In Amsterdam hebben enkele honderden mensen de nationale viering van het joodse feest Chanoeka bijgewoond. Op de Dam werden de kaarsen van een negenarmige kandelaar aangestoken. De viering is zonder incidenten verlopen.

De aanwezigen op de Dam luisterden naar toespraken en hielden lichtjes vast. Alle sprekers verwezen naar de aanslag van een week geleden op Bondi Beach in Sydney. Bij die aanslag kwamen vijftien mensen en een van de daders om het leven.

Het 'feest van de lichtjes' ontstond ruim 2000 jaar geleden toen de Joodse tempel in Jeruzalem opnieuw werd ingewijd na een periode van onderdrukking. Tijdens Chanoeka wordt iedere dag een extra kaarsje aangestoken van de kandelaar, de chanoekia.

Verhalen van Joodse Nederlanders

Een gevoel van uitsluiting en onderdrukking is voor sommige Joodse Nederlanders weer actueel door oplevend antisemitisme. Vorig jaar en in 2023 registreerde de politie 880 antisemitische incidenten, ruim meer dan in 2022. Toen was dat aantal 549.

De NOS sprak Joodse Nederlanders over hun ervaringen met antisemitisme. Hun verhalen zijn hier te lezen.

Ook in andere plaatsen is het lichtjesfeest gevierd. In onder meer Den Haag en Delft is de laatste dag van achtdaagse feest gemarkeerd.

Woensdagavond waren ongeveer 2000 mensen bij een pro-Israëlmanifestatie op de Dam. Toen pakte de politie vier mensen op voor het verstoren van de bijeenkomst. Tegenbetogers gooiden onder meer met rode verf.

Leden van het Congres in de Verenigde Staten zijn woedend dat slechts een deel van de Epstein-files is vrijgegeven. Het ministerie van Justitie maakt sinds vrijdag stapsgewijs documenten openbaar van de veroordeelde zedendelinquent, die veel connecties had met bekende en rijke Amerikanen.

Congresleden maken zich boos omdat het ministerie zich niet aan de afspraken houdt. Vorige maand werd door het Congres een wet aangenomen, die ook door president Trump is ondertekend, waarin staat dat alle documenten binnen dertig dagen moeten worden vrijgegeven. Tot nu toe zijn er duizenden bestanden gepubliceerd, een fractie van de vele honderdduizenden documenten die in de loop der jaren in het kader van verschillende juridische onderzoeken zijn verzameld.

In de wet staat dat geen enkel document mag worden achtergehouden, vertraagd of gecensureerd "op grond van gêne, reputatieschade of politieke gevoeligheid, ook niet ten aanzien van een overheidsfunctionaris, een publiek figuur of een buitenlandse hoogwaardigheidsbekleder".

Democraten én Republikeinen boos

Het Republikeinse lid van het Huis van Afgevaardigden Thomas Massie zegt nu dat het ministerie de wet overtreedt die hij samen met zijn Democratische collega Ro Khanna indiende. Massie suggereert dat de minister van Justitie steenrijke donateurs probeert te beschermen.

Khanna en Massie overwegen een procedure in het Congres op te starten waarmee minister Bondi een dwangsom zou kunnen worden opgelegd voor elke dag dat ze de documenten niet vrijgeeft, zeggen ze tegen CBS News. Het is onduidelijk hoe groot de kans van slagen daarvan is.

Ook de Democratische leider in de Senaat Chuck Schumer is niet te spreken over de handelswijze van het ministerie. "De wet is glashelder: de regering-Trump had dertig dagen om ALLE Epstein-documenten vrij te geven, niet slechts enkele. Dit bewijst eens te meer dat het ministerie van Justitie, Donald Trump en Pam Bondi (de minister) er alles aan doen om de waarheid te verhullen."

De trage vrijgave komt onder meer doordat het ministerie van Justitie druk bezig is met het weglakken van veel informatie. Van de duizenden documenten zijn er honderden helemaal zwartgelakt. In veel andere documenten zijn namen en passages niet meer leesbaar. Tot nu toe zijn de namen van meer dan 1200 personen weggehaald: slachtoffers van Epstein en hun familieleden.

Bestanden offline gehaald

Daar komt bij dat Amerikaanse media de afgelopen uren ontdekten dat er ook gepubliceerde bestanden offline zijn gehaald. Het zou om zeker vijftien bestanden gaan, waaronder een foto waarop Trump te zien is met Ghislaine Maxwell, de handlanger van Epstein. Bestand 468 toont een bureau met diverse ingelijste foto's erop. In de open lade ligt onder meer de foto van Trump, een van de weinige van de vrijgegeven documenten waarop hij te zien is.

Het bestand is niet meer vindbaar op de speciale overheidswebsite waarop de Epstein files worden geplaatst. Sinds gisteravond Nederlandse tijd springt de website van dossier 'EFTA00000467' naar 'EFTA00000469'.

Schumer maakt zich ook daar boos over. "Als ze dit al verwijderen, stel je dan eens voor hoeveel ze nog meer proberen te verbergen." Hij spreekt van mogelijk de grootste doofpotaffaire in de Amerikaanse geschiedenis. De Democratische commissie van het Huis van Afgevaardigden die zich de afgelopen maanden hard heeft gemaakt voor vrijgave van de documenten, roept op tot meer transparantie:

Onderminister Todd Blanche van het ministerie van Justitie verklaart tegen NBC dat dit is gedaan vanwege zorgen over de vrouwen in de foto. "Na het vrijgeven van die foto kwamen we erachter dat er zorgen waren over die vrouwen in de foto en daarom hebben we de foto offline gehaald." Wat hij daar precies mee bedoelt, is onduidelijk. Blanche zegt dat de foto in kwestie weer online wordt gezet als de gezichten van slachtoffers zijn weggelakt.

Hij benadrukt dat het niets te maken heeft met het feit dat Trump op de foto te zien is. De onderminister zegt dat geen informatie over Trump wordt weggelakt in de vrijgegeven bestanden, "tenzij dat van de wet moet, bijvoorbeeld als het gaat om informatie over slachtoffers".

'Sommige bestanden niet goed bekeken'

Behalve Congresleden roept ook Gloria Allred, advocaat van enkele misbruikslachtoffers van Epstein, op tot transparantie. Ze zegt tegen CNN dat het systeem "de overlevenden in de steek heeft gelaten". Eerder liet ze al weten dat het ministerie haar had gevraagd welke van haar cliënten hun namen weggelakt zouden willen hebben.

Nu zegt ze dat sommige bestanden niet gecensureerd genoeg zijn, omdat ze namen en foto's van slachtoffers heeft gezien die volgens haar weggelakt hadden moeten worden, mede omdat het ook om naaktfoto's gaat. "Dat is echt onacceptabel", aldus Allred.

Over die onvolkomenheden zei het ministerie vrijdag dat er sprake is van een enorme klus om alle bestanden door te spitten en privacygevoelige informatie weg te halen. "Machinale en menselijke fouten" kunnen voorkomen, verklaart het ministerie. De vrijgave van alle bestanden zou enkele weken kunnen duren, zei onderminister Blanche vrijdag.

Intussen is er het hele weekend nog geen reactie gekomen vanuit het kamp van president Trump. Vandaag heeft hij ook geen publieke evenementen op het programma staan.

Nooit eerder staken op een decemberdag zo veel migranten Het Kanaal over. Gisteren zijn ruim 800 migranten de zee tussen Frankrijk naar Engeland overgestoken, blijkt uit cijfers van het Britse ministerie van Binnenlandse Zaken. Ook afgelopen nacht vertrokken mensen op boten richting Engeland, vaak in kleine, geïmproviseerde bootjes.

Franse maritieme autoriteiten moesten bij achttien vertrekkende boten in actie komen. Zo werden in de nacht van zaterdag op zondag tachtig mensen gered van een boot met motorpech, schrijven Franse media. De geredde migranten zijn teruggebracht naar Calais. In totaal bereikten dertien boten de Britse kust.

Naar verwachting wilden veel reizigers al eerder vertrekken naar het Britse Kent, maar kon dat eerder niet door het slechte weer. Sinds halverwege november was er geen enkele migrant gearriveerd, maar vorige week zaterdag en afgelopen woensdag waren er al 737 en 497 personen overgekomen.

Uit cijfers van de Britse overheid valt af te lezen dat vooral in de zomermaanden vaker grote groepen migranten de oversteek wagen. In de maanden juli, augustus en september is het warmer, en is de zee vaak rustiger. Op 6 september kwamen er de meeste migranten aan op één dag, namelijk 1101.

Eén-in-één-uitprincipe

Afgelopen zomer sloot de Britse Labour-regering een overeenkomst met de Franse regering, om migranten die illegaal naar het Verenigd Koninkrijk kwamen, terug te sturen naar Frankrijk. In ruil daarvoor zou het VK migranten opnemen van Frankrijk, volgens een één-in-één-uitprincipe.

In een reactie op de migrantenstroom van dit weekend zegt de Labour-regering dat al actie te ondernemen. "We hebben bijna 50.000 mensen die hier illegaal verbleven het land uit gezet, en dankzij onze historische overeenkomst met de Fransen worden degenen die met kleine bootjes aankomen nu teruggestuurd."

Dit jaar staken ruim 41.000 mensen Het Kanaal over, in 2024 waren dat 36.816 mensen. In 2022 kwamen er de meeste migranten aan in Engeland, ruim 45.000.

Franse media schrijven dat er dit jaar 29 migranten zijn omgekomen tijdens overtochten op zee.