De VS bestempelt het zogenoemde Cartel de los Soles ('Het Kartel van de Zonnen') als buitenlandse terroristische organisatie. Daardoor krijgen Amerikaanse instanties meer bevoegdheden om deze organisatie aan te pakken.

De Amerikaanse buitenlandminister Rubio kondigde de stap eerder deze maand al aan. Venezuela noemt het besluit "belachelijk" en zegt dat het kartel niet bestaat.

Aan het hoofd van dat kartel staat volgens de Amerikanen de Venezolaanse leider Maduro, zonder daar bewijs voor te leveren. Rubio stelt dat het Zonnenkartel Venezuela in zijn greep houdt. Ook zouden andere hooggeplaatste leden van Maduro's regering onderdeel zijn van de terreurgroep. Met dit label plaatst de VS in feite dus de hele Venezolaanse regering op de terreurlijst.

De regering-Maduro heeft herhaaldelijk betrokkenheid bij het kartel ontkend. Volgens Maduro probeert de VS met deze escalatie controle te krijgen over Venezuela's enorme oliereserves. De VS erkent het regime van Maduro niet.

Nieuwe opties voor de VS

De spanningen tussen Venezuela en de VS zijn de afgelopen maanden opgelopen. Het Amerikaanse leger heeft sinds september al meer dan twintig boten opgeblazen die volgens de regering-Trump drugs vervoerden. Meer dan tachtig opvarenden zijn daarbij gedood.

Ook heeft de VS de militaire aanwezigheid in het Caribisch gebied uitgebreid. Deze maand zetten de Amerikanen nog het grootste vliegdekschip ter wereld in, om naar eigen zeggen 'illegale activiteiten in de regio op te sporen, in kaart te brengen en te verstoren'. Het is voor het eerst in meer dan dertig jaar dat Washington zo veel militaire macht inzet in Zuid-Amerika.

De Amerikaanse minister van Defensie Hegseth zei vorige week dat het terreurlabel "een hele reeks nieuwe opties" zal bieden om druk uit te oefenen op Maduro. Welke opties dat precies zijn, liet hij in het midden. Hij weigerde te zeggen of het Amerikaanse leger overweegt doelen in Venezuela aan te vallen.

De Venezolaanse buitenlandminister Cabello beschuldigt de VS ervan via deze weg de dodelijke aanvallen op Venezolaanse boten te rechtvaardigen. "Venezuela verwerpt categorisch, resoluut en absoluut dit nieuwe en belachelijke verzinsel van de Amerikaanse buitenlandminister."

Eerder zei de Colombiaanse president Petro op X dat het kartel niet bestaat. "Het is een fictief excuus van extreemrechts om regeringen omver te werpen."

Decreet

Tot dit jaar hadden in de VS alleen terreurorganisaties zoals IS en al-Qaida het label van buitenlandse terroristische organisatie. Deze groepen zijn verantwoordelijk voor een reeks aanslagen in Europa en de VS, waaronder 11 september. Sinds Trump weer president is, heeft hij acht Latijns-Amerikaanse criminele organisaties aangewezen als terroristische organisaties die betrokken zijn bij drugshandel.

Zes ervan zijn drugskartels uit Mexico, de andere twee zijn bendes uit Venezuela en El Salvador. Het is een stap die Trump al had aangekondigd in een decreet dat hij tekende op 20 januari, de dag van zijn inauguratie. Met het terrorisme-label gaat voor Trump een langgekoesterde wens in vervulling: een hardere aanpak van deze criminele organisaties staat al jarenlang op de agenda van de Amerikaanse president.

Systeem van corruptie

Al in de jaren 90 werd gesproken over het Kartel van de Zonnen. De naam verwijst naar de zonvormige insignes die hooggeplaatste Venezolaanse militairen dragen. Zij zouden bij drugshandel betrokken zijn.

Mike LaSusa, een expert op het gebied van georganiseerde misdaad zegt tegen de BBC dat de naam al snel werd gebruikt voor alle Venezolaanse functionarissen met vermeende banden met drugshandel, ongeacht of zij onderdeel waren van dezelfde organisatie.

InSight Crime, een denktank gespecialiseerd in georganiseerde misdaad in Latijns-Amerika en Caribisch gebied, zei eerder dat het te simpel is om te zeggen dat Maduro het kartel leidt, en zei dat het "nauwkeuriger wordt omschreven als een systeem van corruptie waarbij militaire en politieke functionarissen profiteren van het samenwerken met drugshandelaren."

Eerder zeiden ook experts tegen de NOS dat het Kartel van de Zonnen iets heel anders dan het Sinaloa-kartel of het Colombiaanse Medellín-kartel. "Het is een systeem van contacten, niet één persoon is de baas."

Trump heeft zijn pijlen gericht op Venezuela. Een op papier steenrijk land, maar in de praktijk allerminst. NOS op 3 maakte deze video erover:

Bambara, Fulfulde, Tamashek: het is slechts een greep uit de dertien officiële talen van het West-Afrikaanse land Mali. Tot voor kort behoorde het Frans, de taal van de voormalige kolonisator, ook tot dat rijtje. Maar met de invoering van een nieuwe grondwet kwam daar in 2023 een einde aan.

Toch is de Franse taal nog alom aanwezig: in de politiek, in het zakenleven en ook in het onderwijs. Hoewel thuis vooral Malinese talen worden gesproken, leren kinderen op school nog altijd lezen en schrijven in het Frans. Dat moet veranderen, zeggen de Malinese machthebbers. Kunstmatige intelligentie kan daarbij helpen.

In een klaslokaal aan de rand van de hoofdstad Bamako is het muisstil als Mamadou Dembele het woord neemt. Lopend tussen rijen van houten schoolbankjes legt hij een twintigtal leerlingen uit waarom hij vandaag voor de klas staat: ze gaan verhalen lezen in het Bambara, de meest gesproken taal in Mali.

Frans blijft dominant

"Voor het eerst", zegt Clarisse Yasségué Togo (13). "Het is fijn dat we dit nu leren. Het helpt ons om beter met vrienden te kunnen praten, want op school spreken we alleen maar Frans."

Dat geldt voor de meeste scholen in Mali, waar Frans nog altijd de dominante taal is. "Deze kinderen hebben allemaal al leren lezen en schrijven", legt Dembele uit. "Maar in het Bambara doen ze dat vandaag voor het eerst."

Dembele werkt voor RobotsMali, dat is gericht op onder meer innovatie en ontwikkeling van kunstmatige intelligentie. De afgelopen jaren heeft de organisatie meer dan honderd verhalen in lokale talen vervaardigd, met behulp van verschillende AI-programma's. Dat is nodig, zegt de organisatie, omdat vrijwel alle kinderboeken in Mali nog Franstalig zijn.

Nadat Mali van Frankrijk onafhankelijk was geworden, in 1960, zijn er al meerdere pogingen gedaan om het Franstalige onderwijs te vervangen door talen zoals het Bambara. Dat mislukte keer op keer, vooral vanwege een tekort aan middelen en een gebrek aan politieke wil.

Maar de relatie met Frankrijk is in de afgelopen jaren drastisch veranderd. In 2020 greep een junta de macht, in 2021 volgde een tweede staatsgreep. Van de banden met Frankrijk bleef weinig over: de militaire antiterreurmissie Barkhane onder leiding van Frankrijk werd opgedoekt, Franse televisie- en radiozenders gingen op zwart.

Hoewel het schrappen van het Frans als nationale taal vooral een symbolische zet lijkt, wordt die ook gezien als een nieuwe poging om langzaamaan de taal van de oude koloniale machthebbers op een zijspoor te zetten.

Van ChatGPT tot Leonardo

RobotsMali zet programma's als ChatGPT en Claude in om de verhalen te schrijven, onder toeziend oog van auteurs die waar nodig aanpassingen maken. Vertalen gebeurt met behulp van Google Translate; bijpassende plaatjes worden gemaakt met beeldgeneratoren zoals Leonardo.

"De verhalen zijn geïllustreerd", knikt Dembele. "Dat helpt om de link te leggen tussen woorden en beelden." Op een laptop scrolt hij langs de verhalen die de scholieren vandaag krijgen voorgeschoteld: van traditionele sprookjes tot meer eigentijdse verhalen over de oorlog in het land.

Eén voor één lezen de leerlingen hardop voor. De eerste paar zinnen gaan nog met horten en stoten. Maar al snel krijgen ze het ritme te pakken. "Op straat praten we altijd in het Bambara," zegt Abdoul Jabour Bengoly (15). "Dus het is belangrijk dat we die taal goed leren."

Nog belangrijker is het voor kinderen die bijvoorbeeld vanwege in de oorlog in het land moeilijkheden hebben om naar school te gaan. Meer dan de helft van de Malinezen kan niet lezen of schrijven. Door nationale talen voorop te stellen wordt de drempel lager, zegt Dembele. "Ik denk dat het ons land enorm vooruit kan helpen."

De omstreden noodhulporganisatie Gaza Humanitarian Foundation (GHF) stopt met het leveren van noodhulp in de Gazastrook. De organisatie zegt dat de missie is voltooid.

Internationale organisaties hadden vanaf het begin felle kritiek op de gang van zaken bij de GHF. Honderden Palestijnen die hulp zochten werden gedood, de hulppunten lagen op afgelegen plekken en er werd veel te weinig voedsel uitgedeeld. Eind augustus werd officieel hongersnood vastgesteld in een deel van Gaza.

De GHF werd begin dit jaar door de Verenigde Staten en Israël opgezet, nadat Israël maandenlang helemaal geen hulp had toegelaten in Gaza. Volgens de organisatie was het doel om een alternatief te bieden voor hulp vanuit de Verenigde Naties en andere humanitaire organisaties, omdat die voortdurend door Hamas ingepikt zou worden. Hulporganisaties bestrijden dat.

In een statement stelt de GHF nu dat er de afgelopen maanden een gedisciplineerde, mensgerichte humanitaire organisatie is neergezet. "In 4,5 maanden zijn 187 miljoen gratis maaltijden direct geleverd aan burgers van Gaza - veilig, efficiënt en zonder één geval van plundering."

Opgezet voor politieke doelen

Al voor de GHF eind mei feitelijk begon met het uitdelen van voedsel was de organisatie zeer omstreden. De organisatie zou niet onafhankelijk zijn, zoals internationaal recht voorschrijft, en alleen maar zijn opgezet om militaire en politieke doelen van Israël te bereiken, stelden de VN en de grote hulporganisaties die al tientallen jaren de Palestijnen in Gaza ondersteunen.

Zo waren er maar vier distributiepunten, waarvan drie in het zuiden van Gaza. Op die manier werden Palestijnen in feite gedwongen om daarnaartoe te gaan. De GHF beloofde meer hulppunten, ook in het noorden, maar die kwamen er niet. Hulporganisaties stelden daarom dat de zogenaamde hulpposten een instrument waren om Gaza etnisch te zuiveren.

De hulp die via de GHF werd geboden, is altijd verre van toereikend geweest. Aan alles was een enorm tekort. Om de spullen bij de hulpposten eerlijk te verdelen, zette de GHF gezichtsherkenning in. Maar het vermoeden was dat het systeem alleen maar bedoeld was om militanten op te sporen.

Dagelijkse beschietingen

Daarnaast mondde het uitdelen van de noodhulp vanaf het begin uit in chaos en geweld. Vrijwel dagelijks werden mensen beschoten die bij hulpposten eten wilden bemachtigen. Volgens de VN zijn meer dan 1400 Palestijnen op deze manier gedood en 4000 verwond. Israël heeft steeds ontkend dat er opzettelijk op Palestijnen werd geschoten en hield vol dat zij gevaarlijk gedrag hadden vertoond.

Het bleef altijd schimmig hoe de GHF in elkaar zat. Nooit werd duidelijk waar het geld voor de organisatie vandaan kwam. Israëlische media meldden al vroeg dat Israël zelf de grootste geldschieter was. Israël ontkende dat.

Begin augustus riep de VN op om de GHF onmiddellijk te ontmantelen. Toen Israël en Hamas in oktober tot een staakt-het-vuren kwamen, werden de distributiecentra van de GHF al gesloten. De organisatie blijft bestaan als ngo, en zegt paraat te blijven om weer op te schalen zodra er nieuwe humanitaire nood is.

Op deze beelden van afgelopen voorjaar is goed te zien hoe de voedselverdeling van de GHF uitliep op chaos: