De Tweede Kamer lijkt in de kwestie-Nexperia meer begrip te hebben voor het optreden van demissionair minister Karremans van Economische Zaken. Het "verdiende de schoonheidsprijs niet" en had "misschien anders" gemoeten, maar het merendeel van de Kamer kan leven met zijn uitleg dat er zonder ingrijpen cruciale kennis dreigde weg te lekken en er een acute dreiging van leveringszekerheid was.

Karremans greep eind september in bij Nexperia, een chipbedrijf met het hoofdkantoor in Nijmegen, en de chipsfabrieken voor het grootste deel in China. Hij deed dat met een nooit eerder gebruikte wet uit 1952.

Kort daarna zette een rechter de Chinese directeur van Nexperia uit zijn functie. China reageerde woedend en voerde een volledig exportverbod in voor Nexperia-chips uit China. Dat leidde tot paniek bij Europese bedrijven die afhankelijk zijn van de chips. Met name de auto-industrie werd geraakt.

Volgens Karremans kon het echt niet anders en waren de enige alternatieven staatsnoodrecht en nationalisatie. Hij zag "de krantenkoppen al voor zich" en koos daar niet voor.

Vóór het debat werden Kamerleden bijgepraat in een vertrouwelijke briefing. Volt-leider Dassen en GroenLinks-PvdA-Kamerlid Van der Lee gingen daar niet heen. Omdat vertrouwelijke informatie die daar gedeeld werd vertrouwelijk moest blijven, zou dat in hun ogen ten koste gaan van de controlerende taak van de Kamer.

'Voldongen feit'

Van der Lee verweet andere Kamerleden in het debat dan ook met meel in de mond te spreken. VVD-Kamerlid Martens-Amerika, die de briefing wel bijwoonde, deelde geen details maar wel een conclusie. "We zijn in vertrouwen bijgesproken en het ziet ernaar uit dat we bijna voor een voldongen feit zijn geplaatst." CU-Kamerlid Grinwis zei te denken dat Karremans "gerechtvaardigd aan de noodrem" heeft getrokken.

Over de manier waarop het ging, kreeg Karremans nog veel kritische vragen. Zo wilde Dassen weten waarom het ingrijpen zonder medeweten van Europese partners was gebeurd. Karremans zei de vraag te begrijpen, maar benadrukte dat snel handelen noodzakelijk was. Ook moest "de kring zo klein mogelijk blijven". "Naarmate je meer mensen betrekt neemt het risico toe dat informatie bij de verkeerde partijen komt".

Op vragen wat hij van de rechtsgang wist en of hij daar niet op had moeten wachten, zei Karremans dat hij daar geen bemoeienis mee had. Ook was er volgens hem "absoluut geen druk van de Amerikanen".

Brede zorgen over toekomst

In de Kamer is een breed gedeeld gevoel van bezorgdheid over de toekomst van Nexperia en de Europese afhankelijkheid van China. Volgens Dassen laat de gang van zaken rond Nexperia zien hoe "afhankelijk we zijn geworden van China".

Een aantal partijen diende voorstellen in die het kabinet oproepen te onderzoeken wat er in Europees verband kan worden gedaan. De zorgen leven in andere Europese landen ook en het is een wens van de EU om zelf chips zelf te maken om minder afhankelijk te worden van landen als China .

Half november schortte Karremans de ingreep bij Nexperia op om de relatie met China te verbeteren. Kamerleden waren er niet over te spreken dat hij kort daarvoor in een Britse krant nog had gezegd: "I would do it all again". Karremans erkende dat hij dingen "zeker dingen anders had kunnen aanpakken" en dat het interview "ongelukkig heeft uitgepakt".

Geen wapperende rood-wit-blauwe vlaggetjes, geen Douze Points vanuit Hilversum en vooral geen herhaling van de spectaculaire overwinning van Duncan Laurence in 2019. Het terugtrekken van AVROTROS uit het Eurovisie Songfestival vanwege de situatie in Gaza leidt tot teleurgestelde én tevreden reacties.

Commentator Cornald Maas schrijft op Instagram dat hij het "nogal jammer" vindt dat Nederland er volgend jaar niet bij is, zeker omdat het evenement de afgelopen jaren veel jonge kijkers trok. Hij zegt het besluit van AVROTROS te respecteren en hoopt dat Nederland in 2027 terugkeert. "Ik weet dat de afwegingen zorgvuldig zijn gemaakt", aldus Maas.

Gaza

AVROTROS besloot vanavond, samen met de publieke omroepen van Spanje, Ierland en Slovenië, zich terug te trekken uit het Songfestival van 2026. Volgens de omroep zijn "het ernstige humanitaire leed in Gaza, de onderdrukking van de persvrijheid en de politieke inmenging tijdens de laatste editie van het Songfestival, niet verenigbaar met waarden die voor ons fundamenteel zijn".

AVROTROS-directeur Taco Zimmerman zegt dat zijn omroep niet anders kon:

Eerder op de dag probeerden AVROTROS met de andere drie omroepen Israël uit te sluiten van deelname. Tijdens een vergadering van publieke omroepen bij omroeporganisatie EBU, die het Songfestival organiseert, kwam het echter niet tot een stemming daarover. Hierna besloot AVROTROS zich terug te trekken.

'Juiste belissing'

Op de sociale media van AVROTROS laten voor- en tegenstanders van het besluit van zich horen. Op Instagram spreekt iemand van een "pijnlijke, maar juiste beslissing op dit moment." Iemand anders zegt: "Het maakt me trots dat er toch nog érgens een ruggengraat te vinden is in Nederland. Weloverwogen besluit, ethische afweging, douze points."

Onder dezelfde post op Instagram laten ook de tegenstanders van zich horen. Zo noemt iemand het "mega triest" dat "een event dat staat voor verbinding nu een geopolitiek verhaal wordt." En een ander spreekt van "een schande voor Nederland."

'Nederland raakt geïsoleerd'

Lenny Kuhr, die het Songfestival in 1969 namens Nederland won, noemt het tegenover persbureau ANP een "gemiste kans" dat Nederland niet meedoet. "Tijdens een optreden, ook tijdens het Eurovisie Songfestival, moet geen politiek worden bedreven."

De Israëlische ambassade in Den Haag zegt het besluit van AVROTROS te betreuren. Volgens Israël gaat het besluit in tegen de "waarden waar het evenement voor staat" en zorgt het ervoor dat het "Nederland is dat geïsoleerd raakt, niet Israël".

De Israëlische president Herzog zegt "verheugd" te zijn dat Israël mee kan doen. Hij zegt te hopen dat "de competitie een evenement blijft dat cultuur, muziek, vriendschap tussen naties en grensoverschrijdend cultureel begrip viert".

Songfestivalpodcastmaker GJ Kooijman is het daar niet mee eens. Hij zegt juist trots te zijn "dat de AVROTROS zijn rug recht houdt" en spreekt van een "moedige beslissing".

Kooijman maakt de podcast Ding-a-Dong, en volgt de aanloop naar het Songfestival op de voet. "De politiek speelt altijd een rol bij het songfestival, meestal op de achtergrond, maar nu staat het heel erg op de voorgrond", zegt hij.

Nederland op het Songfestival

Nederland is een vertrouwd gezicht op het Songfestival. Ons land doet al vanaf het begin in 1956 mee en won de liedjeswedstrijd vijf keer: in 1957, 1959, 1969, 1975 en 2019. Daarmee staat Nederland op een gedeelde derde plaats. Alleen Ierland en Zweden wonnen het Songfestival vaker.

Slechts vier keer eerder deed Nederland niet mee. In 1985 en 1991 trok Nederland zich terug, omdat het evenement samenviel met de Dodenherdenking, en in 1995 en 2002 mocht Nederland niet meedoen vanwege aanhoudende slechte resultaten.

Het Songfestival wordt volgend jaar mei gehouden in Wenen. Het is nog onbekend hoeveel landen precies zullen deelnemen aan de 70ste editie. Nederland, Spanje, Slovenië en Ierland trekken zich terug, maar Bulgarije, Moldavië en Roemenië keren juist na een periode van afwezigheid terug.

Volgens Kooijman belooft het hoe dan ook een gekke editie te worden. "Deze beslissing blijft nog lang na deze stemming hangen. Niet alleen boven de organisatie en gaststad Wenen, maar ook boven alle artiesten die deelnemen. Net als in de afgelopen twee jaar zullen zij, ondanks dat er veel verbeterd is, toch opnieuw vragen krijgen over de deelname van Israël en over hun eigen politieke standpunten."

Welke omroep het Eurovisie Songfestival gaat uitzenden, wordt naar verwachting morgen bekendgemaakt. Ondanks dat het songfestival gewoon in Nederland te zien is, zullen volgens Kooijman ook Nederlandse fans afreizen naar Wenen. "En wij zullen zelf ook gaan, om in elk geval te verslaan wat het Songfestival komend jaar doet om het duistere wolkje boven het evenement weg te poetsen."

President Paul Kagame van Rwanda en de Congolese president Felix Tshisekedi hebben in de VS een vredesakkoord ondertekend. Bemiddelaar Trump stelt dat hiermee een einde komt aan een decennialang conflict. Maar op de dag van de ondertekening werd er nog steeds gevochten in het grensgebied tussen de twee Afrikaanse landen.

Met het persmoment in Washington is het eerder dit jaar gesloten akkoord tussen Rwanda en de Democratische Republiek Congo (DRC) bekrachtigd. Naast de VS hebben ook de Afrikaanse Unie en Qatar maandenlang bemiddeld tussen de twee vijanden. In het Donald J. Trump Institute of Peace, voorheen het United States Institute of Peace, zetten de Amerikaanse, Rwandese en Congolese president hun handtekening.

'Knuffelen'

Na een lange periode van "elkaar doden gaan ze elkaar nu veel knuffelen", zei de Amerikaanse president op z'n Trumpiaans. "Ze gaan elkaars handen vasthouden en economisch profiteren van de VS, zoals elk ander land doet."

Er werden ook akkoorden gesloten tussen de VS en de twee landen over de exploitatie van zeldzame grondstoffen. Amerikaanse bedrijven gaan naar Rwanda en Congo om deze grondstoffen te delven. Er is een geopolitieke strijd gaande over deze mineralen en daarin loopt de VS achter op rivaal China.

Intussen werden in de Congolese provincie Zuid-Kivu beschietingen en bombardementen gemeld. Officieel geldt er sinds juni een wapenstilstand tussen de door Rwanda gesteunde rebellengroep M23 en het Congolese leger. De oorlog woedt sindsdien niet meer zo hevig als eerder dit jaar, maar het conflict lijkt verre van voorbij.

Afrika-correspondent Elles van Gelder:

"Er zijn nu afspraken gemaakt over het staken van de gevechten, ontwapening en terugtrekking van troepen, en daarnaast ook over economische ontwikkeling. Maar zoals een woordvoerder van de Rwandese regering al zegt: "We hebben geen toverstaf, dus het zal een proces worden." Er wordt namelijk nog steeds gevochten.

Trump presenteert het akkoord als het definitieve eind aan het bloedvergieten, maar of het dat inderdaad is, is nog maar zeer de vraag. M23 was niet aanwezig aan de onderhandelingstafel, noch in het Witte Huis bij de ondertekening. De vraag is nu in hoeverre Rwanda echt controle heeft over de rebellengroep en of die zich zal terugtrekken. Daar zijn nog aparte gesprekken over in Qatar tussen M23 en de Democratische Republiek Congo.

Burgers in het oorlogsgebied hebben geen enkel vertrouwen in de internationale gemeenschap en hun nationale regering. Dat komt doordat ze al decennia te maken hebben met gevechten. In het akkoord wordt ook niet gesproken over het geweld tegen burgers of de berechting van de daders. Daarom is er denk ik niet veel hoop dat er echt verandering komt."