Het Openbaar Ministerie onderneemt behalve tegen Funcaps.nl ook actie tegen een andere website die onbeperkt medicijnen zonder recept verkocht. De webshop Slaappillen.net wordt in verband gebracht met tenminste één overlijden na de levering van een nepversie van de zware pijnstiller oxycodon. Die pillen bevatten de levensgevaarlijke synthetische stof nitazenen.

Politie en justitie onderzoeken nog of er een link is met andere overlijdens, onder andere van een vrouw in een dorp niet ver van Rotterdam. Twee mannen die ervan verdacht worden betrokken te zijn geweest bij de webshop Slaappillen.net zitten vast en moeten 15 december voor het eerst voor de rechtbank verschijnen.

Nitazeen in bloed

In totaal zijn er bij het Nationaal Forensisch Instituut (NFI) sinds vorig jaar zes overlijdensgevallen en vier ernstige vergiftigingen onderzocht die te koppelen zijn aan een nitazeen, de meeste via namaakoxycodon.

Het NFI heeft eind vorig jaar voor het eerst een nitazeen aangetroffen in het bloed van een overleden persoon, vertelt NFI-toxicoloog Kristof Maudens. "Dit jaar staat de teller al op vijf aan nitazeen gerelateerde overlijdensgevallen."

"Daarnaast waren er vier ernstige vergiftigingen met een nitazeen bij personen die het overleefd hebben", vervolgt Maudens. "In bijna alle gevallen is het nitazeen in namaakoxycodontabletten aangetroffen."

Het forensisch instituut sluit niet uit dat meer overlijdens verband houden met nitazenen. "Wij hebben als NFI geen zicht op toxicologisch onderzoek dat op andere plekken wordt uitgevoerd, dus het zou kunnen dat de werkelijke cijfers hoger liggen."

Veel sterker dan morfine

Aanleiding voor het onderzoek naar Slaappillen.net was de vondst afgelopen april van het lichaam van een 44-jarige vrouw in Voorburg. In haar appartement trof de politie onder meer verpakkingen aan van een middel dat zij als oxycodon had gekocht bij Slaappillen.net.

In de pillen, maar ook in het bloed van de vrouw bleken onder meer nitazenen te zitten, wat erop wijst dat het waarschijnlijk om een namaakmiddel ging afkomstig uit een drugslaboratorium. Het OM noemt nitazenen een "synthetische opioïde die vaak tientallen tot duizenden keren sterker is dan morfine". Daardoor leidt een verkeerde dosering al snel tot een overdosis.

Het Trimbos-instituut waarschuwde afgelopen maart al voor namaak-oxycodon met nitazenen, naar aanleiding van een ander overlijden. In dat geval ging het om een man uit Amsterdam.

"Binnen de groep van nitazenen vallen verschillende extreem sterk werkende en gevaarlijke stoffen", zegt Pieter Oomen van het Trimbos. "Soms kan minder dan een milligram al voor levensbedreigende situaties zorgen, zoals problemen met ademen."

Verband met dood moeilijk te bewijzen

De twee verdachten in deze nieuwe zaak, die naar nu blijkt eind september al zijn aangehouden, zijn 28 en 33 jaar en komen uit Breda. Ze worden onder meer verdacht van illegale handel in medicijnen en andere verboden middelen. De 33-jarige man worden tevens voorbereidingshandelingen voor de in- en uitvoer van cocaïne ten laste gelegd.

De twee worden nog niet vervolgd voor betrokkenheid bij de dood van de vrouw uit Voorburg. Volgens betrokkenen bij de zaak is het in dit soort gevallen heel moeilijk te bewijzen dat er een rechtstreeks verband is tussen het overlijden en middelen die de persoon in kwestie had aangeschaft. Zo zijn bij de vrouw ook andere stoffen in het bloed aangetroffen, waaronder ware slaapmiddelen die zij eveneens bij Slaappillen.net had gekocht.

Hetzelfde speelt bij webshop Funcaps. In die zaak worden de verdachten gekoppeld aan de dood van mogelijk 49 mensen, maar ook zij worden vooralsnog uitsluitend vervolgd voor overtreding van de geneesmiddelenwet. Eerder schatte directeur Ruud Coolen van Brakel van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) dat er honderden van dit soort sites zijn.

Negen jaar lang oxycodon

De familie van de overleden vrouw uit Voorburg vindt dat in de huidige discussie over gevaarlijke webshops één aspect te weinig aandacht krijg: het voorschrijfgedrag van artsen, dat ertoe kan leiden dat patiënten een verslaving aan zware medicijnen ontwikkelen. Volgens de familieleden had hun Sharon zo'n negen jaar lang oxycodon voorgeschreven gekregen door haar huisarts. De richtlijn is om dat zo kort mogelijk te doen.

Bekend is dat oxycodon bij langdurig gebruik minder goed kan gaan werken en dat patiënten dan behoefte krijgen aan grotere doses. Vindt de eigen dokter dat niet meer verantwoord, dan wijken zij vaak uit naar andere kanalen. In de ogen van de familie heeft de huisarts met het jarenlange voorschrijven de vrouw als het ware het zwarte circuit in gedwongen en haar daarmee in gevaar gebracht.

'Benarde situatie huisarts'

De huisarts in kwestie kan niet reageren vanwege het medische beroepsgeheim. Anke Lambooij, apotheker en onderzoeker bij het Instituut Verantwoord Medicijngebruik vindt de kwestie moeilijk te beoordelen. "Wij waren er niet bij in de spreekkamer."

Maar in het algemeen is volgens haar bekend dat huisartsen oxycodon in ruim een derde van de gevallen langer dan drie maanden voorschrijven. Bijvoorbeeld omdat oxycodon het enige middel blijkt te zijn dat helpt, ook al wordt het effect na verloop van tijd minder.

"Je kunt dan als huisarts in een professioneel-ethisch dilemma terecht komen, een benarde situatie", zegt Lambooij. "Je weet dat het niet goed is om nog langer herhaalrecepten uit te schrijven, maar een alternatief is er niet en je voelt de druk van de patiënt. Plus dat er het risico bestaat dat hij of zij juist uitwijkt naar het zwarte circuit als je te sterk aandringt op afbouwen. In dit soort gevallen kun je het eigenlijk nooit goed doen."

De filminstelling Cinémàtheque Française in Parijs sluit per direct zijn zalen na de vondst van bedwantsen. Meerdere bezoekers zeggen dat ze begin deze maand werden gebeten tijdens een vertoning van scifi-horrorfilm Alien (1979) en een masterclass met hoofdrolspeelster Sigourney Weaver.

In het gebouw zit een filmarchief, worden klassieke films vertoond en zijn bijeenkomsten met mensen uit de filmwereld. Ook worden er rekwisieten tentoongesteld en zijn er wereldsterren te vinden als er een film in première gaat.

Verdelgers gaan in vier zalen de strijd aan met de bedwantsen. De beestjes verstoppen zich graag in kieren en naden. Daarom worden alle stoelen gedemonteerd en met stoomreinigers onder handen genomen. Ook vloerkleden worden gereinigd. Vervolgens wordt alles gecontroleerd, onder meer met speurhonden.

Niet het hele gebouw gaat dicht. Bepaalde ruimtes voor exposities blijven open.

Mediahype

Een paar jaar geleden was er een mediahype rond bedwantsen in Parijs. Hoewel een Franse minister benadrukte dat er geen reden was voor paniek en er niet meer bedwantsen waren dan normaal, leidden alle publicaties over een "explosie aan bedwantsen" tot twijfels bij vakantiegangers en tips over de bestrijding ervan.

De Oekraïense hoofdstad Kyiv en omliggende regio's zijn vannacht getroffen door een aanval met raketten en drones vanuit Rusland. Er vielen zeker zes gewonden, van wie er een in kritieke toestand verkeert.

Volgens het militaire bestuur waren er in Kyiv zes inslagen, onder meer in appartementencomplexen. Na de inslagen ontstond brand en viel de stroom op meerdere plekken in de stad uit.

Burgemeester Vitali Klitsjko zei dat in een appartementenblok in het westen van de stad brand was ontstaan op de lagere verdiepingen. Een andere brand in het centrum was snel onder controle.

Ook in andere Oekraïense regio's klonk het luchtalarm. In de stad Dnipro werden explosies gemeld.

Olietankers in brand

In de Zwarte Zee ontstond brand op twee olietankers die voor de Turkse kust liggen. Zeker een daarvan was onderweg naar de Russische havenstad Novorossisk.

De schepen varen onder de vlag van Gambia. Volgens de database van OpenSanctions behoren de schepen tot de Russische schaduwvloot, die wordt gebruikt om de sancties tegen Moskou te omzeilen.

De Turkse zender Haberturk berichtte dat de schepen mogelijk zijn aangevallen met drones. De Turkse maritieme autoriteiten wijten de branden aan "een externe aanval", maar geven verder geen details.

Op een van de schepen, de Virat, ontstond zware rook vanuit de machinekamer. De twintig opvarenden waren volgens de Turkse autoriteiten niet in gevaar. Op de Kairos was de brand ernstiger. Alle 25 opvarenden werden van het schip gehaald door Turkse reddingsteams.