In steeds meer plaatsen worden dieselbussen vervangen door elektrische. De voertuigen zijn weliswaar groener, maar ook een stuk zwaarder dan hun voorgangers. Dat leidt onder meer tot schade aan wegen en overlast voor omwonenden.

Begin 2025 stonden zo'n 9000 bussen geregistreerd in Nederland. Op dit moment is een kwart daarvan elektrisch. In 2030 moet het busverkeer volledig emissievrij zijn.

Brian van der Graaf uit Dordrecht had nooit echt last van de busbaan voor zijn deur, totdat er een paar jaar geleden elektrische bussen gingen rijden. Als die langsreden, trilde zijn huis.

Toen de elektrische bussen in 2024 tijdelijk werden vervangen door diesels omdat er technische problemen waren, hielden de trillingen op. Uiteindelijk bleek een verkeersdrempel voor de deur van Van der Graaf de boosdoener: de drempel werd weggehaald en het trilprobleem was opgelost.

Tonnen zwaarder

Drempels blijken inderdaad een lastig punt. Elektrische bussen wegen gemiddeld 15 ton, een stuk zwaarder dan diesels die ongeveer 9 ton wegen. Die extra massa is in de buurt voelbaar als de bus over een drempel rijdt.

Bovendien raakt het wegdek beschadigd, zegt hoofddocent voertuigdynamica Igo Besselink van de TU Eindhoven. Voornamelijk op binnenwegen, waar vooral personenauto's en bussen rijden. "Op wegen die berekend zijn op zwaar verkeer zoals vrachtwagens en kraanwagens, is het effect van een elektrische bus minder groot."

Niet alleen het gewicht veroorzaakt schade aan wegen, een elektrische bus trekt ook een stuk sneller op. "Met een koppeling of automatische versnellingsbak gaat dat geleidelijker", zegt Besselink. "Ik kan me voorstellen dat als je hard gas geeft op een losse klinkerweg, de klinkers gaan draaien." Omwonenden kunnen dan trillingen voelen.

Dat bleek in Utrecht, waar sinds 2017 steeds meer elektrische bussen rijden. De gemeente ontving klachten over overlast en liet een onderzoek uitvoeren door adviesbureau Sweco. De schade bleek mee te vallen, zegt adviseur Henk Nanninga. "Maar de norm voor hinder werd wel overschreden", vooral 's avonds.

Sweco kwam met een advies aan de vervoerder, de gemeente en de provincie. "De vervoerder kan chauffeurs aanspreken op rijgedrag. De provincie kan kijken naar alternatieve busroutes en de gemeente zou drempels kunnen weghalen." Er zijn drie verantwoordelijken dus. "Het is een samenspel. Maar uiteindelijk is de gemeente verantwoordelijk voor het woongenot van bewoners."

Ondergrondse schermen

Ook in Enschede komen vaker klachten binnen over schade aan wegen sinds de elektrische bussen twee jaar geleden gingen rijden. Volgens de gemeente is er weinig aan te doen. "Elektrische voertuigen worden de standaard", zei wethouder Teutelink.

Dat zegt ook de provincie Overijssel. "Verkeer wordt in het algemeen steeds zwaarder, niet alleen bussen." De bussen voldoen aan wet- en regelgeving wat betreft massa, zegt Overijssel.

De gemeente Groningen pakte het anders aan. Nog voordat de elektrische bussen werden ingezet, werd uitgezocht waar trillingen mogelijk tot overlast kunnen leiden. Busroutes werden daarop preventief aangepast.

"We hebben ook ondergrondse schermen geplaatst tegen trillingen", zegt toenmalig projectmanager Herman Lubbers. "En dat werkt, want er zijn geen klachten meer."

Een simpele oplossing is dat niet, zegt hij, want er moet een sleuf gegraven worden in de grond waar ook allerlei boomwortels, leidingen en funderingen lopen. "Maar uiteindelijk willen we met elkaar verduurzamen", zegt hij. Hij vindt het dan ook niet gek dat de gemeente zijn verantwoordelijkheid nam en de kosten droeg. "Al het verkeer wordt zwaarder", zegt Lubbers. "Daar moeten we mee leren omgaan."

Ontwikkeling is gaande

De ontwikkeling is nog volop gaande, zegt ook Besselink van de TU Eindhoven. "Er worden langzaamaan wel bussen gemaakt van lichter materiaal die hetzelfde wegen als een dieselbus", zegt hij. Ook batterijen worden steeds lichter.

Vervoerder Arriva herkent de signalen. "Op sommige plekken blijkt dat de weg niet is berekend op zwaardere bussen en vrachtwagens, maar dat is de verantwoordelijkheid van gemeenten en provincies." Volgens Arriva zal de elektrische busvloot de komende jaren nog meer groeien, omdat "provincies eisen dat vervoerders die overstap maken".

Vervoerder Qbuzz spreekt van een ontwikkeling die nodig is om het openbaar vervoer uitstootvrij te maken. Daarbij gaat het niet niet alleen om het materieel, maar ook om de infrastructuur, zegt Qbuzz.

Goedemorgen. De NAVO-ministers van Buitenlandse Zaken bespreken de voortgang in de onderhandelingen over Oekraïne en de Algemene Rekenkamer komt met een onderzoek naar WIA-uitkeringen.

Eerst het weer: het is bewolkt en in het oosten kan vanochtend nog wat regen vallen. Lokaal is een opklaring mogelijk. Het wordt 7 tot 9 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten?

Wat heb je gemist?

Het gesprek tussen de Russische president Poetin en de Amerikaanse delegatie in Moskou over de oorlog in Oekraïne heeft na vijf uur praten een einde aan de oorlog in Oekraïne niet dichter bij gebracht. Toch noemde de Russische diplomaat Oesjakov het gesprek "nuttig, constructief en betekenisvol".

Voorafgaand aan de ontmoeting zei president Poetin dat Europa de Amerikaanse regering belemmert om vrede te sluiten. Ook maakte hij zich boos over de aanvallen van Oekraïne op Russische olietankers in de Zwarte Zee. Hij dreigt Oekraïne volledig af te sluiten van de zee.

Ander nieuws uit de nacht:

En dan nog dit:

Een Fabergé-ei dat de Russische tsaar Nicolaas II in 1913 aan zijn moeder gaf voor Pasen, is geveild voor een recordbedrag.

Fijne dag!

Diplomaten noemen deze tijd voor de NAVO "buitengewoon fascinerend". Het is 'crunch time' voor de NAVO, want terwijl de VS en Rusland onderhandelen over een mogelijk bestand in de Russische oorlog tegen Oekraïne, probeert de NAVO achter de schermen te redden wat er te redden valt.

Vandaag komen de ministers van Buitenlandse Zaken bijeen in Brussel. De inzet: de Amerikanen op het hart te drukken de belangen van Europa niet te verwaarlozen in de gesprekken met Rusland. Op de achtergrond probeert NAVO-secretaris-generaal Rutte te voorkomen dat de Amerikanen met de Russen een overeenkomst sluiten zonder de NAVO en Europa erbij te betrekken.

"We coördineren dit met de VS", zegt Rutte. "Ik weet alleen niet of de poging de oorlog te beëindigen succesvol zal zijn."

De Europese NAVO-bondgenoten leggen vandaag een lange lijst wensen op tafel bij hun belangrijkste bondgenoot de VS. Hoewel de VS een cruciale rol speelt bij de onderhandelingen, laat minister Rubio van Buitenlandse Zaken juist vandaag verstek gaan. Hij stuurt alleen zijn onderminister naar Brussel.

Spijkerharde garanties

Europese NAVO-landen vinden dat de enige uitkomst van de onderhandelingen kan zijn dat Oekraïne een soeverein land blijft dat beslist over zijn eigen toekomst.

Spijkerharde veiligheidsgaranties voor de lange termijn zijn de belangrijkste voorwaarde voor een akkoord. Er kan geen sprake zijn van een tijdelijk bestand, waarna Rusland op termijn het land opnieuw zou kunnen binnenvallen. Het Oekraïense leger mag daarom niet worden beperkt. En er worden geen afspraken gemaakt over de NAVO zonder de NAVO. Dat betekent dan ook dat de NAVO zelf beslist over wie er in de toekomst lid mag worden van de organisatie.

Tegelijkertijd zullen de bondgenoten de VS nadrukkelijk bedanken voor zijn pogingen een bestand tot stand te brengen tussen Rusland en Oekraïne. Want zonder de VS lukt het niet, zo is de overtuiging in het bondgenootschap. De NAVO zit niet aan tafel bij de besprekingen tussen Rusland en de VS, maar de belangen van Europese landen liggen wel degelijk op tafel, zo benadrukken diplomaten.

Grond in ruil voor veiligheid

De discussie tussen de VS en Rusland gaat over twee hoofdzaken: grondgebied en veiligheidsgaranties. Er zou voor Oekraïne alleen te praten zijn over het afstaan van grondgebied als de veiligheidsgaranties spijkerhard zijn. Alleen een garantie die lijkt op de NAVO-artikel 5-garantie, zou Rusland voor de lange termijn kunnen afschrikken om opnieuw het land binnen te vallen.

In dat NAVO-artikel staat dat een aanval op een van de bondgenoten wordt gezien als een aanval op allen. In het geval van Oekraïne zou een vergelijkbare garantie van de groep landen moeten komen die in de coalition of the willing al voorbereidingen treft om de veiligheid van Oekraïne te kunnen garanderen na een eventueel akkoord.

Plan B

NAVO-secretaris-generaal Rutte ziet de kans op vrede op korte termijn somber in. Hij prijst de inzet van Trump, maar ziet geen beweging aan de kant van Poetin.

"We zagen Poetin in beeld verschijnen, verkleed als soldaat ver van de frontlinie. Verschrikkelijke beelden, als je je realiseert dat hij verantwoordelijk is voor 20.000 doden per maand aan Russische kant. We moeten dit stoppen. We moeten een einde maken aan deze vleesmolen. Maar 'it takes two to tango'. De Russen moeten meedoen en dat zijn we aan het testen op dit moment."

Als de gesprekken mislukken, is het enige alternatief het vergroten van de steun aan Oekraïne en het verzwaren van de sancties tegen Rusland. De grote vraag is of president Trump bereid zal zijn de druk op Rusland op te voeren.

Verdeling van de lasten

De bondgenoten kijken elkaar in Brussel intussen beschuldigend aan, omdat de financiële lasten ongelijk worden verdeeld. Landen in Noord-Europa dragen relatief veel bij, landen met begrotingsproblemen in Zuid-Europa blijven ver achter.

Deze week nog kondigde Nederland aan nog eens 250 miljoen euro bij te dragen aan wapens die in de VS worden gekocht voor levering aan Oekraïne. Daarmee komt de totale bijdrage van Nederland dit jaar op 5 miljard euro. Ook landen als Noorwegen, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk leveren veel. Pogingen om die lasten eerlijker te verdelen, hebben tot nu toe weinig opgeleverd.