De deal leek al rond op de klimaattop, totdat in de vergadering waar het akkoord zou worden afgehamerd Colombia bezwaar maakte.

In de zaal, waar al verschillende onderwerpen afgehamerd waren, nam Colombia het woord en zei dat het geen deal kan sluiten als er in de tekst niets wordt gezegd over steenkool, olie en gas. De uitstoot van die fossiele brandstoffen is de voornaamste veroorzaker van klimaatverandering, maar olielanden blokkeren al dagen dat daar naar wordt verwezen.

De Braziliaanse voorzitter heeft de vergadering geschorst en zal nu zijn uiterste best moeten doen om toch nog overeenstemming te bereiken.

De top zou gisteren al eindigen, maar er was nog geen akkoord. Ministers en delegaties stonden al klaar om te vertrekken. Verschillende cruiseschips, waar veel aanwezigen op sliepen, zouden ook na vandaag niet meer beschikbaar zijn.

In Brazilië is het vier uur eerder, waardoor er nog tijd is om voor middernacht tot een akkoord te komen. Maar de tijd dringt, zeker omdat er consensus moet zijn tussen alle landen.

Colombia kondigde gisteren samen met Nederland aan in april volgend jaar een meerdaagse top te organiseren over fossiele brandstoffen. Daarop moeten landen met elkaar bespreken op welke manieren fossiele brandstoffen kunnen worden afgebouwd.

In Marseille hebben duizenden mensen meegelopen in een stille tocht om de 20-jarige Mehdi Kessaci te herdenken. Hij werd vorige week op klaarlichte dag doodgeschoten door twee onbekenden op een scooter toen hij zijn auto op straat parkeerde.

Kessaci werd vermoedelijk vermoord omdat zijn oudere broer een prominente activist is, die al jaren strijdt tegen bendes en drugsgeweld in Marseille. De daders zijn nog niet opgepakt. De zaak heeft in Frankrijk tot grote verontwaardiging geleid.

Volgens de lokale politie namen vanmiddag ongeveer zesduizend mensen deel aan de stille tocht. Op spandoeken was onder meer te lezen "Gerechtigheid voor Mehdi" en "politieke wil voor onze buurten". Ook legden mensen bloemen neer op de plek waar Kessaci werd vermoord.

De Franse justitie gaat ervanuit dat deze moord gepleegd is in opdracht van drugscriminelen, om Kessaci te waarschuwen dat hij zijn activisme op te geven.

De moord heeft de strijd van Marseille tegen drugsgeweld opnieuw bovenaan de politieke agenda geplaatst. Zondag belde president Macron de 22-jarige Amine Kessaci, de oudere broer van Mehdi die de bekende activist is, om zijn steun te betuigen en te benadrukken dat hij niet alleen staat in deze strijd.

Blijven vechten

Amine Kessaci, opgegroeid in het noorden van Marseille, voert al jaren strijd tegen drugscriminelen en bendes die jongeren inzetten voor liquidaties. Hij leidt een organisatie die gezinnen ondersteunt die een kind hebben verloren door drugsgeweld. Ook probeert hij via die organisatie jongeren weg te houden van de drugswereld.

Amine wordt zelf ook bedreigd. Een maand geleden kreeg hij politiebescherming en werd hij naar een veilig adres buiten Marseille gebracht, nadat hij een boek had geschreven met verhalen van slachtoffers van de drugshandel in de stad. En bij de begrafenis van zijn jongere broer moest hij een kogelvrij vest dragen.

Eerder verloor Amine ook zijn oudere broer. De 22-jarige Brahim werd in 2020 vermoord. Zijn lichaam werd later in een uitgebrande auto gevonden. Brahim was actief in het drugscircuit, en zijn moord wordt gezien als een afrekening.

"Mijn broers zijn dood, maar jullie zijn allemaal hier", zei Amine vandaag bij de stille tocht. "Ik weet niet hoe mijn leven eruit zal zien, maar ik weet wel dat ik jullie, en jullie langdurige inzet, nodig heb. Vechten betekent leven."

49 liquidaties

Amine Kessaci heeft herhaaldelijk tegen Franse media gezegd dat hij ondanks alle intimidatie zijn strijd tegen drugscriminaliteit niet zal opgeven. Marseille kampt al jaren met aanhoudend drugsgeweld. In 2023 waren er in de stad 49 liquidaties die verband hielden met het drugsmilieu.

De Franse autoriteiten kijken met zorgen naar het door drugsgeweld geteisterde Marseille. De ministers van Justitie en binnenlandse Zaken vergelijken de drugscriminaliteit in de stad met terrorisme. Zij willen extra maatregelen om de drugshandel terug te dringen, onder meer door preventie en betere voorlichting aan jongeren.

Ook de burgemeester van Marseille, Payan, liep vandaag mee. Hij noemde de moord een "verschrikkelijke wending" en eiste meer politie-inzet. Europarlementariër Raphaël Glucksmann was er ook bij. Hij zei: "We mogen ons niet beperken tot één dag van mobilisatie. Het is een voortdurende strijd."

Een boom kan in zijn leven tot wel 60.000 euro aan voordeel opleveren. Dat zegt het Norminstituut Bomen. De stichting, die het belang van bomen behartigt, heeft door onderzoeksbureau Rebel laten becijferen wat het boomkroonvolume (alle takken en bladeren samen) per kubieke meter oplevert in een wijk of stad.

Mensen in boomrijke buurten zijn gezonder. Bewoners van groene wijken wandelen en fietsen vaker, wat leidt tot minder overgewicht, minder stress en dus lagere zorgkosten, volgens het instituut. Dat is al vaker door onderzoekers bevestigd, recent nog door de Universiteit Utrecht.

Boomkroomvolume

Ook zorgen bomen in de buurt voor luchtzuivering, verkoeling, meer natuurbeleving en leggen ze koolstof en water vast. Van die positieve effecten zijn kerngetallen. En die heeft Rebel gebruikt om te becijferen dat een kubieke meter boomkroonvolume - want de voordelen zitten vooral in het bladerdak - jaarlijks zo'n 2,52 euro oplevert.

Of zo'n hard cijfer op de voordelen van meer loof in de buurt valt te plakken, betwijfelt Gert-Jan Nabuurs, hoogleraar Europees Bos aan de Wageningen Universiteit. "Als er een park is in de stad dan trekt dat mensen aan die hardlopen. Maar of je door meer bomen in je straat ook meer gaat bewegen.... In wijken met meer groen zie je wel dat mensen minder psychische klachten hebben, dat blijkt uit eerder onderzoek."

Bovendien staan bomen vaker in welgestelde wijken dan in arme wijken, beaamt directeur Marc Meijer van het Norminstituut Bomen. Toch zijn er onder de streep wel degelijk positieve gezondheidseffecten, zeggen Nabuurs en zijn collega Cecil Konijnendijk, onderzoeker en adviseur bij het Natured Bases Solutions Institute en buitengewoon hoogleraar aan de Universiteit van British Columbia in Vancouver, Canada.

Beter leren met bomen

Zicht op bomen zorgt bijvoorbeeld voor ontspanning en verhoogt het leervermogen, weet Konijnendijk, die de 3-30-300 vuistregel introduceerde in 2021. Die houdt in dat mensen uitzicht moeten hebben op minimaal drie volwassen bomen vanuit hun woning, dat 30 procent van elke buurt bedekt moet zijn met boomkronen en dat binnen een straal van 300 meter een park of ander openbaar groengebied moet zijn, wil er sprake zijn van een gezonde leefomgeving.

De 3-30-300 regel is een standaard geworden voor groenbeleid van gemeentes. Konijnendijk zegt dat er steeds meer empirisch onderzoek komt naar de gezondheidseffecten van bomen. "In de Amerikaanse stad Louisville zie je nu dat ze bomen gaan toevoegen in arme wijken. Daar kijken ze vervolgens hoe het gaat met hart- en vaatziekten in de wijk. De eerste resultaten zijn positief. Je ziet dat mensen meer lopen en minder last van de hitte hebben."

Nieuwe driedimensionale norm

Volgens het Norminstituut Bomen is het belangrijk dat er een landelijke norm komt die kijkt naar het boomkroomvolume in plaats van naar het aantal bomen of het percentage groen per vierkante kilometer. Meijer: "Je moet vooral kijken hoeveel kubieke meter bladerdak er is. Een boom is niet plat en twee dimensionaal. Een grote eik is iets anders dan een sprieterig jong stammetje met een paar bladeren aan de zijkant."

Met de norm van een minimumaantal kubieke meter boomkroomvolume per vierkante kilometer wil de stichting gemeentes handvatten bieden om goede plannen te maken voor gezonde nieuwe wijken, buurten of steden.

Gemeentes staan voor een enorme bouwopgave vanwege het woningtekort, zegt Meijer. "Nu hanteren gemeentes vaak eigen normen voor het aantal vierkante meters groen per buurt. En die worden vervolgens naar beneden bijgesteld als andere belangen zwaarder wegen. Een landelijke norm ontbreekt."

Prijskaartje

Het koppelen van een prijskaartje aan de voordelen van het bladerdak heeft nog een belangrijk voordeel, schetst Meijer.

"Nu wordt vaak gezegd: deze bomen moeten wijken want er komt een woonwijk of een nieuwe weg en dat levert ons 'zoveel' op. Hierdoor kun je er wat tegenover zetten: bomen leveren ook wat op."