Venezolanen wereldwijd gaan vandaag de straat op. Ook in Utrecht komen Venezolanen samen, om hun stem te laten horen 'voor vrede en vrijheid'.

Hoe die vrede eruitziet, is niet duidelijk voor veel Venezolanen, maar de weg naar vrijheid wel. "Met verkiezingen gaat het niet gebeuren", zegt María (25). Ze doelt op de opgelopen spanningen tussen Venezuela en de Verenigde Staten, waarbij de VS uit zou zijn op een machtswissel in het Latijns-Amerikaanse land.

"Het is misschien niet de beste optie, maar het is de enige kans op verandering", zegt ze. Mariá vluchtte in 2017 uit Venezuela. In datzelfde jaar kende het land de grootste migratiestroom in decennia, mede door de economische en politieke crises die het land kende. Aan alles ontstond een tekort. "Zelfs als je een stuk brood kon vinden, kon je door de torenhoge inflatie het de volgende dag opeens niet meer betalen", vertelt ze.

Angst voor vervolging

Een golf van protesten werd door het regime van leider Nicolás Maduro met harde hand de kop ingedrukt. Inmiddels zijn volgens de Verenigde Naties bijna acht miljoen Venezolanen het land ontvlucht.

Over haar thuisland praten is voor Mariá niet makkelijk. Het blijft een groot gemis. "Ik verlang ernaar om terug te keren", zegt ze.

Veel Venezolanen durven helemaal niet te praten over de situatie daar, de angst voor vervolging van het regime, zowel in het binnen- als buitenland, is groot. Ook tegenover de NOS willen maar enkele Venezolanen hun verhaal doen, de angst om hun familie in gevaar te brengen neemt met de dag toe. Veel personen die eerst zich nog durfden uit te spreken, durven dat nu niet meer.

Checkpoints

In Venezuela is de repressie door het regime-Maduro toegenomen sinds de spanningen. In grote steden, zoals in de hoofdstad Caracas, worden mensen op straat en bij controleposten gefouilleerd, telefoons worden doorzocht voor mogelijke informatie die kan lijken op steun aan de Amerikaanse president Trump, schrijft de Miami Herald. Waar Maduro zegt zijn burgers te willen beschermen tegen buitenlandse inmenging, is volgens María het tegendeel waar: "Ze zijn alleen maar bezig met stelen, ze geven niet om wat er met ons gebeurt".

Het wantrouwen tegen het regime bereikte in de zomer van 2024 een kookpunt. De kiescommissie riep Maduro uit tot winnaar van de presidentsverkiezingen. Een groot aantal landen erkende die uitslag niet vanwege grootschalige stembusfraude.

(Zelf)censuur

Gesprekken over het regime, de spanningen en een mogelijke invasie worden online vermeden. In het land zelf heerst een strikte censuur. Journalisten, activisten en politieke tegenstanders worden stelselmatig gearresteerd en vaak zonder recht op een eerlijk proces gevangen gehouden.

Volgens mensenrechtenorganisatie Foro Pénal worden nu ruim 800 politieke gevangenen in het land vastgehouden. Van een deel van deze personen is de verblijfplaats onbekend, wat volgens de organisatie wijst op gedwongen verdwijningen.

'Achtbaan van emoties'

"Vrijheid van meningsuiting bestaat niet in Venezuela", zegt Dianny (32), die nu vijf jaar in Nederland woont. Ook zij voelt de spanning met de dag oplopen: "Elke dag is een achtbaan van emoties". De hoop heeft ze nooit verloren, al is die nu gevestigd op de druk die de Verenigde Staten uitoefenen. "Dat is het enige land dat ons kan helpen uit deze situatie, de internationale gemeenschap is stil."

Onder het regime-Maduro, en ook zijn voorganger Hugo Chávez, zijn ze veel verloren, zeggen María en Dianny. "Mensen moesten weg, niet omdat ze dat wilden", zegt Dianny, "dat verandering nu dichtbij lijkt, geeft hoop".

Het is geen toeval dat Venezolanen vandaag de straat op gaan. Volgende week wordt de Nobelprijs voor de Vrede uitgereikt aan de Venezolaanse oppositieleider María Corina Machado, al is het de vraag of zij die zelf in ontvangst kan nemen. Bij de bekendmaking benadrukte Machado al snel dat ze de prijs niet in haar eentje verdient. Daarom organiseert haar partij vandaag in meer dan honderd steden demonstraties onder de noemer 'de Nobel is van ons allemaal'.

Meer weten over Venezuela? NOS op 3 maakte onlangs deze uitlegvideo:

Marco Borsato gaat het komende jaar niet optreden, laat zijn management weten aan persbureau ANP.

De 58-jarige zanger werd donderdag door de rechtbank in Utrecht vrijgesproken van ontucht, vanwege gebrek aan bewijs.

Zelf zei Borsato al tijdens de rechtszaak niet te weten of hij ooit nog zou optreden. Hij zei dat hij sinds 2019 "geen microfoon meer heeft aangeraakt". "Het lukt me ook niet. De zin en de lust om te zingen is er niet meer", zei Borsato in de rechtszaal. "Ik weet niet of ik ooit nog in staat ben om mijn vak uit te oefenen, zelfs als de rechtbank mij zal vrijspreken."

André Rieu

Vanochtend meldde De Telegraaf dat de Maastrichtse violist André Rieu op zoek is naar een nieuwe gastartiest die kan optreden bij zijn jaarlijkse concertreeks op het Vrijthof, komende zomer. Als de interviewer de naam van Marco Borsato als mogelijke gast laat vallen, reageert Rieu positief.

"Met hem ben ik al eens eerder bezig geweest", aldus Rieu. "Helemaal in het begin was het. Toen is het niets geworden, volgens mij omdat we verschillende platenmaatschappijen hadden die bezwaar maakten. Maar nu? Heb je zijn nummer, dan ga ik hem zeker bellen."

"Even een statement maken, het zou geweldig zijn", voegt André Rieu daaraan toe. "Marco Borsato op het Vrijthof, ik zou dat helemaal zien zitten."

Concrete plannen

Hoe serieus Rieu is, is niet helemaal duidelijk. Bij de regionale omroep L1 Nieuws zegt zijn zoon Pierre Rieu dat er geen concrete plannen zijn. Bij het ANP zegt Pierre Rieu er werk van te gaan maken.

Maar wat het management van Borsato betreft, kan hij zich de moeite besparen. "Marco treedt het komende jaar niet op", staat in een korte verklaring.

Het is nog mogelijk dat het Openbaar Ministerie in hoger beroep gaat tegen de vrijspraak.

Europa moet het in de nieuwe veiligheidsstrategie van de Verenigde Staten flink ontgelden. In dat plan stippelt elke nieuwe president de Amerikaanse veiligheidsprioriteiten voor de komende jaren uit. In de nieuwste versie zet president Trump Europa neer als zwak en zonder veel zelfvertrouwen. Ook dreigt volgens hem de Europese beschaving te verdwijnen.

Amerika-kenner Kenneth Manusama is niet verrast door het rapport van de president. Volgens hem past dit precies in de nationaal-conservatieve strategie die de regering-Trump al langer voert.

"Het betekent dat ze zich terugtrekken achter de dijken en zich minder gaan bemoeien met andere landen. Het gevolg is dat multilaterale relaties worden afgewezen." Manusama wijst erop dat de EU, de NAVO en de VN niet of nauwelijks worden genoemd in het document. "Dat is alarmerend voor de internationale orde."

Rusland en China komen wel veel voor in het plan. "De VS wil een beeld schetsen van hoe de wereld geregeerd moet worden door drie grootmachten. Maar eigenlijk geven ze China een vrijbrief. Zolang de handelsstromen maar niet in gevaar komen, vinden ze het prima wat China doet. Daarnaast staan ze eigenlijk bijna aan de kant van Rusland. Ze zien de EU als een probleem in de relatie met de Russen."

Wat moet Europa doen?

Het veiligheidsplan gaat dan ook gevolgen hebben voor de EU, denkt Louise van Schaik, afdelingshoofd EU & Global Affairs bij Clingendael. "Dat deze strategie nu zwart op wit staat, zal ervoor zorgen dat veel Europeanen verontwaardigder wakker worden."

"Het maakt nogmaals duidelijk dat deze Amerikaanse ideologie heel negatief naar samenwerking kijkt. Het is een verdeel-en-heersstrategie. Vroeger waren ze juist voor eenwording met sterke bondgenoten."

Van Schaik benadrukt dat Europa in eigen huis echt zijn zaken op orde moet hebben. "We hebben de laatste jaren echt kwetsbaarheden laten gebeuren. Niet alleen op het gebied van veiligheid. Alles moest lekker goedkoop. Waarom zouden we bijvoorbeeld zelf een cloud regelen als de Amerikanen die al hebben? Maar vervolgens kunnen ze wel overal meekijken."

'Dit heel serieus nemen'

In de veiligheidsstrategie staat ook dat veel Europese landen op het punt staan dat hun beschaving wordt uitgewist door migratie. "Ze zijn bang dat de VS daar ook aan ten onder gaat en willen Europa ervan redden", legt Manusama uit.

Volgens Manusama heeft het Witte Huis dezelfde agenda als radicaal-rechtse partijen als de PVV en de AfD in Duitsland. "Dat zagen we al tijdens de speech van vicepresident Vance in München eerder dit jaar. Toen hadden we gewaarschuwd moeten worden." Vance zei toen onder meer dat massamigratie en censuur grote problemen zijn in Europa. "Eigenlijk wordt het beleid uit dit plan al een tijdje uitgevoerd. We moeten het heel serieus nemen."

Vanuit Europa zijn de officiële reacties richting de VS doorgaans vriendelijk en constructief. Zo ook nu: EU-buitenlandchef Kallas heeft de Amerikaanse kritiek vanzelfsprekend en deels gegrond genoemd.

"Maar binnenskamers hoor je wel andere dingen", zegt Van Schaik. "Europa moet vooral niet stilzitten en er te veel aandacht aan besteden. We moeten doorgaan met onze eigen strategie om meer onafhankelijk te worden." Manusama noemt de Amerikaanse veiligheidsstrategie een nieuwe wake-upcall voor Europa. "We kunnen niet meer rekenen op de VS en moeten onze eigen democratie beschermen. In zekere zin is dit het nieuwe normaal geworden."

Van Schaik kijkt ook met wat verontwaardiging naar het beleid van de Amerikanen en vraagt zich af waar het land heen gaat. "Ze geloven niet meer in samenwerking. Maar stel dat ze in een conflict komen: dan komen ze erachter dat ze wel heel erg alleen zijn komen te staan. Als ik deze strategie zo lees, zegt het misschien ook meer over de VS die als grootmacht aan het imploderen is. Het is erg roekeloos allemaal."