Frits Spits heeft vanavond in de NPO 1-talkshow Pauw & De Wit de Zilveren Fonograaf gekregen. De radiomaker, die deze maand zijn laatste uitzendingen presenteert, is onderscheiden als erkenning voor zijn uitzonderlijke verdiensten voor de Nederlandse muziekindustrie.

De 77-jarige Spits neemt aan het einde van het jaar na 52 jaar afscheid van het radiovak. Hij heeft een grote bijdrage geleverd aan het Nederlandse repertoire, vindt brancheorganisatie voor de film- en muziekindustrie NVPI. "Met zijn programma's bood Spits generaties Nederlandse artiesten en hun muziek een podium. Dat deed hij met een uiterst integere aanpak, oprechte nieuwsgierigheid, een ongelofelijk taalgevoel en immer spitsvondig."

Spits maakte tussen 1978 en 1995 onder meer het iconische programma De Avondspits. Later presenteerde hij Tijd voor Twee en De Strepen van Spits en momenteel De Taalstaat. Spits is de 27e ontvanger van de Zilveren Fonograaf.

De radiomaker maakte in september bekend dat hij stopt, "omdat ik voel dat het daar nu de tijd voor is". Hij zei dat radio maken steeds meer inspanning vereist en dat hij dit "niet ten koste kan laten gaan van mijn luisteraars en mezelf". Spits noemde radio maken het mooiste wat er is. "Het is prachtig om wekelijks te doen, maar ook intensief."

In een voormalig klooster in Venlo kunnen vanaf volgend jaar maximaal 328 asielzoekers worden opgevangen. Een grote meerderheid in de Venlose gemeenteraad gaf vanavond een positief advies over een omgevingsvergunning die dat mogelijk maakt.

Er was veel te doen over de komst van een asielzoekerscentrum. Ondanks het positieve advies was er in de raad van links tot rechts kritiek over het besluitvormingsproces rond het azc aan de rand van de stad. Veel partijen vonden dat de gemeenteraad en inwoners te laat en te weinig betrokken werden.

"Het college heeft ervoor gekozen om de raad niet te betrekken bij dé cruciale discussie, namelijk hoeveel mensen moet en kan Venlo opvangen. Dat heeft ertoe geleid dat het debat is gepolariseerd", citeert L1 Nieuws raadslid John Spijksma van de PvdA.

"Er is een zorgvuldig georkestreerde chaos gecreëerd", zei fractievoorzitter Peter Bastiaens van de lokale partij Veur Groeët Venlo. Informele gesprekken met omwonenden werden bijvoorbeeld pas gevoerd toen alle afspraken al vastlagen, memoreerde hij.

Intimidatie

Raadsleden kregen in de aanloop naar het besluit te maken met online intimidatie. Burgemeester Scholten en wethouders kregen beveiliging na bedreigingen aan hun adres.

Raadslid Inge Simons van de VVD noemde de bedreigingen "echt niet oké". "Ook raadsleden hebben partners en kinderen. En ook raadsleden hebben wakker gelegen van dit besluit", zei ze in de vergadering. "Mensen achter toetsenborden beseffen niet wat ze veroorzaken."

Vanavond waren er opnieuw extra veiligheidsmaatregelen getroffen in en rond de raadszaal. Protesten bleven echter uit.

Nieuwe vergunning

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) wil op termijn 600 asielplekken realiseren in het voormalige klooster. Daarvoor moet tegen die tijd een nieuwe vergunning worden aangevraagd, waar de gemeenteraad mee in moet stemmen.

'De Mondriaan van de dans' werd Hans van Manen genoemd, en 'de meester van de eenvoud'. De grootmeester van de Nederlandse dans overleed vandaag, 93 jaar oud.

Zijn balletten staan bekend om hun heldere vorm, waarbij elke franje ontbreekt en geen pas te veel wordt gedaan. 'Dans drukt dans uit en verder niets', zei hij er zelf over. Hij werd er groot mee, zo groot dat hij in 2000 als vijfde Nederlander de Europese Erasmusprijs kreeg.

Hij laat meer dan 125 balletten na. Sinds het begin van de jaren zeventig zijn ze allemaal op video vastgelegd, waardoor ze internationaal invloedrijk zijn gebleven.

Hij was ook vernieuwend. In zijn balletten waren man en vrouw gelijkwaardig. Daarmee week hij af van het traditionele ballet, waarin de man meestal slechts een ondersteunende rol heeft.

Applaus tussen de schuifdeuren

Hans van Manen was niet afkomstig uit een artistiek milieu. Hij werd in 1932 in Nieuwer-Amstel geboren als zoon van een Duitse dienstbode en de eigenaar van een fotozaak. Als jongetje wilde hij al danser worden. Hij danste op zondagmiddag thuis in de woonkamer op radiomuziek van het Concertgebouworkest en nam na afloop ook altijd het applaus in ontvangst. In 2000 zei hij in zijn dankwoord voor de Erasmusprijs dat dat applaus op de radio gelukkig altijd erg lang duurde, "want zoals u weet moeten in het Concertgebouw de dirigenten en de solisten die trap helemaal op en weer af."

Toen hij zeven was overleed zijn vader aan TBC. Hij bleef achter met zijn moeder met wie hij een zeer nauwe band hield en met wie hij 37 jaar lang in één huis aan de rand van de Amsterdamse Jordaan bleef wonen.

Krullenjongen

In de oorlog kwam er al een eind aan zijn schoolcarrière. Hij kwam niet verder dan de vijfde klas van de lagere school en wilde na de oorlog niet opnieuw naar school, omdat dat hem totaal niet meer interesseerde. In plaats daarvan zorgde hij dat hij krullenjongen en toneelkapper werd in de Amsterdamse Stadsschouwburg, zodat hij de wereld van toneel en dans van dichtbij kon zien.

Als vijftienjarige kwam hij al in homobars. In een tijd dat homoseksualiteit nog een groot taboe was, had zijn moeder daar geen problemen mee. Vriendjes van Van Manen konden het vaak goed met haar vinden, en kwamen nog bij haar over de vloer als Van Manen ze al jaren niet meer zag.

COC-oprichter Benno Premsela ontfermde zich over hem en liet hem kennismaken met de wereld van de moderne kunst. In het begin van de jaren vijftig besloot Van Manen danslessen te nemen bij Sonia Gaskell, die toen gold als de beste balletdanseres van Nederland.

Zie hieronder de grootmeester zelf aan het werk als danser.

Hij was er goed in, zag er naar eigen zeggen ook 'beeldig' uit, maar was niet briljant. Al snel ontdekte hij dat hij nog meer talent had als choreograaf. Hij had een goed oog voor dans en kon anderen beter maken. In 1955 debuteerde hij, 23 jaar oud, als choreograaf en twee jaar later won hij al de Staatsprijs voor Choreografie.

Gloriejaren bij het Nationale Ballet

Van 1961 tot 1971 was hij choreograaf en artistiek leider van het Nederlands Dans Theater in Den Haag, en in de jaren zeventig en tachtig leidde hij het Nationale Ballet in Amsterdam, als opvolger van Rudi van Dantzig. Na een serie ruzies keerde hij in 1988 terug bij het Dans Theater.

De jaren bij het Nationale Ballet waren zijn glorietijd. In de jaren zestig steeg zijn roem ook al, maar het ontbrak hem toen nog aan een vaste stijl. Hij maakte jazzballetten voor televisieshows, maar ook klassieke en experimentele balletten. Hij gebruikte muziek van componisten als Beethoven, Satie en Stravinsky, maar ook minimal music en avantgardistische muziek van Karlheinz Stockhausen en John Cage.

Zijn typische beheerste, serene en heldere 'neoklassieke' stijl bereikte hij in de jaren zeventig en tachtig. Als hoogtepunten gelden Adagio Hammerklavier (1973), een ballet voor drie koppels op een pianosonate van Beethoven, en Sarcasmen (1981), een ballet op muziek van Prokovjev dat hij speciaal maakte voor zijn muze Rachel Beaujen en Clint Farha. In deze dans vol erotische uitdaging legde de danseres de hand op het kruis van de danser.

Bekijk een hommage van het Nationale Ballet ter gelegenheid van de 85ste verjaardag van Van Manen.

Van Manen was ook van grote betekenis voor de dans in Nederland doordat hij talent ontdekte en tot ontwikkeling bracht. Hij wilde de schoonheid van het lichaam laten zien en daarbij vergde hij het uiterste van zijn dansers. Ook als de passen goed waren, maar de uitstraling hem niet beviel, kon hij schreeuwen, juist tegen zijn favorieten, die hij geregeld tot huilbuien bracht.

Naast de danswereld hield Van Manen zich ook intensief bezig met fotografie. Hij fotografeerde met name het menselijk lichaam. Vaak naakt. Ook maakte hij veel foto's van zijn dansers. In 1979 had hij zijn eerste expositie in een galerie in Amsterdam. Zijn eerste fotoboek, Portrait, verscheen in 1986. Hij kreeg veel waardering voor zijn werk, maar hield er begin jaren 90 toch mee op.

"Op een gegeven moment werd het zó succesvol, ik had zo veel tentoonstellingen, dat kon ik niet meer aan. Ik had twee of drie fotosessies per week en stond elke nacht tot drie, vier uur in de donkere kamer. Overdag deed ik hetzelfde als nu. Dat ging gewoon niet meer en daarom ben ik er van de ene op de andere dag mee opgehouden", zei hij daarover in Het Parool.

Nieuwsuur had eind vorig jaar een gesprek met hem over zijn foto's:

In 2018 kreeg de choreograaf de Eremedaille voor Kunst en Wetenschap van de Huisorde van Oranje. De medaille werd hem op Paleis Noordeinde omgehangen door koning Willem-Alexander, in aanwezigheid van koningin Máxima en prinses Beatrix, die met Van Manen bevriend is.

Eerder was hij in Nederland al benoemd tot Commandeur in de Orde van de Nederlandse Leeuw en ontving hij de Erasmusprijs. In Frankrijk werd Van Manen in 2017 jaar benoemd tot Commandeur des Arts et des Lettres, de hoogste Franse onderscheiding voor podiumkunsten.

Van Manen hield het tot op hoge leeftijd vol. Hij bleef fit, niet door te sporten, want dat deed hij nooit, maar door zijn krachten te sparen. Hij zei dat hij de auto nog nam om naar de bakker op de hoek te gaan en in Amsterdam-Zuid een appartement met een lift had gekocht omdat hij geen trappen wilde lopen. Ook in de balletzaal bewoog hij weinig en gaf hij vooral aanwijzingen.

Tegelijk was hij gedisciplineerd met eten en drinken. "Ik sta altijd voor dansers en die zijn zo gedisciplineerd. Ze zien er adembenemend uit en dus wil ik niet dik en volgevreten voor ze staan", zei hij erover. Het bleek een recept om het lang vol te houden.