Zaterdagavond rond 21.00 uur schrokken inwoners van het Poolse dorpje Mika op van een gigantische knal. Huizen trilden, maar niemand wist in eerste instantie wat het was.

"Mijn vrouw en ik keken rond. We dachten dat het misschien een gascilinder was, of een ongeluk", blikt een getuige terug tegenover een Poolse tv-zender. "Toen was het stil. We dachten: misschien is het een drone."

Die laatste suggestie was te begrijpen. Want twee maanden geleden werd Polen nog opgeschrikt door een zwerm van zeker twintig Russische drones die het luchtruim binnenvlogen. Deze keer lijkt het land opnieuw het doelwit te zijn geweest van een vergaande actie, waarmee de zoveelste grens is overschreden.

Want de bron van de knal blijkt een explosief te zijn geweest waarmee een stuk spoor is opgeblazen. Op een andere plek werd een bovenleiding beschadigd, mogelijk ook een doelbewuste actie. Premier Donald Tusk bezocht het kapotte spoor maandag en sprak van een ongekende daad van sabotage.

Vinger richting Rusland

Ongekend omdat Polen of andere EU-landen nog niet eerder zo'n directe aanval met explosieven op infrastructuur hebben gezien. Er waren rond het Europees spoornet wel eerder al 'voorzichtige' sabotagepogingen of hackaanvallen. Maar het opblazen van een spoorlijn was iets wat de afgelopen jaren tot nu toe zich beperkte tot Oekraïens of Russisch grondgebied.

Officieel wordt Moskou nog niet verantwoordelijk gehouden, maar de regering zegt dat het "waarschijnlijk in opdracht van buitenlandse inlichtingendiensten is gebeurd". De keuze van de locatie tussen Warschau en Lublin is niet willekeurig. De explosie was langs de route die ook wordt gebruikt voor het leveren van wapens en ander soort steun aan Oekraïne. Autoriteiten zetten zich al langer schrap voor Russische pogingen om dit te verstoren.

Al vermoeden ze in Polen dat dit niet de enige reden er is. Analisten wijzen erop dat Rusland probeert verder angst en chaos te veroorzaken in NAVO-landen, zeker aan de oostflank. De hoogste militaire baas van de Poolse krijgsmacht - Wiesław Kukuła - gaat al een stap verder.

"Dit laat zien dat Rusland al begonnen is met voorbereidingen op een mogelijke oorlog en agressie op Pools grondgebied", zegt de generaal tegen de Poolse publieke omroep TVP. Met de acties zou Rusland het publieke vertrouwen in de overheid en instanties willen ondermijnen.

Polen is inmiddels wel al wat gewend. Het land heeft sinds de Russische invasie van Oekraïne aan de lopende band te maken met sabotage- en spionage-acties aangestuurd vanuit Rusland. Zo werd in 2023 een groot winkelcentrum buiten Warschau in brand gestoken. De acties worden uitgevoerd door personen, vaak met een Belarussische of Oekraïense achtergrond, die online via tussenpersonen geronseld worden. Meer dan vijftig mensen zijn hiervoor opgepakt.

Deze keer is het alleen niet brandstichting in een winkelcentrum in de nacht, zonder het risico op slachtoffers. De vernielingen aan het spoor hadden veel slechter kunnen aflopen. In het eerste geval zag de machinist het gat in het spoor van een afstand, waardoor hij op tijd kon remmen.

De kapotte bovenleiding op de andere locatie leidde ertoe dat de machinist hard op de rem moest trappen. In beide gevallen waren er geen gewonden. Maar dat zou een volgende keer zomaar anders kunnen aflopen, zo wordt gevreesd in Polen.

Desinformatie

Tegelijkertijd gaan deze incidenten gepaard met een ongekende desinformatiecampagne dat Oekraïne verantwoordelijk zou zijn. Dat gebeurde ook toen de twintig drones het luchtruim schonden. Online verspreidden trollen het narratief dat het Oekraïense drones waren, een lezing die werd nagepraat door radicaal-rechtse politici. En ook nu stroomt sociale media vol met desinformatie.

In de tussentijd beraden de Polen zich op de vraag: hoe kunnen ze zich beter beschermen tegen dit soort acties in de toekomst. "Laten we kalm blijven en niet in paniek raken", zegt een oud-generaal tegen de zender Polsat. "Want dat is precies waar de Russische Federatie op wacht."

Wel blijft de zorg groot dat Rusland steeds verder zal gaan om bondgenoten van Oekraïne te treffen. Het onderstreept voor Polen nogmaals dat het land echt in een nieuwe realiteit zit, waarin een direct conflict steeds weer een stapje dichterbij komt.

Na de dood van een Duitse moeder en haar twee kinderen van 3 en 6 jaar in Turkije, is ook de vader van het gezin overleden. Hij lag de afgelopen dagen op de intensive care. Het gezin uit Hamburg werd vorige week ziek op vakantie in de Turkse stad Istanbul.

Het gezin belandde in het ziekenhuis nadat alle familieleden last hadden gekregen van misselijkheid en braken. Diezelfde dag mochten ze weer naar huis, maar 's nachts keerde de familie terug. Het driejarige meisje en haar moeder waren bewusteloos.

Gisteren maakte de Turkse politie bekend dat onderzocht wordt of verdelgingsmiddelen een rol hebben gespeeld bij de dood van het gezin. Op de hotelverdieping waar het gezin verbleef waren onlangs chemicaliën gebruikt tegen ongedierte.

De overige gasten van het hotel zijn daarop geëvacueerd. Twee van hen waren ook ziek geworden, maar waren niet in levensgevaar.

Geen tegengif

Turkse media berichten dat de dood van de gezinsleden zou kunnen komen door de stof aluminiumfosfide. De stof zou via de ventilatie in de badkamer de hotelkamer zijn ingekomen. Er is voor zover bekend geen tegengif voor deze giftige stof, die vaker wordt ingezet als bestrijdingsmiddel.

Een andere mogelijkheid is dat het gezin een voedselvergiftiging had opgelopen. De vader noemde dit zelf als mogelijke oorzaak. Hij vertelde dat het gezin in de wijk Besiktas soep en een broodje kokoreç (een grillgerecht met ingewanden) had gegeten.

Ook had het gezin mosselen en zoetigheden bij straatverkopers gekocht. De politie heeft de voedselverkopers gearresteerd en een restaurant laten sluiten. Ook een hotelmedewerker en twee ongediertebestrijders zijn opgepakt.

Eerdere vergiftiging

Turkse media vergelijken het voorval met een soortgelijk incident in Ankara twee jaar geleden. Toen vielen er twee doden en raakten dertien mensen gewond in een gebouw waar dezelfde gifstof was gebruikt. Ook zij werden in eerste instantie uit het ziekenhuis ontslagen, waarna hun situatie verslechterde.

Ook ernstige voedselvergiftiging komen vaker voor in Turkije. In augustus dit jaar overleden twee Nederlandse jongens tijdens hun vakantie in Istanbul. Ook de vader werd ziek, hoewel hij niet in hetzelfde restaurant zou hebben gegeten. Hij overleefde het wel.

Roemenië heeft twee grensdorpjes geëvacueerd vanwege een brand op een lpg-tanker in de Oekraïense havenstad Izmajil. De tanker zou volgens de autoriteiten elk moment kunnen exploderen. Het schip bevindt zich op de rivier de Donau, op ongeveer 500 meter van het dorpje Plauru. Ook inwoners uit Ceatalchioi worden elders ondergebracht.

Volgens een verklaring van het Roemeense Ministerie van Noodsituaties is de brand gisteren ontstaan door een Russische droneaanval op Oekraïens grondgebied.

Het schip vaart onder Turkse vlag en vervoert ongeveer 4000 ton vloeibaar gas. De bemanning raakte niet gewond en is eveneens geëvacueerd. De haven van Izmajil is een belangrijke haven voor de Oekraïense import en export.

Ook de Roemeense militairen die zich in het gebied bevinden om toezicht te houden op de grens hebben zich teruggetrokken, meldt de Roemeense nieuwssite Digi24.

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Sybiha bevestigt de aanval op de LNG-tanker. Volgens Sybiha laat dit zien dat Rusland ook de Oekraïense buurlanden bedreigt. "Dit benadrukt de urgentie van collectieve druk op Moskou om de oorlog te beëindigen", aldus de minister.

Roemenië heeft vaker last van de Russische aanvallen op Oekraïne. Zo zijn er meerdere keren Russische drones het Roemeense luchtruim ingevlogen.

Vorige week riep Roemenië de Russische ambassadeur op het matje vanwege de vondst van brokstukken van drones die volgens de Roemeense autoriteiten van Russische oorsprong waren. Die droneresten werden gevonden na een Russische aanval op de Oekraïense havens langs de river de Donau.