Opnieuw heeft het Amerikaanse leger in internationale wateren een boot opgeblazen waar vermoedelijk drugs mee werden vervoerd. Op X zegt het leger dat de vier mannen aan boord zijn gedood bij de actie in de oostelijke Stille Oceaan.

De regering van president Trump heeft de afgelopen maanden voor zover bekend 22 aanvallen uitgevoerd op boten waarvan gezegd wordt dat die drugs naar Amerika wilden brengen. In totaal zijn bij die aanvallen volgens het leger bijna negentig mensen gedood.

Kritiek

Net als bij de andere aanvallen zegt het leger ook nu dat er leden van een "aangewezen terroristische organisatie" aan boord waren en dat de boot "een bekende drugshandelroute" volgde. De Amerikanen gebruiken deze en soortgelijke bewoordingen om het tot zinken brengen van de boten te rechtvaardigen, maar in eigen land en internationaal is er veel kritiek op de antidrugsmissie.

Trump heeft geprobeerd zijn aanpak juridisch dicht te timmeren door de grote drugskartels die achter de transporten zouden zitten te bestempelen als terroristische organisaties. Dat geeft hem ruimere bevoegdheden om aanvallen uit te voeren.

Een inzamelingsactie voor een Amerikaanse supermarktmedewerker van 88 jaar heeft in korte tijd ruim 1,5 miljoen dollar opgeleverd. De crowdfundingsactie was opgezet door een Australische influencer die geraakt was door het verhaal van Ed Bambas, die op hoge leeftijd vijf dagen per week werkt in een winkel in de buurt van Detroit.

Bambas zat halverwege de jaren 60 in het Amerikaanse leger en ging daarna aan de slag bij General Motors, waar hij in 1999 met pensioen ging. In 2012 werd het onderdeel van de autofabrikant waar hij werkte failliet verklaard en verdween ook ineens het pensioen dat hij daar had opgebouwd. Ook verloor Bambas zijn zorgverzekering na het faillissement van zijn oud-werkgever.

Vrouw overleden

Toen zijn vrouw na een langdurig ziekbed overleed en Bambas achterbleef met hoge ziekenhuisrekeningen, zag hij zich gedwongen om zijn huis te verkopen en weer een baan te zoeken om rond te komen. Vijf jaar geleden ging hij aan de slag in een supermarkt in de plaats Brighton, waar hij voornamelijk achter de kassa staat.

Daar werd hij onlangs opgezocht door influencer Samuel Weidenhofer, die filmpjes op sociale media zet waarin hij gewone mensen verrast met geld of een korte ontmoeting met een beroemdheid. Na een tip zocht Weidenhofer de hoogbejaarde Bambas op in de supermarkt. Hij maakte een praatje, filmde dat en gaf Bambas 400 dollar. Ook vroeg hij zijn toestemming om een online inzameling te starten.

Bambas reageert ontroerd op de massale steun. Hij had er geen idee van dat de video over hem op TikTok al vier miljoen keer is bekeken, want hij heeft geen mobiele telefoon. De supermarktmedewerker krijgt dit weekend de beschikking over de bankrekening waarop het ingezamelde geld staat en zal dan hoogstwaarschijnlijk stoppen met werken.

De Tweede Kamer lijkt in de kwestie-Nexperia meer begrip te hebben voor het optreden van demissionair minister Karremans van Economische Zaken. Het "verdiende de schoonheidsprijs niet" en had "misschien anders" gemoeten, maar het merendeel van de Kamer kan leven met zijn uitleg dat er zonder ingrijpen cruciale kennis dreigde weg te lekken en er een acute dreiging van leveringszekerheid was.

Karremans greep eind september in bij Nexperia, een chipbedrijf met het hoofdkantoor in Nijmegen, en de chipsfabrieken voor het grootste deel in China. Hij deed dat met een nooit eerder gebruikte wet uit 1952.

Kort daarna zette een rechter de Chinese directeur van Nexperia uit zijn functie. China reageerde woedend en voerde een volledig exportverbod in voor Nexperia-chips uit China. Dat leidde tot paniek bij Europese bedrijven die afhankelijk zijn van de chips. Met name de auto-industrie werd geraakt.

Volgens Karremans kon het echt niet anders en waren de enige alternatieven staatsnoodrecht en nationalisatie. Hij zag "de krantenkoppen al voor zich" en koos daar niet voor.

Vóór het debat werden Kamerleden bijgepraat in een vertrouwelijke briefing. Volt-leider Dassen en GroenLinks-PvdA-Kamerlid Van der Lee gingen daar niet heen. Omdat vertrouwelijke informatie die daar gedeeld werd vertrouwelijk moest blijven, zou dat in hun ogen ten koste gaan van de controlerende taak van de Kamer.

'Voldongen feit'

Van der Lee verweet andere Kamerleden in het debat dan ook met meel in de mond te spreken. VVD-Kamerlid Martens-Amerika, die de briefing wel bijwoonde, deelde geen details maar wel een conclusie. "We zijn in vertrouwen bijgesproken en het ziet ernaar uit dat we bijna voor een voldongen feit zijn geplaatst." CU-Kamerlid Grinwis zei te denken dat Karremans "gerechtvaardigd aan de noodrem" heeft getrokken.

Over de manier waarop het ging, kreeg Karremans nog veel kritische vragen. Zo wilde Dassen weten waarom het ingrijpen zonder medeweten van Europese partners was gebeurd. Karremans zei de vraag te begrijpen, maar benadrukte dat snel handelen noodzakelijk was. Ook moest "de kring zo klein mogelijk blijven". "Naarmate je meer mensen betrekt neemt het risico toe dat informatie bij de verkeerde partijen komt".

Op vragen wat hij van de rechtsgang wist en of hij daar niet op had moeten wachten, zei Karremans dat hij daar geen bemoeienis mee had. Ook was er volgens hem "absoluut geen druk van de Amerikanen".

Brede zorgen over toekomst

In de Kamer is een breed gedeeld gevoel van bezorgdheid over de toekomst van Nexperia en de Europese afhankelijkheid van China. Volgens Dassen laat de gang van zaken rond Nexperia zien hoe "afhankelijk we zijn geworden van China".

Een aantal partijen diende voorstellen in die het kabinet oproepen te onderzoeken wat er in Europees verband kan worden gedaan. De zorgen leven in andere Europese landen ook en het is een wens van de EU om zelf chips te maken om minder afhankelijk te worden van landen als China .

Half november schortte Karremans de ingreep bij Nexperia op om de relatie met China te verbeteren. Kamerleden waren er niet over te spreken dat hij kort daarvoor in een Britse krant nog had gezegd: "I would do it all again". Karremans erkende dat hij "zeker dingen anders had kunnen aanpakken" en dat het interview "ongelukkig heeft uitgepakt".