De langste formatiebesprekingen in België waren jarenlang de onderhandelingen die in 2011 leidden tot de regering-Di Rupo. Vandaag wordt dat record verbroken. In het Brussels Gewest zijn politici sinds de verkiezingen van juni 2024 nauwelijks iets opgeschoten.

541 dagen geeft de teller op de website van het magazine Bruzz aan. Politiek journalist Steven Van Garsse wijst ook op de teller ernaast, die het begrotingstekort aangeeft: "Dat loopt alsmaar verder op, want zonder regering kun je niet besparen." Brussel heeft een structureel begrotingstekort en bijna 16 miljard euro schuld.

De meeste Brusselaars merken er nog weinig van. "De trams rijden en het huisvuil wordt opgehaald maar daarachter schuilt een financieel drama", zegt de journalist. "Afgelopen zomer is de kredietrating verlaagd en meerdere banken willen geen zaken meer doen met het gewest." Komend voorjaar is het geld op en dan dreigt een shutdown. Daarmee komt de uitbetaling van salarissen in gevaar.

Brussels Gewest

Het Brussels Gewest bestaat uit de hoofdstad en omliggende gemeenten. Het heeft een eigen parlement met een vast aantal zetels voor Nederlandstalige en Franstalige politici. Een regering moet uit meerderheden uit beide taalgroepen bestaan.

De gesprekken over een nieuwe regering zitten muurvast. Partijen hebben blokkades opgeworpen. "Eigenlijk is er in een jaar tijd niets veranderd aan de standpunten", zegt Van Garsse. Zo willen de Franstalige socialisten van PS absoluut niet met de rechtse Vlaams-nationalistische N-VA.

"Er zijn maar enkele combinaties mogelijk en het gewest kan zelf geen nieuwe verkiezingen uitschrijven." Dus iemand zal moeten toegeven, wil Van Garsse maar zeggen.

'Wat moet die Waal hier?'

Recent probeerde de leider van de Franstalige liberalen, Georges-Louis Bouchez, vergeefs de onderhandelingen vlot te trekken. Zijn optreden leidde tot verontwaardiging. "In de twintig jaar dat ik de politiek volg waren formaties in het gewest een Brusselse aangelegenheid die hooguit acht weken duurde. Nu zien we invloeden van buitenaf en die zorgen voor wrevel."

Bouchez is de posterboy van de liberale MR die die sinds zijn verkiezingswinst met een bijna on-Belgische bravoure door de politiek dendert. "Terwijl hij niet eens uit Brussel komt", zegt Van Garsse. "Je hoort ze denken: wat moet die Waal hier?" Ook Bouchez kon de gordiaanse knoop niet ontwarren.

Het is een trieste situatie, vindt politicoloog Fauke Deceuninck. "De formatie in Brussel laat zien dat België op bepaalde vlakken onbestuurbaar is geworden." Het is ook de politieke cultuur, vindt ze. "De particratie is heel groot. Dat wil zeggen dat partijleiders een grote rol spelen en dat maakt formeren ook moeilijk. Ze zijn uitgesproken in de media en hebben veel macht. Je kunt ook zeggen dat de macht in het parlement moet liggen."

Consequenties van politieke impasse

De lange formatie heeft concrete gevolgen. Zo ligt de aanleg van metrolijn 3 stil. De renovatie van de Schuman-rotonde is een trauma voor Europese ambtenaren die al jaren door een bouwput lopen. Volgens belangenorganisaties vallen de sociale diensten stil. Inwoners dreigen in armoede te belanden, het geweld neemt toe zonder heldere aanpak en politiediensten presteren ondermaats.

Hoe het gewest weer bestuurbaar te maken? "Een discussie die al heel lang sluimert is die van hervorming", zegt Deceuninck. "Dat Brussel minder wordt opgedeeld langs de talen, een Franstalige voorkeur. Of juist veel meer, wat de Vlaamse voorkeur is. Franstaligen en Nederlandstalige hebben hun eigen waarborgen, landelijk en in Brussel. Wie daaraan morrelt, opent de discussie op meerdere niveaus. De Brusselse formatie maakt de politieke kloof in België dus heel zichtbaar."

Doos van Pandora

"Ik denk eigenlijk niet dat dit een Belgisch probleem is", zegt Van Garsse. "Formaties in Nederland en Frankrijk duren ook steeds langer, misschien is het een symptoom van de huidige democratie dat we moeilijker tot akkoorden komen."

Het systeem in Brussel is gebouwd als balans tussen Vlaanderen en Wallonië, legt Van Garsse uit. "Als je daaraan gaat sleutelen, vrees ik dat je een doos van Pandora opent en dan weet ik niet waar je uitkomt."

Vandaag pakt het magazine uit met een special over de recordformatie. "Ook als signaal naar politici: doe iets."

Black Friday zit er net op en we zitten midden in de sinterklaastijd. Deze week verwachten post- en pakketbezorgingsbedrijven daarom topdrukte. De pakketjes worden niet alleen bezorgd bij de onlinekopers thuis, steeds vaker gaan ze ook naar een ophaalpunt. Dat vraagt het nodige van ondernemers die naast een winkel ook een pakketpunt runnen.

Zo leverde PostNL in Huissen bij Arnhem gisterochtend vier grote karren vol pakketjes af bij een tijdschriftenwinkel in een winkelcentrum. Slechts twee daarvan konden worden aangenomen, zo vol was de winkel al, zegt mede-eigenaar Anoeska de Kluys, die naast de winkel dus ook een pakketpunt runt.

Goed voorbereid

Op Facebook roept zij klanten op hun pakketjes van vorige week snel op te halen. "Soms wachten mensen totdat de vijf pakketjes die ze hebben besteld allemaal bij ons zijn geleverd. Maar nu vragen we of ze al bij één pakketje willen komen, anders past het gewoon niet", zegt De Kluys. "En het magazijn is al overvol."

Dat het niet altijd past, merkt ook PostNL-pakketbezorger Brandon Tijssen. Vooral grote pakketten kan hij niet altijd kwijt bij pakketpunten. "Dan hebben ze de ruimte niet. Die neem ik mee terug en dan gaan ze weer naar het sorteercentrum. We proberen het de volgende dag opnieuw. Helaas moeten mensen dan langer wachten, gelukkig hebben de meesten begrip daarvoor.

Hij ziet dat mensen ook gebruikmaken van de optie van bezorgen bij het huis. "Een plek die ze als veilig beschouwen, waar wij het dan met hun toestemming mogen neerzetten. Bijvoorbeeld in de tuin, in de kliko, het tuinhuisje, ga zo maar door. Er zijn hele creatieve plekken die mensen aangeven."

Feestdagenstress

Een hobbywinkel en pakketpunt in Tiel maakt zich ook op voor drukke dagen; want niet alleen komen klanten er inpakpapier kopen en benodigdheden voor hun papier-maché surprise, de zaak verwacht ook honderd mensen per dag extra bij zijn pakketpunt.

Ook daar vragen ze klanten tijdig hun pakketjes op te halen. Ook wordt hun verzocht zich goed voor te bereiden, met de juiste labels en verpakinstructies. En dat ze niet onnodig naar de winkel bellen met de vraag waar hun pakket is, iets dat vanwege de "feestdagenstress" volgens eigenaren Lindsay Velders en Pim Pippel vaak gebeurt.

"Veel mensen bestellen en verzenden pakketjes voor de feestdagen maar lezen bijvoorbeeld hun mail niet goed", zegt Pippel. "En als hun pakketje er dan niet is, worden ze soms agressief tegen ons, slaan met hun vuist op tafel. Mensen worden wild door de feestdagen, dat merk je in hun emoties. Al heeft 90 procent juist begrip."

Feestsfeer

Ook in Huissen is het een drukte, en wordt er extra personeel ingezet. "We staan vandaag met drie man sterk", zegt De Kluys. Zij ervaart deze weken als ontzettend druk maar vooral ook als heel leuk. "Mensen zijn gezellig, ze komen toch vaak cadeautjes halen, dat zorgt voor een fijne sfeer."

Dat pakketpunten het drukker hebben past in een bredere trend, ziet PostNL. De bezorgdienst zegt dat er dit jaar 40 procent meer buitenshuis wordt bezorgd, en er zo'n 60 procent meer gebruik wordt gemaakt van een pakketautomaat. "Het geeft aan dat de consument meer regie wil over het bezorgmoment", aldus een woordvoerder.

Op een normale dag bezorgt de dienst zo'n 1,2 miljoen pakketten, vorig jaar rond deze tijd was dat een record van zo'n 3 miljoen pakketten. "En dat vraagt iets van de bezorger, de retailer van het pakketpunt, eigenlijk van het hele operationele netwerk."

Dat er tussen Black Friday en Sinterklaas maar zeven dagen zitten, maakt dat er extra veel wordt gevraagd van het netwerk. "Op vorig jaar na zaten er namelijk altijd minstens 12 dagen tussen die dagen. Dan heb je meer spreiding, maar vorig jaar en dit jaar zit er dus meer druk op deze week."

Goedemorgen! Vandaag spreken de Russische president Poetin en de Amerikaanse speciaal gezant Witkoff elkaar opnieuw over het beëindigen van de oorlog in Oekraïne. En het gerechtshof Den Haag doet uitspraak in het hoger beroep in de zaak over het verbod op hulp bij zelfdoding.

Eerst het weer:

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten?

Wat heb je gemist?

In de VS is een discussie opgelaaid over een aanval op een boot uit Venezuela in september. Het Witte Huis zegt dat het bevel voor die aanval niet van de regering kwam, maar van het leger.

De kritiek zwol afgelopen weekend aan toen er nieuwe informatie bekend werd over de aanval van 2 september. Na de eerste explosie bleken twee opvarenden nog in leven te zijn en zich vast te klampen aan de resten van het vaartuig. Er volgde een tweede aanval, terwijl, zeggen critici, de twee overlevenden geen bedreiging vormden. Bij die tweede aanval werden ze gedood.

Leden van het Congres, zowel Democraten als Republikeinen, hebben hun zorgen geuit. Defensie-minister Hegseth zegt vierkant achter het aanvalsbesluit te staan, terwijl president Trump zich lijkt te distantiëren.

Ander nieuws uit de nacht:

En dan nog dit:

Dit is het laatste jaar dat er in Nederland vuurwerk mag worden afgestoken. Daarna is het overal in het land verboden. Kinderen van groep acht van basisschool De Spindel in Bavel krijgen vuurwerkles op school van een deskundige van Halt.

Fijne dag!