Ondanks een landelijke ophokplicht voor pluimvee, blijft de vogelgriep pluimvee en wilde vogels treffen. In het buitenland raken heel soms ook andere dieren of mensen besmet met het virus. Het risico daarop is minimaal, maar je kan dingen doen om het risico zo klein mogelijk te houden.

"Voor het algemeen publiek is het risico op besmetting gelukkig erg klein", zegt viroloog Thijs Kuiken van het Erasmus MC. Dat gebeurt volgens de vogelgriepexpert alleen als mensen zonder bescherming "langdurig en intensief contact" hebben met besmette vogels.

Geen 'tamme' vogels aaien

Kans om besmette vogels tegen te komen, is er in de natuur. Nu het vogelgriepseizoen op een hoogtepunt is, worden er vaak zieke of dode wilde vogels gevonden. Het is dus wel zaak om hierop te letten, zegt Kuiken.

Zieke vogels kunnen tam lijken, doordat ze in reactie op het virus versuft raken, is te lezen op de website van het RIVM. "Het is belangrijk dat kinderen die buitenspelen die zieke vogels niet aanraken. Anders lopen ze ook het risico besmet te raken", zegt Kuiken.

Voor wie in de natuur een dode vogel tegenkomt, heeft Kuiken een duidelijke boodschap: "Melden en er verder van afblijven." Zo'n melding kan bij het Dutch Wildlife Health Centre (DWHC). Op die website is te zien waar in het land dode vogels zijn aangetroffen.

Wie in die gebieden met de hond gaat lopen, moet voorkomen dat zijn of haar huisdier aan zo'n dode of zieke vogel komt, zegt Kuiken. "In die gebieden kan je beter je hond aanlijnen." Daar geldt ook de aanbeveling om katten binnen te houden, zegt de viroloog. "Omdat die aan de dode vogels kunnen gaan snuffelen en zo besmet zouden kunnen raken."

Besmet door eenden in huis

Gelukkig gaat het virus niet makkelijk over op mensen, legt Kuiken uit. Zo herinnert Kuiken zich een man in Engeland die eenden hield. "De eenden mochten ook in zijn huis rondlopen, dus je kan je voorstellen dat hij langdurig en intensief contact met de dieren had", vertelt Kuiken. De man raakte besmet, maar werd niet erg ziek.

Dat de ziekte van de Engelse man niet ernstig was, noemt de viroloog geruststellend. "Anderen die in Europa besmet raakten met de variant die ook rondgaat onder Nederlandse vogels, zijn op twee handen te tellen." De meesten waren betrokken bij het ruimen van besmette dieren. Ook bij hen viel de ziekte mee.

Hoewel het vaak meevalt, kan de ziekte wel een ernstig verloop hebben bij mensen als het virus in de longen komt, zegt Kuiken. "Dat kan een ernstige longontsteking tot gevolg hebben en daaraan kan je overlijden."

In totaal zijn er voor zover bekend sinds 1997 zo'n duizend mensen besmet geraakt met het virus, veelal in Azië. Ongeveer de helft daarvan ging eraan dood.

Omdat mensen die met mogelijk besmette vogels werken meer risico lopen, nemen zij maatregelen om zichzelf te beschermen tegen de dierziekte, zoals het dragen van overalls, handschoenen en mondmaskers. "Wie de juiste voorzorgsmaatregelen neemt, hoeft zich niet veel zorgen te maken", stelt de viroloog.

Matig risico op pandemie

Vogelgriep is dus meestal niet erg gevaarlijk voor de mens, maar Kuiken houdt rekening met de mogelijkheid dat het vogelgriepvirus kan muteren. "Een nieuwe grieppandemie ligt op de loer als zo'n nieuwe variant mensen gemakkelijker kan besmetten en van mens op mens kan overgaan."

Het risico is heel klein, maar wel toegenomen nu de huidige vogelgriepuitbraak zich over een groot gebied heeft verspreid. "Doordat andere dieren zoals melkkoeien in de VS ook zijn besmet, wordt het risico wel ietsje groter."

Daarom is het van belang dat wie veel met vogels in contact komt beschermende kleding draagt, maar er zijn ook andere maatregelen van belang voor pandemische paraatheid, stelt Kuiken. "Aan de andere kant moet je ook zorgen dat het virus minder gemakkelijk in pluimveehouderijen komt."

Daarnaast kun je ook denken aan het verlagen van de pluimveestapel, zegt Kuiken. In de Gelderse Vallei en Noord-Limburg ligt de pluimveedichtheid heel hoog. "In Limburg zijn achttien keer zoveel kippen als gemiddeld in Europa."

Dat kan natuurlijk niet van vandaag op morgen, nuanceert hij. "Een dergelijke verandering van de pluimveesector moet je in goede banen leiden. Je moet ervoor zorgen dat betrokken mensen en bedrijven goed begeleid worden in deze transitie."

De rechtbank van Rotterdam heeft celstraffen tot 2,5 jaar opgelegd aan aanhangers van radicaal-soeverein gedachtegoed. De rechter beschouwt Common Law Nederland Earth (CLNE), ook bekend als de Volksraad, als een criminele organisatie en vindt dat de oprichters ervan de cel in moeten.

Vijf van de tien verdachten die vandaag voor de rechter verschenen waren door het Openbaar Ministerie beschuldigd van deelname aan CLNE. Deze groep keert zich uitdrukkelijk tegen de overheid. Aanhangers zeggen niet te geloven in een samenleving waarin een kleine groep mensen belangrijke beslissingen neemt of rechtspreekt.

De rechter concludeert dat een deel van de groep de staat omver wilde werpen. De oprichters van CLNE moeten daarom de gevangenis is. Het gaat om een 67-jarige vrouw uit Voorburg en 56-jarige man uit Zwaag. Zij riepen in een video op tot een coup en spoorden sympathisanten aan om "een gezagsdrager te arresteren en te berechten", stelt de rechter vast.

Niet terroristisch

De man uit Zwaag kreeg 16 maanden cel opgelegd, waarvan vier voorwaardelijk. Daarbij woog de rechter mee dat hij verboden wapens bezat. De vrouw uit Voorburg kreeg een jaar cel, waarvan iets meer dan een halfjaar voorwaardelijk, plus een taakstraf van 120 uur. De drie andere verdachten die betrokken waren bij CLNE zijn vrijgesproken.

De rechter oordeelde verder dat CLNE een criminele organisatie is. Anders dan het OM acht de rechtbank niet bewezen dat CLNE terroristische intenties had. "Het doel van de organisatie was niet per se om mensen angst aan te jagen", zegt een persrechter tegen de NOS. "Dat laatste is bij een terroristische organisatie wel het geval."

We maakten eerder deze video over soevereinen en autonomen die zich terugtrekken uit de samenleving:

Ook drie mannen uit Deventer kregen celstraffen opgelegd variërend van 16 tot 24 maanden voor verboden wapenbezit. De rechter achtte niet bewezen dat de drie, zoals het OM betoogde, samenkwamen in een terroristische organisatie die een aanslag wilde plegen op de burgemeester van Deventer.

Burgerarresten

Een stel uit Geesteren in Overijssel is ook vrijgesproken van deelneming aan een terroristische of criminele organisatie. Het OM concludeerde dat de 60-jarige vrouw en 63-jarige man lid waren van CLNE en de groep Sapientes ab Orientes, maar volgens de rechter is die tweede groep, net als de eerste, niet uit op het plegen van misdrijven. De man kreeg wel een taakstraf van 120 uur opgelegd voor het bezit van illegaal vuurwerk.

Vrijspraak volgde ook voor een 60-jarige man uit Oirsbeek die volgens het OM terroristische daden steunde. Hij hield lezingen over project 'Operatie Enduring Freedom'. Daarbij sprak hij over burgerarresten en hit-and-runacties. Maar volgens de rechter ligt de nadruk "op papier" vooral op "het verlenen van hulp in noodsituaties".

"Hoewel het plan en de presentaties de indruk wekken dat het communicatienetwerk ook gebruikt kan worden bij acties om de overheid omver te werpen en de maatschappij te veranderen, wordt dit niet expliciet gemaakt", aldus de rechtbank. Die zegt niet te kunnen vaststellen dat het project is bedoeld om terreurdaden te ondersteunen.

Hogere strafeisen

Het is nog niet bekend of het OM of de verdachten in beroep gaan tegen de uitspraak. Justitie eiste afgelopen maand hogere celstraffen tegen de verdachten, oplopend tot zeven jaar. De zwaarste straffen eiste het OM toen tegen de drie mannen die een aanslag zouden hebben willen plegen op de burgemeester van Deventer.

De Zuid-Afrikaanse politie is een onderzoek gestart naar de dochter van oud-president Zuma. Duduzile Zuma-Sambudla wordt beschuldigd van het ronselen van minstens zeventien Zuid-Afrikanen om aan Russische zijde mee te vechten in de oorlog in Oekraïne.

Vanwege de beschuldigingen is zij vandaag opgestapt als parlementslid. Sinds vorig jaar zat ze in de oppositie namens Umkhonto weSizwe, de partij die door haar vader is opgericht.

Volgens de partij heeft Zuma-Sambudla vrijwillig ontslag genomen. De partij zegt zich in te zetten voor de terugkeer van de huurlingen die momenteel vastzitten in de Donbas-regio, in het oosten van Oekraïne.

De Zuid-Afrikaanse mannen die daarheen zijn gestuurd, zijn tussen de 20 en 39 jaar oud. Zij ondertekenden een contract in de veronderstelling dat ze zouden worden opgeleid tot lijfwachten voor Zuma's politieke partij, maar dat bleek niet te kloppen.

Ghana en Botswana

Van de zeventien Zuid-Afrikaanse mannen zijn sommigen familieleden van Zuma-Sambudla en haar zus. De zus heeft een paar dagen geleden aangifte gedaan tegen Zuma-Sambudla. Volgens haar zijn acht van haar familieleden naar het front gestuurd.

Ook zouden vier mannen uit Ghana en twee uit Botswana zijn geronseld om huurling te worden.

De Zuid-Afrikaanse regering zegt dat haar burgers contact met de overheid hebben gezocht. Samen met de politie en internationale organisaties probeert de regering de mannen terug te brengen. Ook heeft president Ramaphosa gisteren gezegd dat er een onderzoek komt naar hoe de mannen zijn gerekruteerd.

De BBC heeft spraakberichten in handen van een 40-jarige huurling die is gedwongen om mee te vechten aan de kant van Rusland. "Dingen die je normaal alleen in films ziet, zien we live", zegt hij.

Rusland wordt er al langer van beschuldigd buitenlanders te werven voor de oorlog in Oekraïne. Zo zouden ook Keniaanse burgers zijn geronseld om mee te vechten aan de Russische kant, in ruil voor een vergoeding. In totaal doen er 1400 burgers uit Afrikaanse landen mee om de Russische krijgsmacht te versterken.

Belastingontduiking

Zuma-Sambudla heeft de beschuldigingen aan haar adres niet ontkend. In een verklaring zegt ze dat ze dacht dat de mannen naar Rusland gingen voor een training. Het is onduidelijk of zij geld kreeg voor het rekruteren van de mannen.

Zuma-Sambudla staat momenteel ook terecht voor beschuldigingen van landverraad. Zij zou in 2021, tijdens anti-regeringsrellen in Zuid-Afrika, via sociale media hebben opgeroepen tot geweld.

Haar vader, Zuma, was tussen 2009 en 2018 president van Zuid-Afrika. Hij was lid van het ANC, maar werd in 2018 uit de partij gezet vanwege een steeds langere lijst aanklachten tegen hem, waaronder fraude, witwassen en belastingontduiking. In 2021 werd hij tot vijftien maanden gevangenisstraf veroordeeld voor minachting van de rechterlijke macht.