Een protestmars in Mexico-Stad is uitgelopen op ongeregeldheden bij het Nationaal Paleis, waar president Claudia Sheinbaum woont. Het paleis werd belaagd en een aantal demonstranten vernielde hekken rond het paleis. Twintig mensen zijn aangehouden.

Duizenden mensen protesteerden gisteren in heel Mexico tegen onveiligheid, corruptie en het regeringsbeleid. Het protest in de hoofdstad verliep over het algemeen rustig, maar liep uit de hand op het moment dat de menigte naar het paleis ging, wat door de autoriteiten was verboden.

Demonstranten gooiden met vuurwerk, stokken en stenen en probeerden schilden en andere spullen van agenten af te pakken. De oproerpolitie greep in met traangas. Volgens het bestuur van de stad raakten honderd politieagenten gewond, van wie er veertig in het ziekenhuis moesten worden behandeld. Ook twintig burgers raakten gewond.

Moord op populaire politicus

Een belangrijke aanleiding voor het protest was de moord op de populaire politicus Carlos Manzo Rodríguez. Hij was burgemeester van de stad Uruapan in het oosten van het land en werd op 1 november vermoord op een openbare bijeenkomst.

Hij stond bekend om zijn strijd tegen de georganiseerde criminaliteit en brak vorig jaar met de partij van president Sheinbaum. Hij werd daarna een fel criticus van de partij en de president. Een deel van de demonstranten richtte z'n woede op Sheinbaums partij Morena. Ze scandeerden "Weg, Morena". Anderen riepen volgens persbureau Reuters: "Carlos is niet gestorven, de regering heeft hem gedood."

Het protest werd georganiseerd door een groep die zich 'Gen Z Mexico' noemt, maar in aanloop naar gisteren beschuldigde Sheinbaum rechtse politieke tegenstanders ervan dat ze het protest kaapten. Afgelopen week trok ook een aantal Gen Z-influencers de steun voor het protest in.

Het Vaticaan geeft 62 historische objecten terug aan de inheemse volken van Canada. Een van de voorwerpen is een eeuwenoude Inuit-kajak die werd gebruikt bij walvisjachten.

Paus Leo XIV schenkt de voorwerpen aan de Canadese bisschoppenconferentie die ze vervolgens "zo snel mogelijk" teruggeeft aan de inheemse gemeenschappen. De artefacten worden naar verwachting begin volgende maand naar Montreal gevlogen, waar ze eerst naar een historisch museum gaan. Daar wordt onderzocht aan welke gemeenschappen ze toebehoren, meldt de Canadese nieuwsite CBC.

De Canadese minister van Buitenlandse Zaken noemt de teruggave een belangrijke stap "die het culturele erfgoed van inheemse volkeren eert". Volgens haar is het van belang voor "rechtvaardigheid en verzoening".

Misbruik inheemse kinderen

De teruggave is het gevolg van ruim twee jaar onderhandelen. In 2022 waren Canadese inheemse leiders naar het Vaticaan gereisd voor een gesprek met de vorige paus Franciscus. In dat gesprek vroegen ze om excuses voor de rol van de kerk rond de katholieke kostscholen. Decennialang werden inheemse kinderen bij hun families weggehaald en gedwongen om naar door de kerk gerunde internaten te gaan, waar veel misbruik en mishandeling plaatsvond.

In totaal ging het om ruim 150.000 kinderen die werden gescheiden van hun familie. Het was de bedoeling dat ze zich aanpasten aan de cultuur van de witte bewoners van Canada. Duizenden van hen stierven aan ziekte, ondervoeding of verwaarlozing. De afgelopen jaren werden meerdere massagraven ontdekt.

Boetedoening

Later in 2022 ging paus Franciscus naar Canada voor een 'pelgrimstocht voor boetedoening'. Hij bood excuses aan en erkende het belang van teruggave van voorwerpen, waarvan vele door inheemse volkeren in Canada als heilig worden beschouwd.

Het Vaticaan heeft een enorme collectie van voorwerpen uit de hele wereld. Die zijn voor een groot deel door missionarissen naar Rome gestuurd voor een wereldtentoonstelling in de Vaticaanse tuinen in 1925.

100.000 voorwerpen

Volgens het Vaticaan waren het geschenken aan paus Pius XI, maar veel historici en inheemse groepen zetten vraagtekens bij de vrijwilligheid van die giften. Veel objecten zijn eigendom van de kerk geworden in een periode van culturele onderdrukking waarbij volkeren werden gedwongen tot bekering.

Volgens sommige schattingen omvatte de oorspronkelijke tentoonstelling in 1925 100.000 voorwerpen van inheemse volkeren, waarvan er nu nog 40.000 over zijn in het museum van het Vaticaan.

Tienduizenden mensen trokken zaterdag door Belém in een grote klimaatmars. In deze Braziliaanse stad vindt de COP30 plaats, de grote klimaattop van de VN. Onder de deelnemers waren grote groepen inheemsen, internationale milieuorganisaties en mensen van verschillende sociale organisaties.

Voor het eerst in jaren kon er massaal worden gedemonstreerd tijdens een klimaattop. Bij eerdere toppen was dat lastiger omdat ze in landen met autoritaire regimes werden georganiseerd, zoals Egypte, Dubai en Azerbeidzjan.

Dit zijn beelden van het protest:

"We zijn massaal vertegenwoordigd, en kunnen in vrijheid onze stem laten horen", zegt Mercedes Costa Lima. "Onze strijd is tegen het grote geld, tegen de bedrijven die vervuilen en die maar blijven investeren in oliewinning, terwijl we steeds meer last hebben van droogte en onze natuur wordt vernietigd."

Haar gezicht is beschilderd met zwarte strepen. Dat is het symbool voor strijd bij de inheemse bevolking van het Amazonegebied. Ze houdt een bord vast met de tekst: "Geen besluitvorming over ons, zonder ons".

Meebeslissen

De kritiek van veel inheemse organisaties is dat ze niet bij de besluitvorming op de klimaattop betrokken zijn. In de eerste week van de COP30 waren er verschillende blokkades door inheemsen en een bestorming van de 'blauwe zone'. Dat is het grote vergadercentrum waar internationale organisaties, landendelegaties en media exclusief toegang toe hebben. Eerder deze week verklaarde de invloedrijke inheemse leider Raoni Metuktire dat hij verwacht dat er uiteindelijk meer inheemsen worden toegelaten in deze blauwe zone.

"Natuurlijk is het goed dat er veel inheemsen vertegenwoordigd zijn hier bij de COP30 in Belém", zegt Costa Lima. "Maar kunnen we ook echt meebeslissen? Want daar gaat het om. Het moet niet zo zijn dat we alleen gezien worden vanwege onze mooie kleding of beschilderingen. Er moet naar ons geluisterd worden."

In de mars loopt een groep mensen mee met een soort doodskisten. Ze dragen zwarte kleding. Sommigen dragen ook een masker met een doodshoofd. Iemand met een lang zwart gewaad en een zeis is een uitbeelding van de dood. Op een zwart gekleurde banner staat: "Terwijl het monster van de oliebedrijven zijn zakken vult, stijgt de temperatuur steeds verder."

Er klinkt tijdens de mars ook kritiek op de Braziliaanse president Lula da Silva - de gastheer van de top- die ondanks zijn strijd voor het behoud van de Amazone - voorstander is van oliewinning in het tropisch regenwoud.

Slangen en jaguars

Er wordt water uitgedeeld en ijsjes; een welkome verkoeling met temperaturen van boven de dertig graden en een protestmars die door het centrum met weinig schaduw gaat. Achterin de mars dragen meer dan vijftig mensen een dertig meter lange slang. De slang is binnen de inheemse cultuur een heilig dier. Er zijn meer verwijzingen naar dieren bij deze klimaatmars. Sommige deelnemers zijn verkleed als jaguars. Een groepje deelnemers draagt een van papier-maché gemaakte reuzeschildpad op hun schouders.

"De vernietiging van het milieu waar de mens de oorzaak van is treft ook dieren", zegt Karen Smith, die meeloopt met een milieuorganisatie uit Canada. "We hebben een enorme verantwoordelijkheid. Uiteindelijk moeten we kiezen: of we leven gezond door of we blijven fossiele brandstoffen gebruiken en laten onze gebieden uitdrogen en we overleven niet. Ook de dieren niet."

TFFF-fonds

Lula da Silva noemt deze COP30 "de klimaattop van de waarheid". Hij heeft grote verwachtingen van zijn Tropical Forest Forever Facility (TFFF) Dat is een fonds dat landen met tropische bossen financieel wil belonen voor het behoud ervan. Geld dat uit de publieke en private sector moet komen om ontbossing tegen te gaan en meer te investeren in groene energie.

Hoewel er nog veel onduidelijkheid is over dit initiatief en de meningen verdeeld zijn over de haalbaarheid en het effect ervan is demonstrant Mercedes Costa Lima voorzichtig positief. "Het is goed als landen meebetalen voor het behoud van onze bossen. Uiteindelijk zorgen de bossen voor een gezonder klimaat en daar profiteert iedereen van."

De eerste week van de COP30 zit erop. Vanaf maandag staat de top vooral in het teken van de onderhandelingen over een slotakkoord. De top wordt, als alles volgens plan verloopt, afgesloten op 21 november.