De Gedeputeerde Staten van de provincie Noord-Brabant willen dat er meer onderzoek komt naar de verschillende toekomstmogelijkheden voor het dorp Moerdijk. De Moerdijkse gemeenteraad stemde recentelijk nog in met het opheffen van het dorp, om plaats te maken voor uitbreiding van het naastgelegen industrieterrein. De provincie zegt nu dus nog niet wat er met Moerdijk zou moeten gebeuren.

"De gemeente heeft de afgelopen weken het belang van haar inwoners gewogen en besloten dat er voor haar en haar inwoners maar één mogelijkheid is", zei gedeputeerde Wilma Dirken (VVD) op een bijeenkomst waar ook bewoners, gemeentebestuurders en andere belanghebbenden mochten inspreken. "Als Gedeputeerde Staten hebben wij bijzonder veel respect voor dat besluit, maar we hebben nog niet voldoende inzicht om aan te geven wat onze voorkeur is."

Komende maandag is er een overleg gepland tussen het Rijk, de provincie Noord-Brabant, de gemeente Moerdijk, twee naastgelegen gemeenten en het waterschap Brabantse Delta. "In dat overleg willen we aangeven dat we nog een aantal onderzoeken willen laten uitvoeren", zegt Dirken.

Volgens de gedeputeerde gaat het niet om een project dat vandaag kan worden gestart, maar om een gebiedsontwikkeling voor de komende 25 jaar. "Het zal in die 25 jaar ook nog vaak genoeg tot leefbaarheidsvraagstukken gaan leiden." De nieuwe uitbreiding moet ruimte bieden voor groene energie-infrastructuur.

'Onnoemelijk pijnlijk'

Op de bijeenkomst viel vooral te horen dat men blij was met de helderheid die de gemeente Moerdijk eerder had gegeven. "U kunt duidelijkheid geven, door net als de gemeente lef te tonen", zei Ingrid Damen-de Leeuw tegen de Gedeputeerde Staten. Ze is boerin in de buurt van het dorp.

Yvon van Nieuwenhuijzen, van agrariërsorganisatie ZLTO, vroeg om duidelijkheid na het overleg komende maandag. "Inwoners verwachten dat er dan keuzes worden gemaakt. Neem onze belangen serieus."

Gemeenteraadslid voor Moerdijk Lokaal Hadewych den Ridder-van Oers legt uit waarom ze blij is met de stap van de gemeente: "De keuze is onnoemelijk pijnlijk, maar geeft wel de mogelijkheid leefbaarheid ergens anders op te zetten. De gemeente zet een stap vooruit."

Gemeenteraadsverkiezingen

Mocht er maandag wel een keuze uit het overleg met het Rijk komen, dan is nog steeds niet duidelijk hoe de toekomst voor het dorp eruitziet. Er moet dan namelijk nog een heel plan gemaakt worden waarin onder andere gekeken wordt naar de kosten en de juridische kant van het project.

Patrick Witte vindt het recente besluit van de gemeenteraad dan ook voorbarig. Hij is hoofddocent planologie aan de Universiteit Utrecht. "Het hele plan kan zomaar ook niet doorgaan als het nieuwe kabinet het veel te duur vindt of wanneer een rechter de juridische onderbouwing te zwak vindt", zegt hij. "Bewoners kunnen sowieso tot aan de hoogste rechter een mogelijke onteigening ter discussie stellen."

"Ik vind het besluit ook ongepast, omdat er binnenkort gemeenteraadsverkiezingen zijn en de volgende raad door moet met de beslissing die deze raad in zijn nadagen heeft genomen", voegt hij toe.

Er wordt niet naar gas geboord vanuit het Friese dorp Ternaard. In ruil daarvoor krijgen de partijen die het gas zouden gaan winnen 163 miljoen euro. Dat is de uitkomst van gesprekken tussen ExxonMobil, Shell en de Staat.

De twee oliebedrijven zijn aandeelhouder van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). De NAM had in 2019 al een vergunning aangevraagd om gas te gaan winnen in het veld dat deels onder de Waddenzee ligt.

Het kabinet kondigde in mei al aan te gaan onderzoeken of de gaswinning bij Ternaard toch kon worden voorkomen. Bij nieuwe boringen zou de natuur in het kwetsbare Waddengebied te veel worden aangetast.

Nu is duidelijk geworden wat het intrekken van die aanvraag de Staat kost. Demissionair minister Hermans van Klimaat en Groene Groei (VVD) licht het besluit vandaag toe in het nabijgelegen Wierum.

"Ik ben heel blij dat we nu een doorbraak hebben geforceerd, want deze kwestie voelde als een gebed zonder end", liet ze eerder in een reactie weten aan de NOS. "Ik hoop oprecht dat dit zorgt voor rust en duidelijkheid. Met deze overeenkomst geven we gehoor aan een brede wens van de Kamer en de samenleving om geen nieuwe gaswinning onder de Waddenzee bij Ternaard toe te staan."

Onder de zeespiegel

Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) adviseerde ook al negatief over het project. Door de snel stijgende zeespiegel kon bij nieuwe boringen niet worden uitgesloten dat het Waddengebied permanent onder water zou verdwijnen, aldus SodM. Dan zou het gebied minder vaak droog komen te liggen en mogelijk zijn status van UNESCO-werelderfgoed verliezen.

Ook milieuorganisaties vreesden blijvende schade aan het natuurgebied. In september protesteerden nog honderden betogers in het Friese Holwerd tegen de boringen onder de Waddenzee. De actie was georganiseerd door de Waddenvereniging en Milieudefensie.

Toch kon de minister de aanvraag van de NAM niet zomaar afwijzen, omdat de NAM al gaswinningsrechten had. Enkel het feit dat de grond in een Natura 2000-gebied lag was daarvoor onvoldoende reden. De NAM had volgens de minister aannemelijk gemaakt dat het voldoende maatregelen had genomen om de schade te beperken. Daarom beloofde het kabinet het gesprek met de NAM aan te gaan.

Onder de Waddenzee wordt al sinds 1980 aardgas gewonnen op verschillende plekken. Zo vroeg de NAM recentelijk nog om een verlenging van de vergunning voor gaswinning in het Groningse Warffum.

Die vergunningsaanvraag werd wel goedgekeurd, zo bleek eind vorig jaar. Volgens onderzoeksbureau TNO, SodM en de Mijnraad is de gaswinning in Warffum veilig en kan het boren verantwoord doorgaan tot en met 2032. Volgens het kabinet is het gas ook nodig om huizen te verwarmen en bedrijven draaiende te houden. Ook wil het kabinet minder afhankelijk zijn van andere landen voor de energievoorziening.

Meerdere rechtszaken

De Staat ligt al langere tijd overhoop met Shell en ExxonMobil, de aandeelhouders van de NAM. In 2018 hebben de partijen afspraken gemaakt over onder meer het stopzetten van de gaswinning, de schadeafhandeling en de versterkingsoperatie in Groningen.

In de jaren daarna besloot het kabinet de gaswinning sneller af te bouwen. Ook bleken de kosten voor schadeherstel en de versterking flink op te lopen. Gesprekken daarover liepen uit op meerdere rechtszaken tussen partijen, waaronder een arbitrage bij het Nederlands Arbitrage Instituut. De voorlopige uitkomst daarvan is dat Shell en ExxonMobil 1,35 miljard euro aan schadevergoeding moeten betalen voor de schade die is ontstaan bij de aardbevingen in Groningen.

Dat is een grote opsteker voor de Staat. Eerder had de NAM eenzijdig de schadevergoedingen aan de Staat voor de bevingsschade opgeschort.

De 163 miljoen euro die de Staat betaalt ter compensatie voor het intrekken van de gaswinningsrechten bij Ternaard, vloeit deels weer terug in de staatskas. Netto houden de NAM en zijn aandeelhouders zo'n 40 miljoen euro over.

'Geen Gronings gas meer'

Sinds 2024 mag er geen gas meer worden gehaald uit het Groningenveld, maar voor een aantal kleinere gasvelden geldt geen verbod. In het regeerakkoord van 2022 staat: "geen Gronings gas meer", maar de regeringspartijen bleken de precieze betekenis van die woorden anders te interpreteren.

In een debat in de Tweede Kamer stemden de PVV, VVD en BBB voor het winnen van gas in Warffum en andere kleine velden. Met 'Gronings gas', bedoelden zij het Groningenveld. Warffum behoort daar niet toe en ligt net naast het Groningenveld. Door de nieuwe deal gaat er definitief een streep door verdere gaswinning onder de Waddenzee.

Bewoners van het woontorencomplex dat in Hongkong in brand vloog kregen vorig jaar van de autoriteiten te horen dat er "relatief weinig brandgevaar" zou zijn. Die reactie van de autoriteiten kwam nadat de bewoners herhaaldelijk hadden geklaagd over brandgevaar door de renovatiewerkzaamheden. Dat meldt het arbeidsdepartement van de stad aan persbureau Reuters.

De zorgen werden in september 2024 geuit en gingen onder meer over de mogelijke brandbaarheid van het beschermende groene gaas dat werd gebruikt om de bamboesteigers rond de gebouwen te bedekken. De brandvertragende prestaties van het gaas zouden aan de normen voldoen, kregen de bewoners te horen van het gemeentekantoor dat helpt bij het handhaven van de bouwvoorschriften.

De afdeling ontkent tegen Reuters dat potentiële gevaren werden genegeerd toen het zei dat er weinig brandgevaar was. Ook zou de aannemer eraan herinnerd zijn om brandpreventiemaatregelen te nemen. Daarbij zegt de instantie dat er tussen juli 2024 en november 2025 zestien veiligheidsinspecties zijn uitgevoerd in het woontorencomplex. De dienst stuurde daarop zes verbeteringsrapporten naar de aannemer.

Brandalarmen werkten niet

De politie meldde gisteren echter dat onder meer de beschermnetten vermoedelijk niet voldeden aan de brandveiligheidsnormen. Drie leidinggevenden bij het aannemersbedrijf dat verantwoordelijk was voor de renovatie van de woontorens zijn gearresteerd op verdenking van doodslag. Vandaag meldt de South China Morning Post dat er in totaal acht arrestaties zijn verricht in verband met het onderzoek naar de brand.

De exacte oorzaak van de brand van woensdag, die minstens 128 levens heeft geëist, is nog niet vastgesteld. Wat wel duidelijk is, is dat de brand zich snel verspreidde via de veiligheidsnetten die om de steigers heen zaten. Ook piepschuim dat tegen de ramen aangeplakt zat, versnelde de groei van het vuur.

Directeur van de brandweer Andy Yeung Yan-kin bevestigde vandaag dat de brandalarmsystemen in de acht torens niet gewerkt hebben. Hij zei dat gespecialiseerde teams gisteren die conclusie hebben getrokken na inspectie van alle acht torens. Hierdoor is de kans groot dat de verantwoordelijken voor de brandalarmen ook vervolgd gaan worden, meldt de Hongkongse krant The Standard.

Kritiek op brandweer

De bestrijding van de brand door de brandweer heeft veel kritiek te verduren, meldt de lokale krant. Yeung heeft die kritiek proberen te weerleggen. Hij zei dat er geen helikopters waren gebruikt, omdat het vuur zich dan sneller zou verspreiden.

Ook konden de 100 meter lange ladderwagens van de stad niet worden ingezet omdat er een tien meter brede weg nodig is om de stabilisatoren uit te schuiven. In de omgeving waren de wegen smaller. En de inzet van drones was ook geen optie, omdat die niet voldoende water kunnen vervoeren om een brand te bestrijden die tegelijkertijd over meerdere flats woedt.

De brand is de dodelijkste in Hongkong in zeventig jaar. Er worden nog altijd ongeveer 200 mensen vermist. De autoriteiten hebben gewaarschuwd dat er mogelijk nog meer dodelijke slachtoffers worden gevonden in het nog smeulende complex. Van de dodelijke slachtoffers die zijn aangetroffen zijn slechts 39 slachtoffers officieel geïdentificeerd.

Correspondent Oost-Azië Gabi Verberg:

"Verschillende bewoners vertelden kort na het uitbreken van de brand op woensdagmiddag al dat de brandalarmen nooit af waren gegaan. Wel heeft de beveiliging van de flatgebouwen nog geprobeerd om zo veel mogelijk mensen te waarschuwen door langs de deuren te gaan en mensen op te bellen.

Sommige inwoners wisten te vertellen dat de brandalarmen een tijdje geleden al uitgezet waren zodat de bouwvakkers die werkten aan de renovatie, gebruik konden maken van de nooduitgangen. Vandaag bevestigde de autoriteiten inderdaad dat de brandalarmen in alle woontorens niet naar behoren werkten. Natuurlijk vragen mensen zich af hoe dit allemaal heeft kunnen gebeuren, maar voor grote woede lijkt men nog geen ruimte te hebben.

De mensen die hun huis kwijt zijn geraakt zijn vooral bezig om hun leven weer op de rit te krijgen. De overheid helpt hen met het aanvragen van een tijdelijke identiteitskaart waarmee ze langdurige huisvesting en fondsen kunnen aanvragen die de overheid heeft vrijgemaakt. Dat lijkt allemaal soepel te verlopen. En dan zijn er ook nog steeds veel mensen die wachten op nieuws over hun geliefden die in de flats waren en waar nog steeds niks van is vernomen."