar het agentschap: Frankrijk, Spanje, Portugal, Kroatië, Italië, Polen, Roemenië en België. Vanmiddag trapt Nederland zijn lobby af met een officiële presentatie van de kandidatuur op de EU-ambassade in Brussel.

Het nieuwe orgaan moet ervoor zorgen dat EU-landen controle krijgen over wat er allemaal de Unie binnenkomt en dat de douanes van de 27 EU-landen beter gaan samenwerken.

Te veel pakketjes

"Nederland is een logische vestigingsplaats voor de Douaneautoriteit", schreef demissionair staatssecretaris van Financiën Heijnen vorige week in een Kamerbrief. "Ons land beschikt over een Douane met internationale erkenning voor hun expertise."

Volgens de staatssecretaris is Den Haag geschikt vanwege de goede voorzieningen voor medewerkers, zoals huisvesting en internationale scholen. Daarnaast noemt hij de belangrijke logistieke rol die Nederland speelt binnen de EU: "Ongeveer een derde van alle goederen die de EU binnenkomen, gaat via de twee Nederlandse mainports: de Rotterdamse haven of luchthaven Schiphol."

Douanes worstelen met de enorme hoeveelheid pakketjes die via bestellingen op sites als Temu, AliExpress en Shein de EU binnenkomen. Volgens de Europese Commissie importeerden EU-burgers vorig jaar bijna 4,6 miljard laagwaardige producten (onder de 150 euro) via online bestellingen. Dat is een verdubbeling ten opzichte van het jaar daarvoor.

Ruim 90 procent van die producten kwam uit China. Veel van die producten voldoen niet aan de Europese kwaliteitseisen op het gebied van veiligheid en milieu. Nederlandse toezichthouders waarschuwden al dat het onmogelijk is om alle pakketten goed te controleren. Ook andere EU-landen ervaren die problemen.

'Hoeveelheid troep ongelooflijk'

Daarom komt de EU met nieuwe regels. Zo verdwijnt de vrijstelling van invoerrechten voor pakketjes onder de 150 euro. Daarbovenop wil de Europese Commissie nog eens 2 euro aan administratiekosten per verzending gaan rekenen voor het extra werk dat douaniers hebben aan de bergen pakketjes.

De hoop bij de EU is dat de heffingen ertoe leiden dat webwinkels grotere pakketten met veel dezelfde producten tegelijk gaan versturen in plaats van containers vol met verschillende kleine pakketjes. Dat is voor de douane veel makkelijker controleerbaar en leidt voor consumenten tot minder administratiekosten.

De Europese Commissie, de lidstaten en het Europees Parlement onderhandelen nog over die regels. Volgens Dirk Gotink (NSC), hoofdonderhandelaar namens het Europees Parlement, zijn Europese maatregelen tegen de pakketjesinvasie hard nodig. "De hoeveelheid troep die nu de EU binnenkomt is ongelooflijk", zegt hij. "Het zijn producten die maar een paar keer gebruikt worden en dan op de vuilnisbelt terechtkomen."

De nieuwe Europese douaneautoriteit moet een belangrijke rol spelen bij de aanpak van dit probleem. De douanes van de EU-landen werken op dit moment nauwelijks samen, zegt Gotink. "Bijna alles wordt nationaal geregeld."

Het agentschap gaat straks de data van alle binnenkomende pakketten in de EU verzamelen. Op die manier ontstaat een beter beeld van wat er wordt ingevoerd en kunnen douanes doelgerichter controles uitvoeren, legt Gotink uit. "Dan kan je gezamenlijke risicoanalyses maken en onze markt beter beschermen tegen partijen die proberen via iedere achterdeur hun rotzooi bij ons naar binnen te krijgen."

Uiteindelijk beslissen de lidstaten en het Europees Parlement waar het agentschap komt, maar over de procedure wordt nog onderhandeld. In 2017 haalde Nederland al het Europees Medicijnagentschap (EMA) binnen. Toen waren er maar liefst negentien kandidaatsteden. Het is nu aan Nederland om aan andere lidstaten en aan Europarlementariërs te bewijzen dat Den Haag de meest geschikte locatie is.

Een tanker die vaart onder Russische vlag zegt te zijn aangevallen. Dat melden Turkse autoriteiten, het schip zou zelf melding hebben gemaakt van de aanval. Het schip voer op dat moment zo'n 130 kilometer ten noorden van Turkije in de Zwarte zee, bij Sinop. Afgelopen vrijdag werden ook twee Russische olietankers aangevallen, Oekraïne claimde de verantwoordelijkheid van die aanvallen.

Het schip Midvolga-2 was onderweg van Rusland naar Georgië, volgens de Turkse maritieme autoriteiten met een vracht zonnebloemolie. De dertien bemanningsleden zouden ongedeerd zijn.

Hoewel er niet veel details bekend zijn, zeggen Turkse media dat het schip is aangevallen door drones. Dat was vrijdag ook het geval, toen de vermoedelijke Oekraïense drones brand veroorzaakten op Russische tankers.

De twee vaartuigen die toen werden aangevallen behoren tot de Russische schaduwvloot, die volgens de database van OpenSanctions wordt gebruikt om de sancties tegen Moskou te omzeilen. De schepen voeren onder de Gambiaanse vlag.

Oekraïne gaf beelden vrij waarop te zien is hoe de tankers afgelopen vrijdag door zeedrones werden aangevallen:

Dagen nadat orkaan Ditwah het eiland over trok, gaat in Sri Lanka de zoektocht naar overlevenden verder. Door zware regenval hebben grote delen van het Zuid-Aziatische land nog steeds te maken met hoogwater en aardverschuivingen. Terwijl hulpverleners dag en nacht doorwerken is er langzaam ook ruimte voor kritische vragen over hoe het zo kon misgaan.

"Er zijn nog steeds duizenden mensen die vastzitten in overstromingsgebieden die moeilijk te bereiken zijn", zegt Ahmed Yasir, die de hulpverlening coördineert voor de Serendib Foundation, een ngo. Het dodental is inmiddels opgelopen tot boven de 400 en honderden mensen worden nog vermist.

Te laat

Volgens Yasir kwam de evacuatie laat op gang, omdat het leger een tekort aan boten had. Burgers waren daardoor op zichzelf aangewezen. Met eigen boten en gehuurde boten probeerde zij zo veel mogelijk mensen te redden.

Een van hen is Amodya Alwis: "Er was vooraf geen enkele centrale planning, vooral de eerste dagen was het de gemeenschap die samenkwam. Pas op zaterdag kwam het leger in actie."

Het is de zwaarste overstroming die de 32-jarige Alwis heeft meegemaakt. "Van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat vaar ik op mijn boot op zoek naar mensen en dieren die vechten voor hun leven."

Ook Yasir ziet hoe de Sri Lankaanse gemeenschap in deze crisis samenkomt, maar het compenseert het tekort aan middelen niet.

"Mensen koken massaal, dus er is voor nu genoeg eten, maar we hebben een groot tekort aan schoon water, medicijnen en verzorgingsproducten", legt Yasir uit.

Beide mannen zijn voorzichtig met kritiek uiten op de overheid. In Sri Lanka, zeggen ze, zijn burgers nou eenmaal vaak op zichzelf aangewezen.

Nieuwe crisis

President Dissanayake zegt dat zijn land momenteel een van de grootste natuurrampen meemaakt sinds jaren. Hij wordt als nieuwe president, net een jaar aan de macht, nu op de proef gesteld.

Na jaren van wanbeleid en corruptie onder president Rajapakse kwam Sri Lanka in 2022 in een economische crisis terecht. Na de verkiezingswinst van Dissanayake was er veel hoop onder de bevolking dat hij het land uit het economische slop zou trekken. Voor orkaan Ditwah lag de Sri Lankaanse economie op koers om met 4,6 procent te groeien dit jaar. Economen stellen dat, door de impact van de ramp, nu bij naar ongeveer 4 procent.

Nog meer dan bij de tsunami in 2004 is de infrastructuur door Ditwah geraakt. Herstel daarvan vergt veel nieuwe investeringen van de overheid. Daarnaast is er de langetermijnschade aan landbouw en de toeristenindustrie.

Ditwah is een nieuwe klap voor een land dat net weer aan het opklimmen was. Daarom willen veel Sri Lankanen nu niet al te kritisch zijn op de overheid.

Tegelijkertijd waarschuwen critici dat deze regering fouten uit het verleden herhaalt. Bijvoorbeeld door minder aandacht te hebben voor de noden van de Tamil-gemeenschap, die een minderheid vormt in Sri Lanka.

Wie wordt gewaarschuwd

"Het viel mij op dat mensen klaagden over het gebrek aan weeralarmen, informatie over overstromingsgevaar en wegafsluitingen in het Tamil via overheidskanalen", zegt onderzoeker Sanjana Hatutowa die gespecialiseerd is in sociale media en politiek.

Hatutowa bekeek 68 berichten die de nationale centrale voor rampenbestrijding in de dagen voorafgaand aan de orkaan verstuurde op haar Facebookpagina. Dat is een belangrijke bron van informatie voor Sri Lankanen.

"In Tamil is er geen enkele waarschuwing verstuurd over aardverschuivingen terwijl dat wel gedaan werd in het Singalees, dat door de meerderheid van de Sri Lankanen wordt gesproken", aldus Hatutowa.

Singalees-sprekers werden in real-time van informatie voorzien over wegafsluitingen. Tamil-sprekers die dezelfde routes moesten afleggen, hadden geen idee welke alternatieve routes veilig waren om te nemen.

"Wij maakten ons ook zorgen over de berichten die de eerste dagen alleen in het Singalees en het Engels beschikbaar waren", zegt hulpverlener Yasir. "Nadat er klachten waren binnengekomen, zag ik dat er inmiddels Tamil-sprekende vrijwilligers zijn om de hulplijnen te bedienen."

Tropisch eiland

Hoewel er begrip is voor de moeilijke situatie waarin de overheid zich nu bevindt, vinden Sri Lankanen dat er geleerd moet worden van deze ramp. Daarom moet er ruimte zijn voor kritische vragen over het missen van inclusieve waarschuwingssystemen vooraf en de paraatheid van de overheid bij dit soort rampen.

"Sri Lanka is een tropisch eiland dat elke paar jaar overstromingen meemaakt, ze zullen door klimaatverandering alleen maar vaker voorkomen", zegt Alwis.