Veilinghuis Sotheby's in New York beleefde gisteren een topavond. Het schilderij Portret van Elisabeth Lederer van Gustav Klimt ging voor ruim 200 miljoen euro weg, een gouden toiletpot van Maurizio Cattelan voor meer dan 10 miljoen euro.

Portret van Elisabeth Lederer is een schilderij met een bijzonder verhaal. De Oostenrijkse kunstenaar Klimt (1862-1918) schilderde de vrouw uit een steenrijke Weense familie tussen 1914 en 1916. De opdracht kwam van haar ouders, kunstverzamelaars met meer werk van Klimt.

Elisabeths vader stierf in 1936. Twee jaar later annexeerde nazi-Duitsland Oostenrijk en begon ook daar de Jodenvervolging. De nazi's plunderden ook de kunstcollectie van de Joodse familie Lederer. De familieportretten lieten ze hangen omdat ze 'te Joods' zouden zijn. Elisabeths moeder vluchtte naar Hongarije, maar zelf bleef ze. Ze onttrok zich aan vervolging door het verhaal op te hangen dat de niet-Joodse Klimt haar echte vader was.

Elisabeth stierf in 1944 op 50-jarige leeftijd aan een natuurlijke doodsoorzaak. Haar portret belandde in de collectie van een lid van de familie van cosmeticagigant Estée Lauder. Hij stierf in juni van dit jaar, waarna het portret naar de veiling ging.

Portret van Elisabeth Lederer bracht met de 200 miljoen euro het hoogste bedrag op dat ooit voor een 20ste-eeuws schilderij is betaald.

America van Maurizio Cattelan (65) ging voor ruim 10,5 miljoen euro van de hand. De Italiaanse kunstenaar maakte de 18-karaats gouden, volledig functionerende toiletpot in 2016 om de spot te drijven met de superrijken. "Wat je ook eet, een lunch van 200 dollar of een hotdog van 2 dollar: wat het toilet betreft is het resultaat hetzelfde", zei hij.

Oorspronkelijk waren er twee exemplaren. Het andere werd in 2019 gestolen uit Blenheim Palace, het landhuis waar de Britse staatsman Winston Churchill werd geboren. De twee daders werden gepakt en verdwenen voor jaren achter de tralies. De pot is nooit teruggevonden.

Ducttape-banaan

Cattelan is ook de schepper van Comedian, een met ducttape op een muur vastgemaakte banaan. Dat kunstwerk was in 2019 wereldnieuws, omdat een collega-kunstenaar hem op een kunstbeurs in Miami van de muur haalde en opat.

Ook van Comedian maakte Cattelan meerdere versies. In 2019 kostten die nog zo'n 125.000 euro. Vorig jaar bracht een exemplaar op een veiling in New York 5,35 miljoen euro op. De nieuwe eigenaar at hem ter plekke op.

Vanaf vandaag komt Groningse jenever niet meer uit Groningen. De laatste fles jonge dubbele graanjenever werd gisteren afgevuld bij distilleerderij Hooghoudt en daarmee komt er een eind aan de productie daar. Die wordt verplaatst naar Gent.

Eerder dit jaar werd Hooghoudt overgenomen door het Franse La Martiniquaise, een wereldwijd concern met duizenden medewerkers. Hoewel het er aanvankelijk op leek dat iedereen in Groningen zijn baan zou behouden, veranderde dat afgelopen zomer. De locatie in Nederland bleek niet rendabel en er werd besloten de productie over te hevelen naar Gent.

'Einde in zicht'

Het beeldbepalende merk verdwijnt daarmee na 137 jaar uit de stad. 29 medewerkers verliezen hun baan. Directeur Martin Strijtveen bekeek gisteren met een aantal van hen hoe de laatste flessen werden gevuld.

Het personeel was er emotioneel onder, schrijft RTV Noord. Geert Bentlage werkte de afgelopen 25 jaar bij het familiebedrijf. "Het einde is in zicht", zegt hij. "De laatste momenten waarop we de machines afkoppelen zullen moeilijk zijn." Delen van de productielijn verhuizen mee naar Gent, om daar verouderde machines te vervangen.

"Het is niet te vermijden, maar het doet wel pijn", aldus directeur Strijtveen. "Mensen vinden het echt heel jammer."

Leven in de brouwerij

De fabriek in Groningen is al jaren niet meer winstgevend. "Er is echt geprobeerd weer leven in de brouwerij te krijgen", zegt Strijtveen. Helemaal weg is Hooghoudt dus niet, want de jenever blijft geproduceerd worden - alleen dan in België. "Het is een sterk merk, het heeft iets. Maar een merk moet je levend houden. Hooghoudt had het geld niet meer voor goede marketing. Dat heeft La Martiniquaise wel."

Het pand van Hooghoudt staat inmiddels te koop. Wat er met alle spullen gaat gebeuren, is nog niet duidelijk. Bert en Louise Hooghoudt, de vierde generatie aan het roer van het familiebedrijf, denken daar volgens de regionale omroep nog over na.

De ingreep van de Nederlandse overheid bij de Nijmeegse chipmaker Nexperia wordt opgeschort. Dat meldt demissionair minister Vincent Karremans (Economische Zaken). Met de ingreep kon Karremans belangrijke beslissingen bij Nexperia tegenhouden als die de chipproductie in Europa in gevaar zouden brengen. Met het opschorten van de ingreep wil Nederland de relatie met China herstellen, schrijft Karremans.

Karremans greep eind september in omdat de Chinese directeur van het bedrijf de chipproductie in Nederland en Europa in gevaar zou brengen. Een dag later zette een rechter voor het bedrijfsleven de directeur aan de kant. Als reactie blokkeerde China de export van chips uit Nexperia's fabriek in dat land, waarna een politiek conflict ontstond. Op dit moment zijn Nederlandse ambtenaren in China om over de kwestie te spreken.

Het hoofdkantoor van Nexperia staat in Nijmegen, maar de chips komen uit fabrieken in Azië. De grootste Nexperia-fabriek staat in China. Door het exportverbod zaten automakers in oktober wekenlang met onzekerheid over hun voorraden en nieuwe leveringen.

Het opschorten van Karremans' besluit betekent niet dat de ingreep volledig is teruggedraaid. De minister kan de maatregel op een later moment weer laten ingaan. Daarmee kan hij opnieuw zeggenschap krijgen over belangrijke beslissingen die Nexperia neemt, als die de chipproductie in gevaar brengen.

Later meer