Defensie heeft definitief 57 locaties aangewezen die het nodig acht voor uitbreiding van de activiteiten van de krijgsmacht. Het zijn in grote lijnen dezelfde locaties als waarvoor het kabinet in mei al een voorkeur uitsprak.

In december neemt het kabinet een defnitief besluit over deze locaties.

Op acht punten is nog nader onderzoek nodig. Dat blijkt uit een opgave van defensie, die de NOS vandaag in handen kreeg.

Meest opvallend is de aanwijzing van vliegveld Lelystad als basis voor stationering van F-35's. De provincie Flevoland had eerder laten weten daar alleen mee akkoord te kunnen gaan als er ook burgerluchtvaart wordt toegestaan. Staatssecretaris Tuinman laat die beslissing over aan de politiek.

"Dit programma omvat de veiligheidsdeltawerken van Nederland, alles hoort bij elkaar. Daar kun je niet iets uithalen. Lelystad is de beste plek voor uitbreiding van de jachtvliegtuigcapaciteit. Maar het is wel duidelijk dat we daar nog wat werk te verrichten hebben," zegt Tuinman.

Welke locaties Tuinmans voorkeur hadden, maakte hij in mei al bekend. Sindsdien voerde hij talloze, soms moeilijke gesprekken met gemeenten, provincies en andere belanghebbenden. Op verschillende plekken moeten huizen of landbouwgrond worden onteigend of bedrijven verplaatst om ruimte te maken.

Extra onderzoek nodig

Voor acht locaties waar Defensie in de toekomst activiteiten wil ontplooien is wel nog extra onderzoek nodig. Zo moet voor legerplaats de Harskamp gekeken worden naar het gebruik van helikopters en is geluid nog een punt van aandacht op de vliegbases van Woensdrecht en Gilze-Rijen.

Nu Defensie eruit is, neemt het demissionaire kabinet in december een besluit over deze locaties. Daarna gaat het plan naar de Tweede Kamer. Als het parlement akkoord gaat, komt het project in de uitvoeringsfase.

Het ministerie wil bestuursakkoorden sluiten met lagere overheden. Die moeten vervolgens natuurvergunningen, bouwvergunningen en omgevingsvergunningen aanvragen. Belanghebbenden, zoals lokale overheden en particulieren, kunnen dan bezwaren indienen.

Defensie wil volgend jaar met de uitvoering beginnen. In 2040 moeten alle uitbreidingen en nieuwe locaties af zijn. De uitbreiding is volgens het ministerie nodig door de toenemende dreiging in de wereld, met name in het oosten van Europa.

Het topoverleg tussen China, Japan en Zuid-Korea, dat binnenkort zou plaatsvinden, is voorlopig van de baan. Dat bevestigt de Chinese woordvoerder van Buitenlandse Zaken. Volgens China "ontbreken de voorwaarden" voor een ontmoeting. Hiermee doelt Peking op de ruzie met Japan.

Eerder deze maand haalde de Japanse premier Sanae Takaichi de woede van de Chinezen op de hals door te zeggen dat een Chinees militair optreden tegen Taiwan een "existentiële bedreiging" voor Japan zou zijn. Onder bepaalde omsatandigheden zou Tokio militair kunnen reageren. China, dat Taiwan als een afvallige provincie beschouwt, reageerde ongekend fel.

Het gebeurt wel vaker dat China z'n economische overwicht gebruikt om landen onder druk te zetten, en Peking doet dat nu ook met Japan.

Van overheidsdepartementen tot staatsbedrijven en culturele instellingen, alles wordt op een gecoördineerde manier in stelling gebracht om Japanse belangen te treffen. Maar ondanks die zware economische druk lijkt de Japanse premier Takaichi niet bereid haar woorden terug te nemen.

Economische maatregelen

Kort na de uitspraken van Takaichi kwam China met een negatief reisadvies voor Japan. De Chinese luchtvaartmaatschappijen maakten directe volledige terugbetaling mogelijk voor vluchten naar Japan die werden afgezegd. Honderdduizenden tickets werden geannuleerd. Vandaag werd bekend dat China alle vluchten op twaalf routes heeft geschrapt.

Daar bleef het niet bij. Vorige week stopte China per direct de import van bepaalde Japanse producten, waaronder vis en zeevruchten, en werden onderhandelingen over de heropening van de export van Japans vlees afgeblazen. Ook werden talloze optredens geannuleerd en studenten afgeraden in Japan te studeren. Chinezen vormen verreweg de grootste groep buitenlandse studenten in Japan.

Militaire spanning

Naast de economische maatregelen stuurde China kort na de uitspraken van Takaichi ook bewapende kustwachtvaartuigen naar de wateren rond de Senkaku-eilanden. Bovendien zou Japan een Chinese drone hebben waargenomen langs de kust van het Japanse eiland Yonaguni, dat op zo'n 110 kilometer van de Taiwanese kust ligt.

Maar de economische pressie van China lijkt niet het gewenste effect te hebben. In plaats van een stap terug te doen, zei de Japanse minister van Defensie afgelopen weekend, tijdens een bezoek aan een militaire basis, dat de plannen om raketten te stationeren op schema liggen.

Volgens de Japanse defensieminister is de uitbreiding van de militaire capaciteit bedoeld om Japan beter te kunnen verdedigen. Chinese beschuldigingen dat Japan hiermee de regionale spanningen aanwakkert, wees hij van de hand.

Opleving militarisme

De uitspraken van de Japanse defensieminister zijn koren op de molen van China, dat Japan al langer beschuldigt van een terugkeer naar militaristisch gedrag. Waar China met economische en militaire maatregelen een signaal aan Japan wil afgeven, richt het verhaal over een heroplevend Japans militarisme zich vooral op de eigen bevolking.

De staatskranten stonden de afgelopen dagen vol met spotprenten en artikelen waarin een directe lijn wordt getrokken tussen de uitspraken van Takaichi en het Japanse koloniale verleden. Daarmee speelt China in op een oud sentiment: het land werd lange tijd door Japan bezet, een periode die diep in het collectieve geheugen verankerd ligt.

Zo probeert de Chinese regering de nationale verontwaardiging aan te wakkeren en de steun onder de bevolking voor zijn harde koers te vergroten.

En die steun is nodig. Want de economische gevolgen van de maatregelen die China tegen Japan neemt, zullen op den duur mogelijk ook door de eigen bevolking worden gevoeld. Na de VS en Zuid-Korea is Japan de belangrijkste handelspartner van China.

Vrijdag stuurde de Chinese VN-ambassadeur Fu Cong een brief aan VN-secretaris-generaal Guterres, waarin hij stelt dat Japan zich schuldig maakt aan schending van het internationaal recht. Ook eist Fu dat Japan zijn "foutieve opmerkingen intrekt". Het Japanse ministerie van Buitenlandse Zaken noemde de Chinese aantijgingen en eisen volstrekt onaanvaardbaar en benadrukte nogmaals dat Japan zich onveranderlijk inzet voor vrede.

Op de G20-top in Zuid-Afrika afgelopen weekend zei Takaichi open te staan voor een dialoog met China: "We sluiten de deur niet. Maar het is belangrijk dat Japan duidelijk zegt wat gezegd moet worden." Japan lijkt dus voet bij stuk te houden.

In Veenhuizen worden bij alle monumentale gebouwen de koperen regenpijpen vervangen door replica's. Aanleiding is een reeks koperdiefstallen in het dorp, dat onderdeel is van de Koloniën van Weldadigheid en op de werelderfgoedlijst staat.

In de provincie Drenthe zijn de afgelopen weken meerdere koperdiefstallen gepleegd. Het was raak in Roden, Westerbork, Ruinen en Fluitenberg. "In alle gevallen ging het om diefstal van koperen regenpijpen, dakgoten of bliksemafleiders bij kerken of aangrenzende gebouwen", zei de politie.

Duizenden euro's schade

Ook Veenhuizen werd dus getroffen. Na eerdere diefstallen bij kerken in het dorp, sloegen dieven vorige week opnieuw toe bij de consistorie van De Koepelkerk. Daar werden de koperen regenpijpen en goten gestolen.

"Daarmee is al het koper bij de monumentale gebouwen weg", zegt Sanne Beishuizen van beheerder De Nieuwe Rentmeester tegen RTV Drenthe. Volgens Beishuizen is de schade na de laatste diefstal opnieuw fors: enkele duizenden euro's, inclusief het bevestigingsmateriaal dat bij de diefstal sneuvelde.

Replica's

Daarom heeft de organisatie, die meerdere monumentale pandden in het dorp in beheer heeft, besloten om alle koperen regenpijpen te vervangen door replica's. De gestolen pijpen worden vervangen door aluminium replica's die sterk lijken op het echte materiaal.

Hierover is nauw overleg gevoerd met de gemeente, omdat het gebruik van replica's eigenlijk niet mag bij monumentale panden. Maar de maatregel lijkt noodzakelijk, zegt Beishuizen, en bovendien nuttig. "Bij de Koepelkerk hingen de aluminium pijpen al. Daar lieten dieven ze hangen toen ze zagen dat het geen koper was."

Door volledig over te stappen op aluminium hoopt De Nieuwe Rentmeester dat de reeks koperdiefstallen in Veenhuizen stopt. Dat is volgens Beishuizen hard nodig, want de organisatie kan zich er nauwelijks tegen wapenen. Camera's ophangen helpt soms maar zeker niet altijd, zegt ze. De keuze voor replica's voelt daarom als de enige logische stap. "Het lijkt precies op koper, maar het is voor dieven waardeloos."