Een veilinghuis in Friesland heeft twee zilveren thoraschilden teruggegeven aan de joodse gemeenschap. Het gaat vermoedelijk om geroofde objecten die al tientallen jaren vermist waren, schrijft Omrop Fryslân.

Een juwelier had de zilverwerken met daarop twee leeuwen en een Hebreeuwse tekst in bezit. Volgens het veilinghuis had het niet veel gescheeld of de thoraschilden waren voorgoed verdwenen. "De juwelier liet een bak zien met verschillende objecten die klaarlagen om omgesmolten te worden, maar bij deze schilden had ik het idee dat het iets bijzonders kon zijn", zegt Haije Dijkstra van veilinghuis Ald Fryslân.

De thoraschilden zijn in de jaren 20 van de vorige eeuw gemaakt in Sneek en waren een cadeau van een joodse familie aan de synagoge in de stad. Waarschijnlijk dienden ze daar jarenlang als versiering voor de heilige tekst, de thora.

'Onverwacht emotioneel'

De joodse gemeenschap in Sneek bestaat niet meer, waardoor het veilinghuis contact opnam met de joodse gemeenschap in Leeuwarden.

Wel of geen roofkunst?

Het veilighuis liet onderzoek doen naar de oorsprong van de schilden. Hoewel niet met zekerheid vastgesteld kan worden dat het om roofkunst gaat, is dat wel waarschijnlijk.

In de Tweede Wereldoorlog werd joods bezit massaal geroofd door de nazi's. De synagoge in Sneek werd in 1944 verwoest door NSB'ers. Waardevolle spullen werden meegenomen door de bezetter.

"Het gaat om thoraschilden en daar waren er maar twee van. En er zijn ook twee teruggevonden, dus het is gerechtvaardigd om te zeggen dat dit de schilden uit Sneek waren", zegt Matthijs Graafland van de stichting Behoud Joods Erfgoed,

"Het was emotioneel, onverwacht emotioneel", zegt voorzitter Gerard Cohen over het terugkrijgen van het zilverwerk. Opperrabbijn Binyomin Jacobs kwam vanuit New York naar Leeuwarden voor de overdracht vanwege zijn banden met de provincie. Zijn grootouders woonden in Sneek en zijn moeder zat er ondergedoken.

Hoe de schilden uiteindelijk bij de anonieme juwelier terechtkwamen, is niet bekend. Cohen: "Ze hebben 81 jaar gezworven en je weet natuurlijk niet wat ermee is gebeurd, maar het is mooi dat we de schilden nu weer hebben."

Hij verloor al zijn huis en zijn titels, en nu verdwijnt de naam van de Britse oud-prins Andrew ook uit het straatbeeld van Noord-Ierland. Het bestuur van een gemeente daar vindt de naam niet meer gepast vanwege alle schandalen rond hem.

De Prince Andrew Way in Carrickfergus werd in 1986 zo genoemd om het huwelijk van Andrew met Sarah Ferguson te vieren. Nu hij in opspraak is geraakt door contacten met de veroordeelde pedoseksueel Jeffrey Epstein en beschuldigingen van kindermisbruik, zat de gemeente Mid and East Antrim ermee in zijn maag.

"Ik heb met veel mensen in die straat gesproken en zij vinden dat we hem niet meer zo moeten eren", zegt wethouder Skinner van de liberale Alliance Party. "Iedereen vindt echt dat hij de waarden van onze gemeenschap niet meer vertegenwoordigt." Een motie om de straatnaam te wijzigen, werd gisteren aangenomen door de gemeenteraad.

Elizabeth? Catherine?

Het is nog niet bekend wat de nieuwe naam wordt, maar het is de bedoeling dat er opnieuw een verwijzing naar het koningshuis komt. Er zijn al suggesties gedaan om er Queen Elizabeth Way of Princess Catherine Way van te maken, maar daar zal ook de bewoners nog naar gevraagd worden.

De gemeenteraad erkent dat de naamswijziging vervelend is voor bewoners en bedrijven aan de Prince Andrew Way. Zij moeten bijvoorbeeld hun briefpapier, bankgegevens en identiteitsbewijzen aanpassen. Toch noemt een ander raadslid het besluit "triest maar noodzakelijk".

Koning Charles ontnam prins Andrew dit jaar zijn titels, waardoor hij geen prins meer is, maar nu wordt aangeduide met Andrew Mountbatten Windsor. Ook dwingt zijn broer hem te verhuizen van het koninklijke landgoed Windsor naar een buitenhuis op het landgoed Sandringham.

Mist, gladheid en het donkere begin van de novemberochtend hebben geleid tot een drukke spits. Rond 08.15 uur stond er op wegen door heel het land meer dan 1000 kilometer file, meldt de verkeersdienst van de ANWB. Inmiddels loopt de drukte op de weg weer wat terug.

Verspreid over de A2 stonden rond die tijd de meeste files, 108 kilometer in totaal. Ook op de A1 en de A4 was het met respectievelijk 55 en 58 kilometer aan files druk.

Op de A12 bij afrit Veenendaal gebeurde een ongeval met meerdere voertuigen, meldt RTV Utrecht. Twee rijstroken zijn afgesloten om ruimte te geven aan de hulpdiensten en de berger. Weggebruikers moeten daar rekening houden met extra reistijd van ruim een uur.

Mist en gladheid

Het KNMI waarschuwde met code geel in een groot deel van het land voor dichte mist, met zicht tot minder dan 200. Alleen voor de kustprovincies, Drenthe en Limburg geldt die waarschuwing niet. Later op de dag zal de mist vanuit het noordwesten geleidelijk oplossen, maar in het oosten van het land kan de dichte mist tot aan het begin van de middag blijven hangen.

Doordat het vannacht op veel plekken onder het vriespunt was, heeft aanvriezende mist op sommige plekken ook tot gladheid geleid. Rijkswaterstaat stuurde in het westen van het land strooiwagens de wegen op. In totaal werd ruim 800.000 kilo pekel uitgereden.

De ANWB noemde de drukke ochtendspits niet ongewoon voor november. Een woordvoerder zegt dat mensen door de mist hun rijstijl aanpassen, waardoor lokaal oponthoud ontstaat. De drukste ochtendspits van dit jaar was de laatste dinsdag van oktober, toen stond er door verschillende ongelukken ruim 1100 kilometer file op het drukste moment.