De EU en kandidaat-lidstaat Georgië zijn een jaar na de opschorting van de toetredingsgesprekken verder van elkaar verwijderd dan ooit. Sinds regeringspartij Georgische Droom (GD) de toetreding stopzette, lijkt de regering geen enkele mogelijkheid onbenut te laten om de democratie verder af te breken.

Oppositieleiders en journalisten worden veroordeeld tot jarenlange celstraffen. en tegen de pro-Europese betogers, die al 365 dagen lang de straat op gaan, wordt steeds gewelddadiger opgetreden.

De EU zit met de kwestie in zijn maag en uit zich steeds feller over de Georgische regering. "Als jullie serieus zijn over de EU, luister dan naar jullie mensen en stop met het gevangenzetten van leiders, journalisten en anderen die anders denken dan jullie", zei onlangs EU-commissaris Uitbreiding Marta Kos.

Lang lag de EU-uitbreiding stil, totdat de grootschalige Russische inval in Oekraïne die nieuw leven inblies, zegt Antoaneta Dimitrova, hoogleraar Vergelijkend Bestuur aan de Universiteit Leiden. De uitbreiding maakt de EU sterker, en voorkomt ook dat de landen een bron van instabiliteit worden, legt ze uit.

Drukmiddelen EU

De EU heeft allerlei middelen om invloed uit te oefenen als een land zich wil aansluiten bij de EU, zegt Dimitrova. "Zelfs bij matig pro-Europese regeringen, kan de EU krachtig reageren als zo'n regering de democratische instellingen probeert te verzwakken."

Men moet de macht van de EU echter niet overschatten, zegt Dimitrova. Van buitenaf kun je geen democratie bewerkstelligen of de afbraak daarvan tegengaan: dat moet van binnenuit komen, zegt Dimitrova. "De EU kan dus maar weinig als de regering niet bij de EU wil, zoals GD duidelijk laat zien."

Oppassen voor ondermijning

"Er is zeker een gevoel van verbondenheid en verplichting ten opzichte van de pro-Europese Georgiërs", zegt Dimitrova. "Maar de EU moet erg voorzichtig zijn om GD niet te ondermijnen." Dan zou de EU juist doen waar GD de EU van beticht: inmenging in binnenlandse aangelegenheden en het aantasten van de Georgische soevereiniteit.

Dimitrova: "Dan krijg je dit soort hartverscheurende protesten: enorme menigten die met EU-vlaggen zwaaien en steeds harder worden onderdrukt."

Ontslagen ambtenaren

Ook ambtenaren moeten het inmiddels ontgelden. Vorige maand zei de EU bezorgd te zijn over de "intimidatie en vergeldingsacties", nadat honderden kritische ambtenaren werden ontslagen.

Erekle Koplatadze is een van hen. In juli werd hij vanwege "herstructureringen" ontslagen als secretaris voor de Georgische delegatie bij EU-orgaan PACE. Koplatadze vermoedt dat zijn kritiek op de regering de echte reden is.

Hij ondertekende namelijk een petitie van ambtenaren die zich uitspraken tegen de EU-opschorting en nam deel aan protesten. Al eerder riep zijn leidinggevende hem hiervoor op het matje.

EU-redacteur Roemer Ockhuijsen:

"Het toetredingsrapport onlangs was vernietigend. De kans dat Georgië zich bij de EU kan aansluiten is momenteel nul. Het toetredingsproces ligt volledig stil.

Achter de schermen klinkt vooral teleurstelling. 'We lost Georgia,' hoor je veel. De Commissie is ervan overtuigd dat er onder de Georgische bevolking voldoende steun is voor toetreding, maar dat het actief verspreiden van desinformatie en anti-EU-retoriek, mede vanuit de overheid, die steun de das omdoet.

Georgië zegt zich wel nog bij de EU aan te willen sluiten, schrijft de Commissie, "maar ondertussen houden de autoriteiten zich bezig met agressieve anti-EU-retoriek, manipulatieve vertelsels en complottheorieën die overeenkomen met Russische desinformatie."

Volgens de voormalig Georgische president Zoerabisjvili gebruikt Rusland Georgië als test. "Deze tactieken kunnen overal in Europa worden toegepast", schrijft ze op X. "Hybride oorlogsvoering heeft geen grenzen nodig, slechts stilte."

Koplatadze hoopt dat Georgiërs blijven protesteren. "We moeten klaarstaan om elke kans op verandering te kunnen aangrijpen." Hij studeerde en werkte eerder al in het buitenland en was van plan na een aantal jaar weer te vertrekken.

Nu twijfelt hij, hoewel het vinden van een nieuwe baan lastig is. "Ik wil niet vertrekken om de verkeerde redenen. Ik wil niet vluchten en deze strijd verlaten."

Ook Dimitrova benadrukt het belang van protest. "Demonstranten geven elkaar hoop. Op het moment dat iedereen opgeeft, krijg je een dictatuur."

Er zijn hoopvolle verhalen voor de Georgiërs. Dimitrova noemt als voorbeeld Slowakije in 1998, waar maatschappelijke organisaties samen met de EU een geweldloze koerswijziging inzetten en zo dichter bij de EU kwamen. "Dat waren wel andere tijden", nuanceert ze. "Het is echt heel anders als iedereen voor EU-aansluiting is."

Arrestaties

Ook wat elders gebeurt speelt een rol, zegt Dimitrova. Bijvoorbeeld hoe de Servische protesten en toetreding verdergaan. Andersom geldt dat ook: de hardhandigheid waarmee de protesten in Belarus in 2020 succesvol werden neergeslagen kan ontmoedigend werken voor Georgiërs.

GD zet voorlopig daarop in door demonstranten steeds harder te straffen. Boetes voor ongeoorloofd demonstreren zijn vertienvoudigd en demonstranten worden sneller gearresteerd.

Enkele dagen na zijn interview circuleert ook Koplatadzes naam als een van de gearresteerde demonstranten. Volgens Georgische media zit hij nog altijd vast.

De doorgaande weg langs de dikste en misschien wel oudste lindeboom van het land bij het dorp Sambeek wordt deels verlegd en een stuk smaller gemaakt.

"Je hoort niet vaak dat een weg moet wijken voor een boom. In dit geval wel", zegt Ruud Custers van de gemeente tegen Omroep Brabant. "Ik vind het fantastisch dat ik de boom ruimte kan bieden. Daardoor kan de lindeboom nog wel enkele honderden jaren mee."

De lindeboom, in het Brabantse dorp zelf 'de trots van Sambeek' genoemd, heeft een legendarische status. Het is koningslinde, een kruising van twee inheemse lindesoorten, de zomerlinde en de winterlinde die vanaf de 17e eeuw door Hollandse boomkwekers op de markt werd gebracht.

Karel de Grote

Over de ouderdom van de boom gaan veel verhalen. "Sommigen zeggen dat de boom 500 tot 700 jaar oud is. Al zeggen anderen weer 1000 jaar", zegt Cor Thijssen van de Dorpsraad Sambeek. "En dan zijn er nog mensen die weten te vertellen dat zelfs Karel de Grote nog bij de boom is geweest. Dus dan zou-ie 1200 jaar oud zijn."

Als dat zo is, zou de boom een van de oudste bomen van Nederland zijn.

Maar het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) betwijfelt dat. Lindes kunnen 'slechts' een paar honderd jaar oud worden. Het BHIC: "de Sambeekse boom is waarschijnlijk dan ook niet ouder dan 400 jaar."

Waar iedereen het wel over eens is, is dat de lindeboom de dikste boom is van het land. De linde heeft een stamomtrek van meer dan 7,9 meter.

Windvlaag

Ook dat is bijzonder, want de linde stond een paar keer op omvallen. Bij noodweer in 1884 raakte de boom door een windvlaag twee grote takken kwijt. In 1901 viel de hele kruin uit de boom en dreigde die door uitholling om te vallen. Maar van binnenuit groeide een nieuwe boom. De linde wordt daarom ook wel een moeder-dochterboom genoemd.

In de zomer van 1974 kwam het dorp in actie en zamelde 12.000 gulden in om de boom echt te redden. Er werd een kabel gespannen om de takken te verankeren. In de grond werden honderden gaten geboord om voeding toe te dienen. De stam werd vastgezet met ijzeren stangen.

En nu geeft Sambeek de boom letterlijk alle ruimte door de drukke tweebaansweg te verleggen en te versmallen.

De maximumsnelheid op het nieuwe, smalle stukje weg wordt verlaagd. Zo snijdt het mes voor de gemeente aan meerdere kanten. "Aan de ene kant krijgt de boom meer ruimte en wordt het verkeer gedwongen te remmen", zegt wethouder David Sölez. "Daarnaast gaan we ook meteen het riool verbeteren."

Wanneer het project begint, is nog niet bekendgemaakt.

Een groep van 33 Alkmaarse mannen spreekt zich op billboards, posters en sociale media uit tegen grensoverschrijdend gedrag en (seksueel) geweld tegen vrouwen.

Onder het motto 'Alkmaar breekt de stilte' moedigen zij andere mannen aan hun mond open te doen en mensen die ongepast gedrag vertonen daarop aan te spreken, meldt NH Nieuws.

"Ook in de kleedkamer spreek je met respect over vrouwen", stellen kickbokser Ismail Ouzgni, ex-profvoetballer Yuri Cornelisse en ex-profwielrenner Laurens ten Dam op een van de billboards.

Orange the world

Van de week begon de VN-campagne Orange the World, waarin op allerlei manieren aandacht wordt besteed aan seksueel geweld tegen vrouwen. In Nederland kregen vorig jaar meer dan een half miljoen mensen te maken met fysiek seksueel geweld, voor het overgrote deel waren dat vrouwen.

"Alkmaarse mannen geven het onderwerp nu een gezicht", zeggen de 33 mannen, die gisteravond met hun actie begonnen. Naast de billboards met verhalen van vrouwen die grensoverschrijdend gedrag meemaakten, staan de billboards met mannen die oproepen om niet stil te blijven. "De campagne draait om het vragen van aandacht voor het onderwerp, juist door mannen die de stilte doorbreken", schrijven ze op hun website.

"Want seksueel grensoverschrijdend gedrag stopt pas als we erover praten", zegt Yuri Cornelisse. "Het is tijd om ons uit te spreken."

Bewustwording

Daniële Streep van het Alkmaarse Poppodium Victorie is initiatiefneemster van de campagne. Zij zegt zelf "vaak genoeg" grensoverschrijdend gedrag te hebben meegemaakt en riep de mannen op om zich uit te spreken. "Ik spreek vanavond ook weer zoveel mannen die zich niet realiseren hoe onveilig vrouwen zich kunnen voelen", zegt ze. "Deze bewustwording is het begin. Hopelijk durven straks meer vrouwen zich ook uit te spreken zonder zich daarvoor te schamen."

Een van de mannen die meedoen is D66-wethouder Christian Schouten. "Zeker als vriend van de mooiste vriendin en vader van de liefste dochter vind ik dat alles wat je kunt doen, je ook moet doen", zegt hij. "We hopen in Alkmaar een voorbeeld te zijn voor iedere andere stad of dorp. Als iedereen het zo lokaal aanpakt, kan het echt een mooie beweging worden die dingen kan veranderen."

De actie in Alkmaar loopt tot en met 10 december.