Goedemorgen. In Den Haag wordt de explosie aan de Tarwekamp herdacht en in Abu Dhabi strijdt Max Verstappen in de laatste Formule 1-race van het seizoen om de wereldtitel.

Eerst het weer: overwegend droog met in de ochtend kans op wat zon. Vanmiddag neemt de bewolking toe en gaat het regenen. Het waait flink bij maximaal 14 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten?

Wat heb je gemist?

Chinese straaljagers hebben gisteren hun vuurleidingsradar gericht en vastgezet op Japanse vliegtuigen. De radarsystemen worden gebruikt om wapens goed te kunnen richten op een doelwit. De Japanse vliegtuigen vlogen boven internationale wateren.

Japan noemt het incident gevaarlijk en wil dat China maatregelen neemt. De afgelopen tijd liepen de spanningen tussen de twee landen al op. Vorige maand zei de nieuwe Japanse premier dat een eventuele Chinese aanval op Taiwan een militaire reactie vanuit Tokio zou kunnen beteken. China reageerde daar woedend op.

Ander nieuws uit de nacht:

En dan nog dit:

In Londen hebben activisten in de Tower of London taart op de glazen vitrine van de kroonjuwelen gesmeerd. De jonge actievoerders wilden met de actie aandacht vragen voor financiële ongelijkheid in het Verenigd Koninkrijk. Vier mensen zijn aangehouden. De groep Take Back Power eiste de actie op.

Fijne dag!

Minder dan twee weken na de dodelijkste ramp in decennia mogen de Hongkongers vandaag naar de stembus. Terwijl het stadsbestuur de schuld voor de fatale brand die minstens 159 mensen het leven kostte neerlegt bij de betrokken renovatiebedrijven, wijzen veel Hongkongers naar het gebrekkige toezicht van het stadsbestuur.

Lange tijd was het niet duidelijk of de verkiezingen zouden doorgaan. Maar afgelopen dinsdag stelde de leider van Hongkong, John Lee, dat het juist belangrijk is om nieuwe wetgevers te kiezen. Wetgevers die de hoognodige hervormingen in de bouwsector kunnen doorvoeren en kunnen voorkomen dat een ramp als deze ooit nog zal gebeuren. Maar daar zit nu net de pijn. Zoveel valt er voor de Hongkongers niet meer te kiezen. In plaats daarvan bepaalt Peking de koers van de stad.

Intimidatie

In de aanloop naar de verkiezingen zijn verschillende mensen die zich kritisch uitlieten na de brand aangehouden op verdenking van "opruiing" en "het aanzetten tot haat tegen de regering". De Hongkongse leider Lee waarschuwde dat "exploitatie" van de tragedie, door bijvoorbeeld kritiek te uiten op de regering, niet getolereerd zal worden.

Peking herhaalde deze boodschap en prees de manier waarop Hongkong met zijn nationale veiligheidswet geen ruimte laat voor verzet. Aan de vooravond van de verkiezingen werden ook internationale media op het matje geroepen door de Chinese veiligheidsdiensten en gewaarschuwd geen "lastercampagne" te voeren tegen de manier waarop de regering omgaat met de brand in Hongkong. Dat Peking zich hiermee bemoeit, is niet zo gek, want veel van het verzet richt zich tegen de Chinese invloed in Hongkong.

Rond de verkiezingen zijn in totaal elf mensen gearrsteerd voor het aanzetten van anderen om niet te stemmen of ongeldige stemmen uit te brengen. Dat is een strafbaar feit in Hongkong. John Lee riep de mensen eerder met klem op om de verkiezingen op deze manier niet te saboteren.

Regering Hongkong

Hongkong wordt geleid door een Chief Executive, een regeringsleider die niet door de bevolking, maar door een pro-Peking-selectiecommissie wordt gekozen en daarna door Peking wordt benoemd. Daaronder werken ministers die het dagelijks bestuur voeren.

Wetten worden gemaakt door de Legislative Council, het parlement, waar de Hongkongers vandaag voor mogen stemmen. In totaal telt het parlement negentig zetels. Twintig zetels worden door de bevolking gekozen, dertig zetels door beroeps- en sectorgroepen en veertig door de leden van het door Peking gedomineerde Verkiezingscomité. Sinds 2021 geldt dat alleen "patriotten" zich kandidaat kunnen stellen. Dat zijn mensen die door de veiligheidsdiensten tot loyaal aan de staat zijn bestempeld.

Hongkong als brug

Hongkong speelt een cruciale rol in China's economische ontwikkelingsplan. Ondanks stimuleringsmaatregelen van het Chinese vasteland loopt het aantal buitenlandse investeringen al jaren terug. Dit is niet alleen kwalijk voor de economische groei en de werkgelegenheid van China op de korte termijn; op de lange termijn betekent het ook dat er minder kennis en kunde het land in komt.

Hongkong daarentegen is een belangrijk financieel en investeringsknooppunt in de wereldwijde handel en vormt daarmee een essentiële schakel tussen China en de rest van de wereld op het gebied van zowel handel als kennis. Dankzij zijn geavanceerde juridische en financiële structuur, internationale karakter, strategische ligging en sterke kennissector blijft de stad aantrekkelijk voor investeerders en internationaal talent.

Invloed in het parlement

Om gebruik te maken van al deze voordelen hebben steeds meer Chinese bedrijven de afgelopen jaren in Hongkong geïnvesteerd. Zo'n 30 procent van alle buitenlandse investeringen kwam in 2024 uit China. Deze snelle groei van Chinese aanwezigheid in Hongkong is de afgelopen jaren mede mogelijk gemaakt door het parlement.

Uit een analyse van de South China Morning Post blijkt dat het gebruik van woorden als "vasteland", "investeringen" en "talent" de afgelopen regeerperiode in het parlement sterk is toegenomen. Thema's waar de Hongkongers jarenlang over geprotesteerd hebben, zoals de nationale veiligheidswet, werden veel minder genoemd. Dit zal de aankomende regeerperiode niet anders zijn. Bijna een derde van alle verkiesbare kandidaten heeft banden met Chinese bedrijven, een toename van 50 procent ten opzichte van de vorige verkiezingen.

Lage opkomst

In de ogen van Peking dient Hongkong als verlengstuk voor zijn economische ambities. En daar moet, net als op het vasteland, alles en dus ook alle woede over de flatbrand voor wijken. Bij de vorige verkiezingen in 2021 was de opkomst 30 procent, het laagste percentage sinds de teruggave van Hongkong aan China in 1997. De verwachting is dat de opkomst vandaag niet veel beter zal zijn.

Venezuela wacht nog in spanning af wat er gaat gebeuren na de dreigementen van president Trump dat er snel Amerikaanse militaire acties op Venezolaanse bodem komen. Trump zou de Venezolaanse leider Maduro een -inmiddels verstreken - deadline hebben gegeven om op te stappen.

Washington legt de militaire opbouw tegen Venezuela uit als een campagne tegen "narcoterrorisme". De Amerikanen beschuldigen Maduro en zijn regime van leidinggeven aan het Cartel de los Soles, dat op grote schaal drugs naar de VS zou smokkelen. Maar onafhankelijke deskundigen zeggen dat Trump de Venezolaanse rol in de internationale drugshandel overdrijft.

Fentanyl

Een van de misvattingen die door Trump zijn verspreid betreft fentanyl. In september zei hij dat die dodelijke drug werd gesmokkeld aan boord van Venezolaanse drugsboten die door de Amerikaanse krijgsmacht waren opgeblazen.

Experts waren er snel bij om erop te wijzen dat Venezuela geen rol speelt in de export van fentanyl, dat in de VS honderdduizenden doden heeft veroorzaakt. Toch gaan de aanvallen op speedboten door en zijn er intussen 22 incidenten bekend, waarbij in totaal 87 mensen zijn omgekomen.

Smokkelroutes

Cocaïne wordt daarentegen wel verscheept vanuit Venezuela, onder meer naar de VS. Al is het aandeel dat via Venezolaans gebied naar Noord-Amerika wordt vervoerd beperkt in vergelijking met de export uit Colombia en Ecuador.

Het US Southern Command, dat operationeel verantwoordelijk is voor de Amerikaanse strijdkrachten ten zuiden van de VS, meldde in 2022 dat 80 procent van de drugs bestemd voor de Verenigde Staten via de oostelijke Stille Oceaan wordt vervoerd. Dat betekent dat maximaal 20 procent via de Caribische Zee gaat. Daarvan zou een deel vanaf de Venezolaanse kust vertrekken.

Die verhoudingen kloppen in grote lijnen nog steeds, bevestigt criminoloog en onderzoeksjournalist Bram Ebus vanuit zijn standplaats in Colombia. "De Caribische route is moeilijk. Daar patrouilleert ook de Nederlandse marine en zijn er Amerikaanse militaire oefeningen. En het is sowieso niet een belangrijke route voor de smokkel vanuit Venezuela naar de VS. Wel gaan er veel drugs via Venezuela en de Cariben naar Europa."

Daarin speelt de Orinoco-rivier een belangrijke rol, zegt Ebus. Colombiaanse cocaïne wordt vlak voordat de rivier uitmondt in de Caribische Zee op duikboten geladen, die vervolgens doorvaren naar een afgesproken plek op zee. Daar wordt de lading op grote containerschepen overgeslagen.

Ebus: "Dat zijn schepen die niet varen onder de vlag van Venezuela, maar van Brazilië of de Caribische eilanden. Als die drugs in Europese havens worden onderschept, blijft de rol van Venezuela onzichtbaar en daarom zien we dat land weinig terug in de statistieken."

Naast het zeevervoer gaat een veel kleiner deel van de Zuid-Amerikaanse cocaïnesmokkel via de lucht. Ook vanuit Venezuela. "Er zijn daar veel clandestiene vliegveldjes waar kleine toestellen vertrekken richting Midden-Amerika", zegt Ebus. "Op die manier komen drugs toch in de Verenigde Staten terecht."

De Amerikaanse overheid doet schattingen van de totale doorvoer via Venezuela. In 2020 ging het ministerie van Buitenlandse Zaken uit van tussen de 200 en 250 ton cocaïne per jaar, wat zou neerkomen op "10 tot 13 procent" van de wereldwijde cocaïneproductie, meldt het ministerie.

De drugsdoorvoer zou in Venezuela nooit op zo'n schaal lukken zonder medewerking van de overheid en het leger. "Hooggeplaatste officieren zijn zeker actief in de drugsindustrie", zegt Ebus. Hij schetst een beeld van brede corruptie binnen het leger, de politie, de regering en onder staatsgouverneurs en lagere ambtenaren. "Het gaat om individuen. Die heffen een soort belasting die smokkelaars betalen om ongehinderd bepaalde routes via de wegen of de rivieren te kunnen gebruiken. Maar deze individuen zijn soms ook betrokken bij het rechtstreeks regelen van internationale drugsverschepingen."

Tegelijkertijd komt het ook voor dat de Venezolaanse autoriteiten melding maken van inbeslagname van illegale drugs, vooral langs de grens met Colombia. Volgens analist Phil Gunson van de International Crisis Group in Caracas doet dat niets af aan het feit dat er corruptie binnen de overheid plaatsvindt. "Niet alles dat door Venezuela wordt vervoerd is gevrijwaard van inbeslagname, dus drugs worden meegenomen, lichte vliegtuigen vernield en clandestiene landingsbanen onbruikbaar gemaakt. Maar dat kan nog steeds betekenen dat hoge officieren en politici geld aannemen van de narcos", zegt hij.

Maar het Cartel de los Soles, dat volgens de regering-Trump onder leiding staat van president Maduro en als terroristische organisatie geldt, vinden Gunson en onderzoeker Ebus een verzinsel. Ebus stelt dat Venezolaanse overheidsfunctionarissen niet als kartel opereren en dat Washington het als voorwendsel gebruikt om het regime-Maduro als geheel onder druk te zetten. "Het voornaamste doel is niet zozeer om de drugs tegen te houden, maar om te laten zien dat ze de baas zijn in het westelijk halfrond."

Eerder maakten we deze video, toen de VS begon met de troepenopbouw rondom Venezuela: