Time Magazine heeft de "architecten van AI" uitgeroepen tot Personen van het Jaar. Volgens het tijdschrift was 2025 het jaar waarin "het volledige potentieel van kunstmatige intelligentie op een daverende manier tot uiting kwam, en duidelijk werd dat er geen weg meer terug is".

Het tijdschrift koos acht prominente figuren in de AI-sector voor een van de twee covers omdat zij met hun "baanbrekende werk" een nieuw technologische tijdperk inluiden. Onder hen zijn Mark Zuckerberg (Meta), Elon Musk (xAI), Jensen Huang (Nvidia) en Sam Altman (OpenAI).

Op de cover zitten de acht naast elkaar op een balk hoog in de lucht, met een grootstedelijke skyline. Het is een verwijzing naar de iconische foto uit de jaren 30 waarop bouwvakkers zitten te lunchen op een stalen balk tijdens de bouw van het Rockefeller Center in New York.

Op de andere cover is het woord 'AI' te zien, gemaakt van computeronderdelen en omringd met steigers.

Volgens Time hebben de techprominenten met kunstmatige intelligentie het "beleid van de overheid veranderd, de geopolitieke verhoudingen op scherp gezet en robots bij mensen thuis gebracht". "AI is uitgegroeid tot misschien wel het meest invloedrijke instrument in de rivaliteit tussen grootmachten sinds de komst van kernwapens."

Trump en Zelensky

Het tijdschrift waarschuwt tegelijkertijd voor de gevaren van AI. Zo schrijft Time dat kunstmatige intelligentie veel energie verbruikt is en dat het grondstoffen uitput. Ook verdwijnen banen door AI en verspreidt desinformatie volgens het blad zich door de techniek razendsnel.

Het tijdschrift beschrijft in een uitgebreid artikel hoe AI de wereld het afgelopen jaar op nieuwe en "soms angstaanjagende" manieren heeft veranderd.

Vorig jaar wees het blad de Amerikaanse president Donald Trump aan als Persoon van het Jaar, evenals in 2016. Andere winnaars waren de Amerikaanse popster Taylor Swift (2024), de Oekraïense president Volodymyr Zelensky (2022) en Tesla-baas Elon Musk (2021).

Medewerkers van tankstations worstelen met de strengere legitimatiecontroles bij de verkoop van tabaksproducten. Dat blijkt uit een telefonische rondgang langs tankstations in het hele land.

Sinds 1 oktober moet iedereen die tabak koopt zich bij de pomphouder legitimeren, ongeacht hoe oud iemand is. Dat wordt de 100 procentscontrole genoemd.

Medewerkers gaan daar wisselend mee om. "Iemand van 70 geen sigaretten mee mogen geven, dat is toch raar?"

Tankstations zijn, naast tabakswinkels, de enige plek in Nederland waar nog tabak mag worden verkocht aan mensen vanaf 18.

Het idee voor de 100 procentscontrole komt van de brancheorganisaties. Als iedereen zich moet legitimeren, voorkomt dat onvrede en agressie, zo denken de brancheorganisaties. De strenge controles moeten voorkomen dat mensen jonger dan 18 rookwaren kopen.

Een medewerker van een pomp in Rotterdam zegt dat de regel juist agressie en verwarring opwekt. Dat is de reden dat volwassenen bij deze pomp gewoon tabak kunnen kopen, ook als ze niet laten zien hoe oud ze zijn.

Een medewerker van een pompstation in Almelo zei kort na invoering van de nieuwe regel al dat de controles haar zwaar vielen. "Vroeg in de ochtend word ik al uitgescholden en dat gaat de hele dag zo door", zei ze tegen RTV Oost. Andere medewerkers in Overijssel herkenden dat beeld.

Gewenning

Maar branchevereniging Bovag ziet verbetering: "De incidentele onrust die we in het begin zagen, zien we nu steeds minder. Hoewel gedragsverandering tijd kost, zien wij vooral gewenning."

Een deel van de tankstations vindt de regel desondanks vreemd. Een medewerker van een tankstation in Borne zegt: "Ik ga een man van 80 toch niet vragen om zijn legitimatie? Dus nee, ik ga niet iedereen controleren."

Anderen houden zich er wel aan. Een medewerker van een pompfiliaal in Groningen zegt: "Voor sommige ouderen is het gênant dat ik moet vragen om hun legitimatie, die hebben er moeite mee. Het is een heel rare regel, maar we houden ons er wel aan."

De brancheverenigingen willen dat het personeel de controles blijft uitvoeren. "Wij zijn er nog steeds van overtuigd dat dit systeem van gelijke monniken, gelijke kappen het juiste is en we zien gelukkig dat het merendeel gelooft in het succes van het collectief", zegt een woordvoerder van Bovag.

Er wordt overigens niet gehandhaafd op de controles. Het gaat om een dringend advies vanuit de brancheverenigingen.

Gezichtsscanner

Een manier voor pomphouders om geen mondelinge 100 procentscontrole uit te voeren, is een gezichtsscanner. Dat is een apparaat met camera dat met behulp van kunstmatige intelligentie inschat of iemand jonger of ouder is dan 25 jaar. Bij mensen die volgens het apparaat oud genoeg zijn voor de aankoop van tabaksproducten, springt het apparaatje op groen. In dat geval hoeft personeel dus niet meer om een legitimatiebewijs te vragen.

Dat werkt in de praktijk erg goed, zegt een pompmedewerker in Tilburg. "Zonder zo'n kastje is het een gedoe. Klanten zijn echt heel tevreden."

Het is niet duidelijk hoeveel tankstations gebruikmaken van zo'n slimme camera. In 2024 waren er naar schatting zo'n honderd NIX18-automaten in Nederland, maar er zijn ook andere, vergelijkbare apparaten op de markt om te schatten hoe oud iemand is.

"De reacties zijn positief, zowel van ondernemers als van klanten. Dus wat ons betreft is dit een prima toevoeging", zegt de branchevereniging.

Overigens mogen tabaksproducten vanaf 2030 alleen nog worden verkocht bij speciaalzaken.

De Oekraïense president Zelensky zegt dat hij samen met zijn Europese bondgenoten een aangepast voorstel voor een eind aan de oorlog naar de Verenigde Staten heeft gestuurd. Daarin staat onder meer dat er eerst een referendum gehouden moet worden voordat kan worden nagedacht over het afstaan van territorium aan Rusland.

"De Russen willen de hele Donbas hebben, maar wij accepteren dat niet", zei Zelensky tegen journalisten. "Ik geloof erin dat het Oekraïense volk deze vraag wil beantwoorden. Of het nou met verkiezingen of met een referendum is, Oekraïners moeten hun zegje kunnen doen."

Het aangepaste plan omvat twintig punten. Er is ook een voorstel voor veiligheidsgaranties en de wederopbouw van het land meegestuurd naar het Witte Huis, heeft Zelensky laten weten aan journalisten.

Reactie op plan VS

Het voorstel is een reactie op het plan van de VS dat enkele weken geleden als een bom insloeg bij Europese landen, onder meer vanwege de zware concessies die Oekraïne zou moeten doen aan Rusland. Zelensky en zijn Europese bondgenoten gingen daarop aan de slag met een eigen voorstel. Dat is nog niet openbaar gemaakt.

Zelensky zegt dat de VS een "vrije economische zone" wil in het oosten van het land. Rusland heeft het op zijn beurt over een gedemilitariseerde zone. "Oekraïense troepen zouden dan de regio Donetsk moeten verlaten en het veronderstelde compromis is dat Russische troepen dit territorium niet mogen betreden", aldus Zelensky.

Over hoe de veiligheidsgaranties eruit zouden moeten zien, is nog niets duidelijk. Met name daarover en over het grondgebied dat Oekraïne zou moeten opgeven is er veel verdeeldheid als het gaat over de onderhandelingen tussen de VS, Rusland en Oekraïne.