En opnieuw staan medewerkers en leden van de FNV tegenover elkaar in de rechtszaal. Vanmiddag zitten aan de ene kant van de rechtszaal oud-politicus Lodewijk Asscher en oud-voorzitter Ton Heerts, de tijdelijke toezichthouders van de grootste vakbond van het land. Aan de andere kant zit het ledenparlement van de vakbond, met meer dan honderd vakbondsleden.

Al vrijwel het hele jaar gaat het in de vakbond vooral over interne conflicten, de organisatiestructuur en de vraag wie de macht binnen de bond in handen heeft.

De bond had dit jaar drie verschillende voorzitters en moet het nog altijd met een tijdelijk voorzitter doen. Er is nog geen zicht op een nieuwe, iemand die met een sterk mandaat mee kan praten over belangrijke dossiers zoals de duur van de werkloosheidsuitkering, bezuinigingen in de zorg, vroegpensioen en de rol van flexibele contracten.

Puinruimen

In het begin van het jaar ging het nog vooral over verwijten die FNV-bestuurders elkaar maakten, openlijk en in uitgelekte mailtjes. Die bestuurders zijn inmiddels vertrokken en nu gaat de discussie vooral over de structuur van de bond, om machtsspelletjes in de toekomst te voorkomen.

Het resultaat van een eerdere rechtszaak in het voorjaar was dat Asscher en Heerts benoemd werden door de rechter om puin te ruimen. Zij willen de manier hoe beslissingen tot stand komen veranderen. Daarbij is er geen plaats meer voor het ledenparlement, wat nu nog besluiten kan tegenhouden en bestuurders kan wegsturen.

Alleen, om dat voor elkaar te krijgen was er toestemming nodig van datzelfde ledenparlement. Dat ging daar niet in mee: een stemming eind oktober eindigde nipt in een afkeuring van het plan.

Inspraak

Volgens Lodewijk Asscher is er geen tijd te verliezen en moet het plan er nu toch echt komen. "Uitstel kunnen we ons niet veroorloven; de formatie is begonnen en de FNV moet aan tafel zitten als de plannen voor de komende jaren worden gesmeed." Daarom vraagt hij de rechter om toestemming om het ledenparlement te passeren.

Haast voelt het ledenparlement ook, maar ze vrezen dat leden te weinig te vertellen krijgen in de bond. In de plannen van Asscher en Heerts krijgt de toezichthouder de bevoegdheid om bestuurders aan te stellen en daarmee kunnen zij een belangrijke stempel drukken op de koers van de vakbond. Eerder gaven leden van het parlement aan dat er wel te praten valt als er meer garanties worden gegeven over inspraak van de leden.

Maar volgens Asscher houden leden inspraak via een nieuw op te richten bondsraad, al krijgt die minder bevoegdheden dan het huidige ledenparlement. De bondsraad kan de raad van toezicht benoemen en wegsturen, die raad krijgt vervolgens de macht om bestuurders weg te sturen. Leden kunnen in een referendum stemmen op de voorzitter.

Na vanmiddag zal de rechter waarschijnlijk een paar weken nodig hebben om tot een uitspraak te komen.

Het Drents Museum, dat begin dit jaar slachtoffer werd van een kunstroof, was gewaarschuwd voor zwakke plekken in de beveiliging. De verzekeraar had aangedrongen op sterker glas in de vitrines, maar die aanbeveling werd niet opgevolgd. Dat meldt RTL Nieuws op basis van meerdere documenten die de redactie heeft ingezien.

Drie mannen sloegen toe in de nacht van 24 op 25 januari bij het museum in Assen. Met een zwaar explosief bliezen ze een buitendeur op. Eenmaal binnen sloegen ze met sloophamers vitrines kapot. Ze gingen ervandoor met Roemeense kunstschatten die waren geleend van het Nationaal Historisch Museum in Boekarest.

De buit, met een waarde van miljoenen euro's, is nog altijd niet terecht. Wel zitten drie mannen vast voor de roof. Topstuk onder de geroofde stukken is de helm van Cotofenesti, van onschatbare culturele waarde.

De tentoonstelling met Roemeense stukken liep sinds juli 2024. Enkele weken eerder had een expert van verzekeraar Aon onderzoek gedaan naar de beveiliging bij de expositie. Volgens RTL Nieuws concludeerde de expert dat de "inbraakwerendheid" van de vitrines te laag was, "gezien de verzekerde waarde".

Het advies was om ander glas te plaatsen, met een inbraakwering van minimaal vijf minuten. Dat betekent dat inbrekers zeker vijf minuten nodig zouden hebben om het glas te vernielen. Bij de roof een half jaar later lukte de dieven dat in ongeveer drie minuten.

'Prutswerk'

Het Drents Museum verving de vitrines niet na het advies. Experts spreken tegen RTL hun verwondering daarover uit en spreken van "prutswerk". Wel volgde het museum andere beveiligingsadviezen van de verzekeraar op, zoals het plaatsen van mistmachines en het verstevigen van deuren.

Desgevraagd gaat het museum inhoudelijk niet in op vragen over de beveiliging. Het museum zegt wel dat aan alle verzekeringsvoorwaarden is voldaan.

Voor de oudere generaties zal het voelen als een déjà vu: een Amerikaanse oorlogsvloot ligt dreigend voor de kust van Venezuela, en ook op land bereidt de VS acties voor. "Dat zal snel beginnen", beloofde president Trump vannacht, zonder in detail te treden.

De VS heeft een lange geschiedenis van interventies in Latijns-Amerika: van inmenging bij verkiezingen tot staatsgrepen en militaire bezettingen. Interventionisme is al meer dan een eeuw lang een hoeksteen van Amerikaans beleid in 'de eigen achtertuin', zoals Midden- en Zuid-Amerika door achtereenvolgende Amerikaanse regeringen worden gezien.

Al in 1823 kondigt president Monroe de naar hem genoemde doctrine af: Europa moet zich niet bemoeien met het westelijk halfrond. In 1900 waarschuwt president Theodore Roosevelt het Verenigd Koninkrijk en Duitsland hun oorlogsschepen niet meer te sturen: alleen de VS mag daar als "internationale politiemacht" ingrijpen. In zijn State of the Union van 1904 werkt hij dat verder uit: de VS kan zich mengen in Latijns-Amerikaanse landen om "flagrante misstanden" tegen te gaan, zegt hij.

Bananenoorlogen

Al snel wordt dat bijna standaardpraktijk als de zakenbelangen van Amerikaanse bedrijven in het geding komen. Dat gebeurt vooral ten gunste van de United Fruit Company en Standard Fruit Company - tegenwoordig heten ze Chiquita en Dole - die in die tijd de teelt monopoliseren van gewassen als bananen en suikerriet.

Op de plantages zijn de lonen laag en de arbeidsomstandigheden slecht, maar wie zich ertegen keert haalt zich de woede van de VS op de hals. Landen die meewerken met de Amerikaanse fruitbedrijven raken bekend als 'bananenrepublieken'.

Na de bouw van het Panamakanaal, vanaf 1914, wordt de hele regio ten zuiden van de VS strategisch belangrijker. Washington blijft tot in de jaren 30 vaak troepen sturen naar Cuba, Nicaragua, Haïti en een handjevol andere landen om bedrijfsbezit en winsten veilig te stellen.

Daarna onderneemt Washington jarenlang bijna geen militaire avonturen meer in Zuid-Amerika. Maar in de Koude Oorlog leidt de angst voor het communisme tot nieuwe interventies, eerst in Guatemala in 1954. Na een door de VS georganiseerde coup volgt een brute dictatuur en 36 jaar burgeroorlog.

In Cuba daarentegen lukt het de VS niet om zijn wil op te leggen. In 1961 struikelt een poging om het revolutionaire regime van Fidel Castro omver te werpen met de invasie in de Varkensbaai. De operatie wordt opgezet door de CIA en uitgevoerd door Cubaanse ballingen uit Miami, de zogenoemde brigadistas.

Door een aaneenschakeling van fouten wordt het een vernederende mislukking. Castro voelt zich gesterkt door de overwinning, daagt de VS daarna openlijk uit en sluit vriendschap met de Sovjet-Unie, wat in 1962 leidt tot de Cubacrisis, die de wereld aan de rand van een kernoorlog brengt.

In 1973 wordt de democratisch gekozen Chileense president Salvador Allende afgezet met een rechtse staatsgreep, waarbij Allende, een marxist, zelfmoord pleegt, zoals later wordt bevestigd door onderzoek. Al snel blijkt dat de CIA een belangrijke rol speelde in deze door Augusto Pinochet geleide coup. Later komt aan het licht dat de Amerikaanse buitenlandadviseur Kissinger diep betrokken was, zowel bij de staatsgreep als bij Operatie Condor, een netwerk van Latijns-Amerikaanse inlichtingendiensten gericht op het opsporen van linkse dissidenten.

In de jaren 80 raakt het Iran-Contra-schandaal het Witte Huis. Topadviseurs van president Reagan blijken illegale wapenleveranties aan Iran te hebben geregeld om geld in te zamelen voor de Contra's. Dat door Amerika georganiseerde rechtse rebellenleger moest de socialistische Sandinista-regering in Nicaragua omverwerpen, maar dat mislukt. Als ook blijkt dat het door de VS gesteunde regime in het naburige El Salvador op grote schaal gruweldaden begaat tegen linkse rebellen, kantelt de stemming compleet. Washington lijkt geen zin meer te hebben in geheime operaties in die regio.

Het duurt tot 1989 voordat Amerika zich weer aan regime change waagt, dit keer heel openlijk in Panama. En dat lukt. Amerikaanse troepen arresteren president Noriega en nemen hem mee naar Miami, waar hij voor drugshandel wordt veroordeeld.

De huidige militaire dreiging voor de kust van Venezuela past dus in een lange geschiedenis van Amerikaanse interventies in de regio. Het is onduidelijk hoe ver Washington nu bereid is om te gaan in het confronteren van de Venezolaanse leider Nicolas Maduro. Maar voor veel mensen in die regio zullen de echo's uit het verleden weinig geruststellend zijn.

Lijst van directe Amerikaanse interventies

Onderstaande lijst is verre van compleet, maar bevat slechts de duidelijkste en meest openlijke interventies. Met sommige landen bemoeiden de Amerikanen zich bijna voortdurend, zoals met Honduras waarvan de economie volledig werd gedomineerd door de United Fruit Company.

1903-1914 - Panama - Amerikaanse troepen bezetten en beveiligen kanaalzone

1906-1909 - Cuba - VS zet president Palma af, bezet het land

1912-1933 - Nicaragua - bezetting

1914 - Mexico - bezetting van Veracruz tijdens revolutie

1915-1934 - Haïti - bezetting

1916-24 - Dominicaanse Republiek - bezetting

1917-23 - Panama - opnieuw bezetting

1954 - Guatemala - VS zet president Arbenz af

1961 - Dominicaanse Republiek - moord op president Trujillo

1965 - Dominicaanse Republiek - militaire bezetting van hoofdstad Santo Domingo

1981-1990 - Nicaragua - Contra-oorlog gevolgd door steun VS voor oppositie tijdens verkiezingen

1983 - Grenada - invasie en bezetting

1989 - Panama - invasie, bezetting en arrestatie president Noriega

1994 - Haïti - Amerikaanse troepen herstellen grondwettelijke regering van president Aristide