De beschermende koepel over de kerncentrale van Tsjernobyl, die moet voorkomen dat radioactief materiaal uit de rampreactor van 1986 ontsnapt, functioneert niet meer volledig sinds een drone-aanval in februari. Dat meldt het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA).

Uit een inspectie afgelopen week blijkt dat de stalen overkapping door de inslag is beschadigd en daardoor in kwaliteit is achteruitgegaan. Het IAEA voerde de inspectie uit tegelijk met een landelijk onderzoek naar schade aan elektriciteitsstations sinds de oorlog tussen Oekraïne en Rusland.

Volgens IAEA-directeur Grossi zijn er inmiddels reparaties uitgevoerd, "maar is een volledige restauratie noodzakelijk om verdere aantasting te voorkomen en de langdurige nucleaire veiligheid te waarborgen".

Op 14 februari maakten Oekraïense autoriteiten bekend dat een drone met een hoogexplosieve lading de centrale had geraakt. Door de inslag ontstond een brand en raakte de beschermende structuur rond reactor 4 beschadigd. Dat is de reactor die in 1986 werd verwoest. De stralingsniveaus bleven na de aanval normaal en er waren geen meldingen van lekkages, aldus de Verenigde Naties.

Oekraïense autoriteiten verklaarden dat de drone Russisch was. Moskou ontkende dat het de centrale had aangevallen.

Betonnen sarcofaag vervangen

De huidige koepel werd in 2019 voltooid en kostte zo'n anderhalf miljard euro. Meer dan veertig landen droegen financieel bij aan de bouw. De nieuwe structuur verving de betonnen sarcofaag die direct na de ramp in 1986 over de reactor werd geplaatst, maar later scheuren vertoonde.

De koepel is 110 meter hoog, 260 meter lang en 165 meter breed. Omdat de straling ter plaatse te gevaarlijk was, werd hij naast de centrale gebouwd en vervolgens over de reactor heen geschoven. Binnenin bevindt zich nog altijd een grote hoeveelheid radioactief materiaal, naar schatting zo'n 200 ton verrijkt uranium.

26 april 1986

Op 26 april 1986 ontplofte reactor 4 en vloog een deel van de centrale in brand. Het was de grootste kernramp in de geschiedenis.

Onduidelijk is hoeveel slachtoffers de ramp precies heeft gekost, maar vast staat dat tientallen mensen kort na de ramp om het leven kwamen door acute stralingsziekte. Dat waren voornamelijk brandweerlieden en aanwezige medewerkers.

Kijk hier naar een videoterugblik van de kernramp in 1986:

Een win-winlening, dat klinkt goed. Zo'n lening moet particuliere investeerders de mogelijkheid bieden om geld uit te lenen aan startende ondernemers tegen gunstige financiële voorwaarden.

In Vlaanderen bestaat deze regeling sinds 2006. CDA en D66, die de afgelopen weken onder leiding van informateur Buma een fundament probeerde te leggen voor een nieuwe coalitie, zien zo'n regeling ook voor Nederland wel zitten.

Belastingvoordeel

De win-winlening werkt in Vlaanderen als volgt: een particulier (vaak familie) leent maximaal 75.000 euro uit aan een klein bedrijf. Dat bedrijf betaalt daar rente over en de overheid stelt jaarlijks daarvan de bandbreedte vast. In 2025 is dat tussen de 2,25 en 4,5 procent. Over die rente moet wel 30 procent belasting worden betaald.

De particulier die geld uitleent, krijgt van de overheid ook nog eens een jaarlijkse belastingkorting van 2,5 procent.

Na vijf tot tien jaar moet het geleende bedrag helemaal zijn afgelost. Hoe het bedrijf het geld aflost, wordt van tevoren afgesproken. Dat kan beetje bij beetje, maar ook in één keer alles op het einde.

Achtergestelde lening

De particulier die geld uitleent, loopt wel een risico, want het gaat om een achtergestelde lening. Dus als het bedrijf dat geld van hem leent failliet gaat, staat de particulier achter in de rij bij het terugkrijgen van het geld. Andere schuldeisers, zoals de Belastingdienst, gaan voor.

De uitlener blijft in dat geval niet helemaal met lege handen achter: van de overheid krijgt hij 30 procent van het uitstaande leenbedrag terug. Dat gebeurt met een verrekening in de belastingaanslag.

Hoe D66 en CDA de win-winlening in Nederland willen vormgeven is nog onduidelijk en het is ook nog niet bekend hoe andere partijen in de Tweede Kamer erover denken.

Meer dan een miljard

Vorig jaar werden in Vlaanderen bijna 6000 van dit soort leningen afgesloten voor in totaal 128 miljoen euro. Sinds hiermee in 2006 werd begonnen, hebben ondernemingen meer dan een miljard euro opgehaald, blijkt uit cijfers van de investeringsmaatschappij van de Vlaamse overheid, PMV.

Kleine en middelgrote bedrijven in Vlaanderen en Brussel zijn enthousiast over het inititatief. En ook in Nederland is er behoefte aan, ziet brancheorganisatie MKB-Nederland, die er al langer voor pleit. "Het is specifiek goed voor kleine bedrijven die hiermee wel geld kunnen lenen, wat via de overheid of de banken vaak niet lukt", zegt een woordvoerder. Het zou gemiddeld gaan om leningen tussen de 20.000 en 25.000 euro.

Nederland heeft ongeveer twee keer zo veel ondernemingen als Vlaanderen, zegt Lex van Teeffelen, lector aan de Hogeschool Utrecht. "Je kan die 128 miljoen euro gerust keer drie doen als dit ook bij ons wordt ingevoerd. Al kost het wel even tijd voordat het is ingeburgerd."

Aan zo'n achtergestelde lening kleven voor investeerders weliswaar risico's, maar dat geldt ook voor andere vormen van investeren, zegt Van Teeffelen. "Investeren in aandelen is ook risicovol en hiervoor staat de overheid niet garant."

Zeer welkom

In Vlaanderen worden win-winleningen in de praktijk vooral verstrekt door bekenden van een bedrijf. Maar liefst driekwart van de leningen komt van familieleden. Die kunnen daarmee dus rekenen op een flink hogere rente dan op de spaarrekening.

Voor het wasmiddelbedrijf Brauzz, tegenwoordig onderdeel van Planet B, was de win-winlening in elk geval zeer welkom. "Wij hebben bij onze eigen familie en vrienden geld kunnen lenen", zegt Lowie Vercraeye, een van de oprichters.

"Het begon eigenlijk als een masterproject", aldus Vercraeye. "Wij kwamen uit de schoolbanken en deze lening werkte als een uitstekend instrument om te starten."

De nabestaanden van een 16-jarige jongen die begin dit jaar door een politieagent in San Diego werd doodgeschoten, krijgen van de gemeente 30 miljoen dollar (ruim 25 miljoen euro). Het is een van de hoogste bedragen ooit die zijn uitgekeerd in een dergelijke zaak.

Konoa Wilson stond in januari op een treinstation toen hij werd aangesproken door een andere tiener, die een pistool op hem richtte en schoot. Wilson werd niet geraakt en vluchtte weg.

Bij de uitgang van het station stond een politieagent, die direct het vuur op Wilson opende toen die voorbij rende. Een half uur later werd de jongen doodverklaard in het ziekenhuis.

Een advocaat van de nabestaanden had gedreigd in een rechtszaak 100 miljoen dollar van de stad te eisen. Dat is met de schikking nu van de baan.

George Floyd

Het bedrag van 30 miljoen dollar overtreft de 27 miljoen die de familie van George Floyd kreeg. Hij kwam in 2020 in Minneapolis om het leven toen hij werd gearresteerd.

De agent die Wilson doodschoot heeft volgens de politie nu een administratieve functie. Het Openbaar Ministerie doet nog onderzoek naar de zaak en naar de rol van de agent.