Nederland gaat met Colombia een internationale conferentie organiseren over het afbouwen van fossiele brandstoffen als olie, gas en steenkool. Dat heeft minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei bekendgemaakt op de klimaattop in Brazilië, samen met ministers uit zowel ontwikkelde als opkomende landen.

Nederland maakt deel uit van een groep landen die afgelopen week pleitte voor plannen om te stoppen met fossiele brandstoffen. Deze brandstoffen zijn de voornaamste oorzaak van klimaatverandering, en tegelijk een onderwerp waarover veel landen weigeren te praten op de klimaattop. Zo'n dertig landen oefenen met een brief en deze persconferentie druk uit op de voorzitter van de top om hierover te schrijven in de slotverklaring.

Colombia leidt deze coalitie, al heeft ook Nederland een prominente rol. Een woordvoerder van Hermans zegt dat deze meerdaagse top concreet moet maken hoe het verbruik van fossiele brandstoffen kan worden afgebouwd.

Luid gejuich in de zaal

Het plan voor de top, volgend jaar april in Colombia, werd met luid gejuich ontvangen door delegaties, activisten en andere geïnteresseerden. Na een minutenlang applaus, hielden de vertegenwoordigers van laaggelegen eilandstaten Vanuatu en Tuvalu een betoog om haast te maken.

"De Pacifische eilanden zijn hier gekomen voor een routekaart, maar de huidige tekst noemt dit niet eens", zei de delegatieleider van Tuvalu. "Na dertig jaar faalt dit proces (van klimaattoppen, red.) nog steeds."

Nederlandse steun opvallend, BBB tegen

De enthousiaste steun van Nederland is opvallend. Het kabinet-Schoof wil juist meer naar gas gaan boren onder de Noordzee, om te voorzien in de eigen behoefte zolang Nederland nog gas gebruikt.

Hermans staat niet bekend om ambitieus klimaatbeleid. Het afgelopen jaar is veel Nederlands klimaatbeleid geschrapt of afgezwakt. Ook werd de fossiele subsidie IKC heringevoerd. In het VVD-verkiezingsprogramma waren fossiele brandstoffen geen groot thema: "We helpen de industrie te verduurzamen: Dit is belangrijk om onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen uit onvrije landen te verkleinen", was de enige vermelding.

Coalitiepartner BBB laat aan de NOS weten niets te zien in het plan voor een top in Colombia. "We hebben nog jaren fossiel nodig", zegt Henk Vermeer, Tweede Kamerlid voor de BBB. "Bedrijven in Nederland kunnen helemaal niet vergroenen vanwege netcongestie. Laten we een top organiseren in Nederland om Nederlandse problemen op te lossen."

In het gezinshuis dat deze week in het nieuws kwam omdat twee kinderen er jarenlang zijn mishandeld en verwaarloosd, zijn eerder misstanden geweest. De William Schrikker Stichting haalde toen een kind weg uit het huis, maar besloot later om er opnieuw kinderen te plaatsen.

Een woordvoerder van de stichting bevestigt dat na berichtgeving van het AD. Volgens de krant ging het om een jongen die werd gekleineerd en te werk werd gesteld. Ook zou hij er buitensporig zware straffen hebben gekregen.

Een gezinshuis is een kleinschalige woonvorm voor kinderen die niet meer thuis kunnen wonen, met een of twee professionele gezinshuisouders. Van het gezinshuis in kwestie is alleen bekend dat het in Noord-Nederland staat.

Verbetertraject

Na een melding van een orthopedagoog die een bezoek had gebracht aan de locatie, haalde de William Schrikker Stichting de jongen weg. Erna werd een "verbetertraject" voor de gezinshuisouders opgezet door jeugdzorgorganisatie Cornerstones, zegt de woordvoerder. Toen Cornerstones uiteindelijk groen licht gaf, ging de William Schrikker Stichting weer kinderen plaatsen in het gezinshuis.

Maar het ging dus weer mis. Deze week diende in de rechtbank Noord-Nederland een zaak over twee kinderen van 9 en 10 die de afgelopen drie jaar in het bewuste huis woonden. Zij vertelden de rechter dat de gezinshuisouders hen sloegen en hen lieten bijten door hun hond.

De rechter sprak verder van "ontoelaatbare kinderarbeid" die de kinderen moesten verrichten. Twee weken geleden haalde de William Schrikker Stichting hen weg.

Vlaardingen

De stichting was eerder ook verantwoordelijk voor het pleegmeisje in Vlaardingen. Zij zou zo zwaar zijn mishandeld door haar pleegouders dat zij lichamelijk en verstandelijk beperkt is geraakt en de rest van haar leven intensieve zorg nodig heeft.

Tegen beide Vlaardingse pleegouders is elf jaar cel en tbs geëist. De uitspraak in deze zaak is komende dinsdag.

Welke rol speelde Olaf Scholz bij de aanleg van de Nord Stream 2-gasleiding? En hoe groot was de invloed van Rusland op de Duitse besluitvorming? Daarover werd de oud-bondskanselier en oud-minister van Financiën vandaag verhoord door een onderzoekscommissie van de deelstaat Mecklenburg-Voorpommeren.

De omstreden gasleiding werd aangelegd in de Oostzee tussen Rusland en Duitsland, parallel aan de bestaande Nord Stream 1-leiding. Kort voor de afronding van het project viel Rusland Oekraïne binnen, waarop bondskanselier Scholz de ingebruikname stopzette. Een half jaar later werden beide leidingen opgeblazen, vermoedelijk door Oekraïners.

Het onderzoek richt zich op de totstandkoming van het project, in de tijd dat Scholz in de laatste regering van Angela Merkel minister van Financiën was (2018-2021). In die rol speelde Scholz een belangrijke rol in het doorzetten van het project, terwijl de kritiek toenam.

De aanleg werd destijds fel bekritiseerd door de Verenigde Staten en Midden- en Oost-Europese landen, omdat Duitsland met goedkoop Russisch gas te afhankelijk van Moskou zou worden. Nord Stream zou bovendien een alternatief bieden voor gasleidingen die via Oekraïne lopen, waardoor Kyiv inkomsten en geopolitieke macht zou verliezen.

Toen in 2019 de VS sancties overwoog tegen bedrijven die betrokken zijn bij de bouw van de leiding, dreigde het Duits-Russische prestigeproject ten onder te gaan. Bedrijven trokken zich terug, de bouw werd stilgelegd.

Uit een gelekte brief bleek dat Scholz het project probeerde te redden door een deal te sluiten met de VS. Daarbij beloofde hij de bouw van Duitse terminals voor Amerikaans vloeibaar gas (lng) te subsidiëren, afkomstig uit fracking. In ruil zou de VS moeten afzien van sancties. Volgens Handelsblatt wilde Scholz dit plan doorzetten zonder goedkeuring van het parlement.

In het verhoor gaf Scholz voor het eerst toe dat hij die brief heeft opgesteld, maar dat dat in samenspraak ging met andere instanties, waaronder het kantoor van bondskanselier Merkel. Ook zou hij langer voor de bouw van lng-terminals hebben gepleit, los van deze brief. Uiteindelijk mislukte zijn reddingspoging: de VS wees de deal van de hand.

List

De deelstaat Mecklenburg-Voorpommeren, geleid door SPD'er Manuela Schwesig, bedacht daarop een list. Samen met het Russische gasbedrijf Gazprom werd een stichting gefinancierd met de verhullende naam 'Stichting Klimaat- en Milieubescherming MV'. Deze organisatie zou zich inzetten voor milieuprojecten, maar eerst en vooral voor het afronden van Nord Stream 2.

Doordat de stichting onder de Noord-Duitse deelstaat viel, gold ze als een overheidsinstelling en kwamen de Amerikaanse sancties te vervallen. Zo kon de gaspijpleiding worden afgebouwd.

Scholz zegt dat zijn rol bij dit plan klein was. "We hebben hiervan kennisgenomen en hebben dit beschouwd als een zaak van de deelstaatregering", zei hij tegen de commissie. Scholz zou daarbij niet gevraagd hebben naar details en of het initiatief door de Russen of de Duitsers werd genomen.

Met zijn zuinige antwoorden wist Scholz de ondervraging zonder politiek explosieve kleerscheuren te doorstaan. Op veel vragen wilde hij geen antwoord geven, omdat het volgens hem niet mogelijk is over interne afspraken binnen de regering te spreken. Wel erkende hij dat de sterke afhankelijkheid van Rusland een fout is geweest.

Schröder

Scholz is zeker niet de enige SPD'er die door de commissie is ondervraagd. Eerder werd oud-bondskanselier Gerhard Schröder (1998-2005) verhoord. Nord Stream 1 kreeg onder hem vorm. Later verkreeg hij meerdere bestuursfuncties bij Russische olie- en gasbedrijven, waaronder het bedrijf dat Nord Stream 2 zou uitbaten. Nog altijd onderhoudt hij goede banden met Moskou.

Schröder noemde de voltooiing van Nord Stream via de milieustichting een "buitengewoon verstandig besluit". Het was volgens hem nodig om Amerikaanse inmenging in het Duitse energiebeleid te voorkomen. De 81-jarige Schröder beantwoordde veel vragen niet, omdat hij zich de zaken niet precies kon herinneren of het onderwerp "onzin" vond.

Federaal onderzoek?

De SPD wil liever niet meer herinnerd worden aan het Nord Stream-hoofdstuk. Huidig bondspresident Steinmeier, die onder Merkel minister van Buitenlandse Zaken was, heeft in 2022 toegegeven dat hij zich heeft vergist in het project. Ook deelstaatpremier Schwesig heeft haar fouten toegegeven. Oud-minister Gabriel erkende dat de zorgen van Oost-Europese buren ten onrechte werden genegeerd.

Scholz kijkt liever naar zijn verdiensten in 2022, toen de Russisch gastoevoer werd gestopt en Duitsland in een energiecrisis belandde. Duitsland bouwde daarop razendsnel nieuwe lng-terminals.

Het huidige onderzoek wordt verricht door de deelstaat Mecklenburg-Voorpommeren. Oppositiepartijen de Groenen en Die Linke willen al jaren een groter, federaal onderzoek naar het gasproject. Daar is in de Bondsdag geen steun voor. Naast de SPD wil ook de CDU, waartoe Merkel behoort, het boek Nord Stream dichtslaan.

De uitkomsten van de onderzoekscommissie worden volgend jaar gepresenteerd, hoogstwaarschijnlijk zonder antwoorden op alle vragen.