Het Kröller-Müller Museum in Nationaal Park de Hoge Veluwe toont sinds gisteren een vervalste Van Gogh. Het museum wil met de nepversie van het schilderij Zeegezicht te Saintes-Maries-de-la-Mer duidelijk maken hoe moeilijk het is om kunst op echtheid te controleren. Het echte Zeegezicht hangt in het Van Gogh-museum.

"Erachter komen dat één van je kunstwerken nep is, is een nachtmerrie voor elke directeur. Maar wij vinden het belangrijk om dit schilderij toch tentoon te stellen. Het is onderdeel van onze geschiedenis", aldus museumdirecteur Benno Tempel bij Omroep Gelderland.

Het vervalste schilderij maakte deel uit van in totaal 33 valse Van Goghs die bijna een eeuw geleden werden verhandeld door kunsthandelaar Otto Wacker in Berlijn. Ook Helene Kröller-Müller trapte erin. Zij was medeoprichter van het museum en een van de belangrijkste kunstverzamelaars van Nederland.

Getourmenteerd

Het Kröller-Müller staat wereldwijd bekend om zijn grote collectie échte Van Goghs. Het museum beschikt over negentig schilderijen en bijna tweehonderd tekeningen van de getourmenteerde kunstenaar. Jaarlijks komen tal van bezoekers uit binnen- en buitenland naar Otterlo om zijn werk te zien.

Benno Tempel, eind jaren negentig assistent-conservator bij het Van Goghmuseum in Amsterdam, ziet geen tegenstelling. "Ik kan wel verklappen dat elk museum van enige leeftijd een werk in huis heeft dat nu niet meer wordt toegeschreven aan de kunstenaar onder wiens naam het ooit is binnengekomen", zegt hij.

Herkomstpapieren waren vaak onvolledig. Experts waren het niet altijd met elkaar eens. En goede vervalsers wisten vaak precies hoe ze het publiek en verzamelaars konden misleiden.

Grens echt-onecht

De vervalste Van Gogh is vanaf deze week te zien. Het schilderij hangt er als les, benadrukt Tempel. Het laat zien hoe dun de grens kan zijn tussen echt en onecht. En hoe zelfs de grootste verzamelaars zich kunnen vergissen.

Dat Zeegezicht te Saintes-Maries-de-la-Mer deel uitmaakte van een partij van 33 valse Van Goghs, bleek op het proces tegen Otto Wacker dan op 6 april 1932 begon. Wacker vertelde dat hij de schilderijen gekocht had van een in Zwitserland wonende Rus die hij in Düsseldorf ontmoet had. De Rus op zijn beurt had aan Wacker verteld dat de schilderijen tijdens de revolutie Rusland uit waren gesmokkeld.

Uiteindelijk werd de kunsthandelaar na een lang proces tot een jaar en zeven maanden cel en 30.000 DM boete veroordeeld. Of het verhaal over de Rus klopt, is onduidelijk. Elf schilderijen werden officieel als vals bestempeld. "Maar de bewijsvoering in deze zaak was uiterst gebrekkig", concludeerde de Nederlandse kunsthistorica Nicole Roepers in 1989. Zij wees erop dat deskundigen elkaar tegenspraken.

Een gedetineerde man heeft een einde aan zijn leven gemaakt in het politiebureau in Spijkenisse. Dat meldt de politie. Medewerkers troffen hem vanochtend aan. Hulpdiensten hebben vergeefs geprobeerd hem te reanimeren.

De zaak wordt onderzocht door de Rijksrecherche. Verdere informatie over de toedracht van de zelfdoding of de reden waarom de man vastzat is niet bekendgemaakt. Ook zijn leeftijd en woonplaats meldt de politie niet.

Hulp nodig?

Denk je aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand? Praten over zelfdoding helpt en kan anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.

De Universiteit Utrecht doet aangifte van vernielingen aan drie panden. Vannacht zijn circa veertig ruiten vernield bij gebouwen in de stad en op het Utrecht Science Park, meldt de universiteit op zijn website. Daarnaast zijn de panden, waaronder historische panden, besmeurd met rode verf.

Waarnemend voorzitter van de Universiteit Utrecht Margot van der Starre noemt de vernielingen "schokkend". "De acties schaden niet alleen eigendommen, maar ook het vertrouwen en de veiligheid binnen onze gemeenschap. Dat is onacceptabel", aldus Van der Starre.

De universiteit zegt dat de vernielingen te maken hebben met pro-Palestijnse demonstraties. Gisteren sommeerde de universiteit pro-Palestinademonstranten die een onderwijspand bezetten voor zondag te vertrekken. Als dat niet gebeurt, volgt een kort geding.

De bezetters zeggen te blijven totdat de universiteit alle banden met Israël verbreekt, vanwege de oorlog in Gaza. De universiteit zegt de afgelopen twee jaar meermaals in gesprek te zijn geweest met demonstranten. "We zijn bekend met de eisen van de actievoerders en zij zijn bekend met ons huidige beleid."

De universiteit besloot in mei om voorlopig geen nieuwe samenwerkingen met organisaties in Israël aan te gaan. Een aantal lopende onderzoeksprojecten met een Israëlische partner worden voortgezet omdat ze volgens de universiteit niet bijdragen aan een verslechtering van de mensenrechtensituatie.

"Vernielingen en intimidatie zijn nooit een middel om standpunten af te dwingen", schrijft de Universiteit Utrecht. "Het gesprek voeren we bij de Universiteit Utrecht met woorden en in dialoog. En wie daar anders over denkt, kiest een weg die wij niet tolereren."