In Liechtenstein heeft de politie vier lichamen gevonden. Het zijn allemaal leden van hetzelfde gezin: een man (41), zijn zus (45) en hun vader van 73 en moeder van 68.

De doodsoorzaak is nog niet vastgesteld. Het lijkt te gaan om een gezinsmoord: de politie heeft geen aanwijzingen dat er iemand voortvluchtig is.

Moorden zijn zeldzaam in het Alpenstaatje. Er gaan geregeld jaren voorbij zonder dat er iemand is vermoord.

Het lichaam van de zoon werd gisteren als eerste gevonden. Het stoffelijk overschot lag aan de oevers van de Rijn nabij hoofdstad Vaduz. In de middag werden de lichamen van zijn familieleden gevonden in een appartement in Vaduz.

De 41-jarige man was werkzaam voor een gemeente in Liechtenstein. De politie zegt dat hij recent geschorst was vanwege een onderzoek naar verduistering van overheidsgeld. Het zou omgerekend gaan om een bedrag van zo'n 75.000 euro.

Liechtenstein is een van de kleinste landen wereld. Er wonen zo'n 40.000 mensen.

Nivea, Biodermal of het Etos-huismerk: bijna elk cosmeticamerk verkoopt wel een product met sheaboter erin. Dit plantaardige vet wordt gewonnen uit de noten van bomen die voornamelijk in West-Afrika groeien. Maar deze bomen verkeren in zwaar weer.

Door klimaatverandering worden neerslagpatronen in de regio grilliger, wat betekent dat het langere tijd droog is of er soms juist heel veel regen valt. Daar kunnen de bomen niet goed tegen. Zij leveren minder vruchten op, waardoor er minder sheaboter beschikbaar is. Deze schaarste drijft de prijs omhoog.

Maar niet alleen de productie loopt gevaar, de tegenvallende oogst heeft ook gevolgen voor de 16 miljoen vrouwen in de Sahelregio die voor hun levensonderhoud afhankelijk zijn van de shea-industrie.

'Sheabelt'

Sheaboter, ook bekend als karitéboter, is een eeuwenoud product voor huidverzorging. Het vet wordt gewonnen uit de noten van de sheaboom. Dit zijn savannebomen die inheems zijn in West-Afrika en groeien in de zogeheten 'sheabelt'.

Het verzamelen van de vruchten en de verwerking ervan is het werk van vrouwen. Aan het maken van sheaboter uit de pitten gaat een tijdrovend,ambachtelijk proces vooraf: na het verwijderen van de noot uit de vrucht drogen de vrouwen de noten in de zon. Daarna roosteren ze de noten, malen ze die fijn en mengen en kneden ze de noten met water. Zo ontstaat een romige pasta die wordt gekookt en langzamerhand verandert in ivoorkleurige tot lichtgele boter.

Sheaboter wordt ook wel 'women's gold' genoemd, omdat traditioneel alleen vrouwen de vruchten en bomen mogen aanraken.

Bij exporteur The Savannah Fruits Company in Tamale (Ghana) werken meer dan 48.000 vrouwen, verspreid over Ghana, Ivoorkust, Burkina Faso en Mali. In de twee laatstgenoemde landen erkennen de militaire leiders de economische waarde van sheabomen niet, zegt hoofd marketing Obed Dadzie. Vandaar dat de bomen daar worden gekapt om als brandhout te worden gebruikt.

Volgens The Global Shea Alliance verdwijnen er jaarlijks meer dan 8 miljoen sheabomen door houtkap. Zonde, vindt Dadzie. "De productie en oogst van shea worden al ernstig verstoord. Geen enkele leverancier in de sector kan de wereldwijde vraag nog bijbenen door de gevolgen van klimaatverandering."

Tijdens het regenseizoen, dat in Ghana in mei begint, valt er tegenwoordig nauwelijks of zeer onregelmatig neerslag. Daardoor groeit de boom slecht en gaat de kwaliteit van de noten achteruit. Een onderontwikkelde noot bevat minder vetten en levert dus minder sheaboter op.

"Als we nu niets doen, kan de trend van teruglopende producties die zich de afgelopen jaren heeft afgetekend, zich doorzetten en kan het een heel groot probleem worden", zegt Dadzie. "Shea gaat verder dan boter; er zit een heel voedselsysteem achter. Sheabomen zorgen namelijk voor schaduw, waardoor andere gewassen, zoals gierst, beschermd worden tegen de felle zon."

Mustafa Gerima, milieuactivist in het noorden van Uganda, zet zich in voor het behoud van sheabomen in natuurgebieden. Hij herkent de problemen die Dadzie beschrijft. "Dertig jaar geleden kregen we onze eerste regen van het jaar al in april of mei; nu valt die pas in juli."

Volgens Gerima leverde een boom 30 jaar geleden nog zo'n 70 kilo sheaboter op; tegenwoordig is dat nog maar 17 kilo.

Dadzie zegt dat de tegenvallende oogst grote gevolgen heeft voor vrouwen, die met het werk geld verdienen. Daarmee kunnen zij hun kinderen naar school sturen en voeden.

Ook in Nederland merken importeurs de tekorten, terwijl de vraag juist blijft toenemen. Altagracia Kotzebue is eigenaar van Urban Africa Naturals. Haar bedrijf verkoopt al zo'n tien jaar producten waarin sheaboter zit. "Sheaboter wordt steeds populairder omdat het een natuurlijk product is, vegan bovendien. Consumenten zijn steeds bewuster bezig wat ze op hun huid smeren, sheaboter past daarbij."

Als zij naar haar leverancier in Noord-Ghana reist, merkt ze dat het regenseizoen daar verstoord is. "Het savannelandschap is de ideale voedingsbodem voor de sheaboom, maar dan mag het niet te veel regenen. Soms valt er ineens heel veel regen, waardoor de grond drassig wordt."

Ook Jeroen Weijs, importeur bij Butterwise, merkte het afgelopen seizoen grote tekorten van sheanoten, die hij afneemt via The Savannah Fruits Company.

Hij hoopt dat de situatie op de savanne snel verbetert, want producten "gebaseerd op shea" winnen terrein op de Nederlandse markt. "Soms bevatten ze slechts 4 procent shea of worden ze verkocht als biologische shea. Dat is vaak misleidend voor consumenten, want er is een wildgroei aan 'biologische labels' voor de cosmetica."

Maar diegene die het hardst worden getroffen zijn de vrouwen "die voor ons de shea boter maken", zegt hij. "Zonder regen hebben ze geen inkomen."

In Ede is een automobilist ingereden op een groepje mensen. Daarbij zijn vier mensen gewond geraakt, onder wie de bestuurder. Eén persoon die werd overreden raakte zwaargewond.

Volgens de politie lijkt het om een ruzie te gaan. Het zou daarbij gaan om een conflict in de relationele sfeer. Vlak voor het incident kreeg de politie een melding dat er een vechtpartij gaande was in het centrum van Ede.

Na het conflict zou de persoon ingereden zijn op de personen. De bestuurder van de auto is aangehouden.

Er kwamen meerdere ambulances naar de plaats van de aanrijding. De politie heeft het gebied, vlak bij station Ede Centrum, afgezet.