De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft ingestemd met het Gaza-plan van de Amerikaanse president Trump. Onderdeel daarvan is het sturen van een internationale troepenmacht naar de Gazastrook.

Dertien van de vijftien landen in de Veiligheidsraad stemden voor. Rusland en China, die als permanente leden een vetorecht hebben, onthielden zich van stemming.

De resolutie waarover nu is gestemd, ging over het 20-punten-plan waarover Trump begin oktober een akkoord sloot met de Israëlische premier Netanyahu en Hamas. In de eerste fase van dat akkoord ging een bestand in en werden Israëlische gijzelaars en Palestijnse gevangenen vrijgelaten.

Tweede fase

De stemming in de Veiligheidsraad was belangrijk om door te gaan naar de tweede fase. Daarin gaat het onder meer over een nieuw bestuur voor Gaza en een internationale troepenmacht die moet toezien op vrede. Die is nog niet gevormd; veel landen wilden eerst een mandaat van de Verenigde Naties.

Hamas wijst de resolutie van de Veiligheidsraad af. Een troepenmacht die meewerkt aan het ontwapenen van Hamas, wat ook een doel is van Trumps plan, kan niet neutraal zijn en wordt zelf een partij in het conflict, zegt Hamas.

Palestijnse staat

In de resolutie gaat het ook over een mogelijke Palestijnse staat. Na hervormingen en de wederopbouw van Gaza zouden "de voorwaarden geschapen kunnen zijn voor een geloofwaardig pad naar Palestijnse zelfbeschikking en een Palestijnse staat". De VS gaat volgens de resolutie een dialoog opzetten tussen Israël en de Palestijnen, met als doel overeenstemming over "een politieke horizon voor vreedzame en welvarende coëxistentie".

De Israëlische premier Netanyahu heeft afgelopen weekend opnieuw gezegd tegen een Palestijnse staat te zijn. Israël is zelf geen lid van de VN-Veiligheidsraad.

Tienduizenden demonstranten verzamelden zich vanavond om te protesteren tegen de Slowaakse premier Fico. Vandaag is het 36 jaar geleden dat de zogenoemde Fluwelen Revolutie begon. Het vreedzame protest in 1989 maakte een einde aan het communistische bewind in toenmalig Tsjecho-Slowakije.

De oppositiepartijen hadden de herdenking op het Vrijheidsplein georganiseerd. Volgens Slowaakse media deden in de hoofdstad Bratislava 50.000 mensen mee aan de herdenking. Ze maakten gebruik van de gelegenheid om ook te protesteren tegen de pro-Russische houding van premier Fico.

Ook in andere steden in Slowakije waren demonstraties. In Kosice waren volgens Slowaakse media 20.000 mensen samengekomen. In Banksa Bystrica gingen 5000 mensen de straat op, volgens de organisatoren was het het grootste protest sinds de revolutie in 1989 in de stad.

Afschaffing feestdag

Onlangs schafte de regering van Fico de nationale feestdag ter ere van de revolutie in 1989 af. Volgens de regering ging het om een bezuinigingsmaatregel. Oppositieleider Simecka hekelt die uitleg en zegt dat het niets te maken heeft met bezuinigingen of economische overwegingen. "Robert Fico wil ons gewoon vertellen dat de vrijheidsfeestdag nutteloos is, dat vrijheid nutteloos is."

Veel van de sprekers tijdens de bijeenkomst vergeleken de situatie van 36 jaar geleden met de huidige situatie in het land. Ook de slogan van de Fluwelen Revolutie werd opnieuw van stal gehaald. "Waarheid en liefde moeten zegevieren over leugens en haat", stond op een van de protestborden.

Andere demonstranten riepen Fico op te vertrekken. De pro-Russische populist voert al langer een anti-Europese koers en draaide anti-corruptiemaatregelen terug, ontmantelde de publieke omroep en perkte vrijheid van organisaties in. Die laatste controversiële stap wordt door de oppositie en andere critici bestempeld als een 'Russische wet'.

Fico is inmiddels bezig aan zijn derde termijn als premier. Sinds de grootschalige inval van Rusland in Oekraïne in 2022 bracht hij meerdere bezoeken aan de Russische president Poetin. Tijdens zijn verkiezingscampagne in 2023 stond anti-Oekraïneretoriek centraal. Ook heeft hij de Slowaakse hulp aan Oekraïne stopgezet.

Herdenking in Praag

Ook in Tsjechië werd de revolutie van 1989 herdacht. Duizenden mensen verzamelden zich in de hoofdstad Praag. Ze zwaaiden met Tsjechische, Europese en Oekraïense vlaggen en protesteerden tegen premier Babis.

Begin deze maand sloot de populistische oud-premier Babis een coalitieakkoord met twee uiterst rechtse partijen. Tijdens de campagnetijd zei Babis onder meer dat hij minder militaire steun wil geven aan Oekraïne

Zaterdagavond rond 21.00 uur schrokken inwoners van het Poolse dorpje Mika op van een gigantische knal. Huizen trilden, maar niemand wist in eerste instantie wat het was.

"Mijn vrouw en ik keken rond. We dachten dat het misschien een gascilinder was, of een ongeluk", blikt een getuige terug tegenover een Poolse tv-zender. "Toen was het stil. We dachten: misschien is het een drone."

Die laatste suggestie was te begrijpen. Want twee maanden geleden werd Polen nog opgeschrikt door een zwerm van zeker twintig Russische drones die het luchtruim binnenvlogen. Deze keer lijkt het land opnieuw het doelwit te zijn geweest van een vergaande actie, waarmee de zoveelste grens is overschreden.

Want de bron van de knal blijkt een explosief te zijn geweest waarmee een stuk spoor is opgeblazen. Op een andere plek werd een bovenleiding beschadigd, mogelijk ook een doelbewuste actie. Premier Donald Tusk bezocht het kapotte spoor maandag en sprak van een ongekende daad van sabotage.

Vinger richting Rusland

Ongekend omdat Polen of andere EU-landen nog niet eerder zo'n directe aanval met explosieven op infrastructuur hebben gezien. Er waren rond het Europees spoornet wel eerder al 'voorzichtige' sabotagepogingen of hackaanvallen. Maar het opblazen van een spoorlijn was iets wat de afgelopen jaren tot nu toe zich beperkte tot Oekraïens of Russisch grondgebied.

Officieel wordt Moskou nog niet verantwoordelijk gehouden, maar de regering zegt dat het "waarschijnlijk in opdracht van buitenlandse inlichtingendiensten is gebeurd". De keuze van de locatie tussen Warschau en Lublin is niet willekeurig. De explosie was langs de route die ook wordt gebruikt voor het leveren van wapens en ander soort steun aan Oekraïne. Autoriteiten zetten zich al langer schrap voor Russische pogingen om dit te verstoren.

Al vermoeden ze in Polen dat dit niet de enige reden er is. Analisten wijzen erop dat Rusland probeert verder angst en chaos te veroorzaken in NAVO-landen, zeker aan de oostflank. De hoogste militaire baas van de Poolse krijgsmacht - Wiesław Kukuła - gaat al een stap verder.

"Dit laat zien dat Rusland al begonnen is met voorbereidingen op een mogelijke oorlog en agressie op Pools grondgebied", zegt de generaal tegen de Poolse publieke omroep TVP. Met de acties zou Rusland het publieke vertrouwen in de overheid en instanties willen ondermijnen.

Polen is inmiddels wel al wat gewend. Het land heeft sinds de Russische invasie van Oekraïne aan de lopende band te maken met sabotage- en spionage-acties aangestuurd vanuit Rusland. Zo werd in 2023 een groot winkelcentrum buiten Warschau in brand gestoken. De acties worden uitgevoerd door personen, vaak met een Belarussische of Oekraïense achtergrond, die online via tussenpersonen geronseld worden. Meer dan vijftig mensen zijn hiervoor opgepakt.

Deze keer is het alleen niet brandstichting in een winkelcentrum in de nacht, zonder het risico op slachtoffers. De vernielingen aan het spoor hadden veel slechter kunnen aflopen. In het eerste geval zag de machinist het gat in het spoor van een afstand, waardoor hij op tijd kon remmen.

De kapotte bovenleiding op de andere locatie leidde ertoe dat de machinist hard op de rem moest trappen. In beide gevallen waren er geen gewonden. Maar dat zou een volgende keer zomaar anders kunnen aflopen, zo wordt gevreesd in Polen.

Desinformatie

Tegelijkertijd gaan deze incidenten gepaard met een ongekende desinformatiecampagne dat Oekraïne verantwoordelijk zou zijn. Dat gebeurde ook toen de twintig drones het luchtruim schonden. Online verspreidden trollen het narratief dat het Oekraïense drones waren, een lezing die werd nagepraat door radicaal-rechtse politici. En ook nu stroomt sociale media vol met desinformatie.

In de tussentijd beraden de Polen zich op de vraag: hoe kunnen ze zich beter beschermen tegen dit soort acties in de toekomst. "Laten we kalm blijven en niet in paniek raken", zegt een oud-generaal tegen de zender Polsat. "Want dat is precies waar de Russische Federatie op wacht."

Wel blijft de zorg groot dat Rusland steeds verder zal gaan om bondgenoten van Oekraïne te treffen. Het onderstreept voor Polen nogmaals dat het land echt in een nieuwe realiteit zit, waarin een direct conflict steeds weer een stapje dichterbij komt.