In een natuurgebied bij Den Helder is de geurende stekelkorstzwam aangetroffen. Het gaat om een zeer zeldzame paddenstoel die pas sinds 2019 in Nederland voorkomt en niet veel wordt gezien.

Hobbyist Leon Minkema dacht aanvankelijk aan "een soort prutje" toen hij de paddenstoel aan de achterkant van een omgehakte boomstam zag zitten. Maar toen hij eromheen liep, ontdekte hij de geurende stekelkorstzwam. Het is een exoot die oorspronkelijk in Australië en Zuid-Amerika groeit.

"Ik vind hem wel fraai", zegt Minkema bij NH Nieuws. "De kleur is sober, maar dat hoeft niet altijd uit te maken. De bijzonderheid zit 'm vooral in de vorm, met die lange tandjes." Die lijkt wel wat op stalactieten, zoals die in (druipsteen-)grotten worden aangetroffen.

De geurende stekelkorstzwam ofwel Mycoacia nothofagi staat te boek als zeer zeldzaam. Op 26 januari 2019 werd de paddenstoel voor het eerst in Nederland gevonden in de bossen van Soest. Precies twee maanden later bleek er eentje te groeien in park Sonsbeek in Arnhem. De houtzwam had toen nog geen Nederlandse naam, maar gezien de alles doordringende geur kozen mycologen voor geurende stekelkorstzwam.

Struinnatuur

De exoot is naar alle waarschijnlijkheid via een stuk hout de grens overgekomen en heeft zich daarna via sporen in de lucht verder verspreid. Toch zijn er tot nu toe niet meer dan vijftien waarnemingen.

Minkema kwam de paddenstoel tegen tijdens een wandeling door Mariëndal. Dat is een voormalig bloembollenveld bij Den Helder dat sinds 2005 door de provincie is omgevormd tot 'struinnatuur', vol met wilde bloemen.

De hobbyist heeft meteen een monstertje genomen en naar bevriende amateur-mycologen gestuurd. Zelf is hij alweer onderweg naar een volgende ontdekking: het blauwgestekeld rouwvliesje dat in Flevoland gezien zou zijn. Dat is ook een zeldzame paddenstoel, maar lang niet zo zeldzaam als de stekelkorstzwam.

In steeds meer plaatsen worden dieselbussen vervangen door elektrische. De voertuigen zijn weliswaar groener, maar ook een stuk zwaarder dan hun voorgangers. Dat leidt onder meer tot schade aan wegen en overlast voor omwonenden.

Begin 2025 stonden zo'n 9000 bussen geregistreerd in Nederland. Op dit moment is een kwart daarvan elektrisch. In 2030 moet het busverkeer volledig emissievrij zijn.

Brian van der Graaf uit Dordrecht had nooit echt last van de busbaan voor zijn deur, totdat er een paar jaar geleden elektrische bussen gingen rijden. Als die langsreden, trilde zijn huis.

Toen de elektrische bussen in 2024 tijdelijk werden vervangen door diesels omdat er technische problemen waren, hielden de trillingen op. Uiteindelijk bleek een verkeersdrempel voor de deur van Van der Graaf de boosdoener: de drempel werd weggehaald en het trilprobleem was opgelost.

Tonnen zwaarder

Drempels blijken inderdaad een lastig punt. Elektrische bussen wegen gemiddeld 15 ton, een stuk zwaarder dan diesels die ongeveer 9 ton wegen. Die extra massa is in de buurt voelbaar als de bus over een drempel rijdt.

Bovendien raakt het wegdek beschadigd, zegt hoofddocent voertuigdynamica Igo Besselink van de TU Eindhoven. Voornamelijk op binnenwegen, waar vooral personenauto's en bussen rijden. "Op wegen die berekend zijn op zwaar verkeer zoals vrachtwagens en kraanwagens, is het effect van een elektrische bus minder groot."

Niet alleen het gewicht veroorzaakt schade aan wegen, een elektrische bus trekt ook een stuk sneller op. "Met een koppeling of automatische versnellingsbak gaat dat geleidelijker", zegt Besselink. "Ik kan me voorstellen dat als je hard gas geeft op een losse klinkerweg, de klinkers gaan draaien." Omwonenden kunnen dan trillingen voelen.

Dat bleek in Utrecht, waar sinds 2017 steeds meer elektrische bussen rijden. De gemeente ontving klachten over overlast en liet een onderzoek uitvoeren door adviesbureau Sweco. De schade bleek mee te vallen, zegt adviseur Henk Nanninga. "Maar de norm voor hinder werd wel overschreden", vooral 's avonds.

Sweco kwam met een advies aan de vervoerder, de gemeente en de provincie. "De vervoerder kan chauffeurs aanspreken op rijgedrag. De provincie kan kijken naar alternatieve busroutes en de gemeente zou drempels kunnen weghalen." Er zijn drie verantwoordelijken dus. "Het is een samenspel. Maar uiteindelijk is de gemeente verantwoordelijk voor het woongenot van bewoners."

Ondergrondse schermen

Ook in Enschede komen vaker klachten binnen over schade aan wegen sinds de elektrische bussen twee jaar geleden gingen rijden. Volgens de gemeente is er weinig aan te doen. "Elektrische voertuigen worden de standaard", zei wethouder Teutelink.

Dat zegt ook de provincie Overijssel. "Verkeer wordt in het algemeen steeds zwaarder, niet alleen bussen." De bussen voldoen aan wet- en regelgeving wat betreft massa, zegt Overijssel.

De gemeente Groningen pakte het anders aan. Nog voordat de elektrische bussen werden ingezet, werd uitgezocht waar trillingen mogelijk tot overlast kunnen leiden. Busroutes werden daarop preventief aangepast.

"We hebben ook ondergrondse schermen geplaatst tegen trillingen", zegt toenmalig projectmanager Herman Lubbers. "En dat werkt, want er zijn geen klachten meer."

Een simpele oplossing is dat niet, zegt hij, want er moet een sleuf gegraven worden in de grond waar ook allerlei boomwortels, leidingen en funderingen lopen. "Maar uiteindelijk willen we met elkaar verduurzamen", zegt hij. Hij vindt het dan ook niet gek dat de gemeente zijn verantwoordelijkheid nam en de kosten droeg. "Al het verkeer wordt zwaarder", zegt Lubbers. "Daar moeten we mee leren omgaan."

Ontwikkeling is gaande

De ontwikkeling is nog volop gaande, zegt ook Besselink van de TU Eindhoven. "Er worden langzaamaan wel bussen gemaakt van lichter materiaal die hetzelfde wegen als een dieselbus", zegt hij. Ook batterijen worden steeds lichter.

Vervoerder Arriva herkent de signalen. "Op sommige plekken blijkt dat de weg niet is berekend op zwaardere bussen en vrachtwagens, maar dat is de verantwoordelijkheid van gemeenten en provincies." Volgens Arriva zal de elektrische busvloot de komende jaren nog meer groeien, omdat "provincies eisen dat vervoerders die overstap maken".

Vervoerder Qbuzz spreekt van een ontwikkeling die nodig is om het openbaar vervoer uitstootvrij te maken. Daarbij gaat het niet niet alleen om het materieel, maar ook om de infrastructuur, zegt Qbuzz.

Goedemorgen. De NAVO-ministers van Buitenlandse Zaken bespreken de voortgang in de onderhandelingen over Oekraïne en de Algemene Rekenkamer komt met een onderzoek naar WIA-uitkeringen.

Eerst het weer: het is bewolkt en in het oosten kan vanochtend nog wat regen vallen. Lokaal is een opklaring mogelijk. Het wordt 7 tot 9 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten?

Wat heb je gemist?

Het gesprek tussen de Russische president Poetin en de Amerikaanse delegatie in Moskou over de oorlog in Oekraïne heeft na vijf uur praten een einde aan de oorlog in Oekraïne niet dichter bij gebracht. Toch noemde de Russische diplomaat Oesjakov het gesprek "nuttig, constructief en betekenisvol".

Voorafgaand aan de ontmoeting zei president Poetin dat Europa de Amerikaanse regering belemmert om vrede te sluiten. Ook maakte hij zich boos over de aanvallen van Oekraïne op Russische olietankers in de Zwarte Zee. Hij dreigt Oekraïne volledig af te sluiten van de zee.

Ander nieuws uit de nacht:

En dan nog dit:

Een Fabergé-ei dat de Russische tsaar Nicolaas II in 1913 aan zijn moeder gaf voor Pasen, is geveild voor een recordbedrag.

Fijne dag!