Een flets applausje kon er nog net vanaf toen op de laatste klimaattop in Brazilië werd afgehamerd. Achteraf waren de reacties op zijn best zuinig. Het was zelfs niet gelukt iets te zeggen over olie, steenkool en gas, de voornaamste veroorzakers van klimaatverandering.

Hoe anders was dat tien jaar geleden. Na het sluiten van het klimaatverdrag van Parijs klonk luid applaus. Diplomaten omhelsden elkaar. Daarop volgde een golf van optimisme en enthousiasme om klimaatverandering aan te pakken. Waarom lukt dat momenteel niet? En heeft het wel zin door te gaan met klimaattoppen?

"Parijs is gesloten op een moment dat de sterren goed stonden", zegt Heleen de Coninck, hoogleraar klimaatbeleid aan de Technische Universiteit Eindhoven. Cruciale landen, zoals de Verenigde Staten, Australië en Canada, hadden leiders die voortgang wilden maken. Dat gaf druk op tegenstribbelende landen.

Lange weg naar succes

Er waren voordien al twintig toppen geweest. "Veel van die toppen waren niet succesvol", zegt De Coninck, "en sommige waren zelfs een regelrechte ramp, zoals die in Kopenhagen." Het is ook moeilijk het eens te worden. Er zijn bijna tweehonderd landen, met uiteenlopende belangen, die afspraken allemaal moeten steunen.

"Die aanpak heeft 25 jaar redelijk gefunctioneerd maar is nu failliet", zegt energie-expert Remco de Boer. Zeker bij de laatste toppen sijpelen volgens De Boer steeds meer andere onderwerpen, zoals handel, door in de discussies over klimaat. China wilde de EU bijvoorbeeld op klimaat niet steunen, omdat het af wil van een Europese heffing voor producten waarbij tijdens de productie veel CO2 vrijkomt.

Klimaat is niet het enige terrein waarop het lastiger is geworden afspraken te maken. De Verenigde Staten doen op diverse terreinen niet meer mee. Internationale organisaties als de VN verliezen invloed. In die omstandigheden is het lastig unaniem afspraken te maken.

Moeizame samenwerking

Vergeleken met tien jaar geleden staan de sterren nu minder goed, ziet ook De Coninck. Toch ziet zij geen goed alternatief voor het soms moeizame overleg met bijna alle landen.

Er zijn wel tal van vrijwillige samenwerkingsverbanden tussen landen. Zo is er een 'club' om het lekken tegen te gaan van methaan, een gas dat de planeet nog harder opwarmt dan CO2. Op die manier kunnen gemotiveerde landen sneller meters maken. Maar veel landen met grote belangen zitten dan niet aan tafel.

"Daarom zijn het geen echte alternatieven", zegt De Coninck. "Ze kunnen nooit zo goed werken als klimaatonderhandelingen met alle landen, ze kunnen die alleen versterken."

Onvermijdelijk zijn er periodes met minder vooruitgang. Het verdrag van Parijs leidde er volgens De Coninck toe dat er ook meer vrijwillige samenwerkingen kwamen. Niet alleen van landen, maar ook bedrijven en financiële instellingen.

Zeker voor de Europese Unie, die zich profileert als voorloper voor het klimaatbeleid, is de huidige situatie teleurstellend. Europees commissaris voor Klimaat Wopke Hoekstra hield tijdens de laatste klimaattop in Brazilië nog een harde toespraak, en dreigde de deal niet te steunen. Na beperkte toezeggingen ging hij toch overstag.

Tegenwind ook in Europa

Ook in Brussel neemt de steun voor ambitieus klimaatbeleid echter af. Met veel moeite kwam er nog wel een scherpe doelstelling voor 2040. Intussen wordt veel milieuwetgeving afgezwakt. En lopen er discussies nog meer wetgeving uit te stellen of af te zwakken, zoals het verbod op de verkoop van benzine- en dieselauto's vanaf 2035.

Er kunnen ook negatieve gevolgen zijn als de Europese Unie te strak aan die voortrekkersrol blijft vasthouden, zegt energie-expert De Boer, terwijl bij andere blokken economische belangen altijd voorgaan. "Ik maak me wel zorgen over het verdwijnen van de industrie. Dan zouden onze afhankelijkheden toenemen, bijvoorbeeld voor het importeren van grondstoffen."

Hoogleraar klimaatbeleid De Coninck ziet echter geen tegenstelling. Juist met verduurzaming kan Europa de concurrentie aangaan. "Het idee is vaak dat je door dereguleren wint aan concurrentiekracht. Ik denk juist dat we duurzaamheid moeten reguleren." Dit stimuleert de industrie om te innoveren, zeker als het beleid stabiel is. "Versimpelen prima, maar niet afzwakken", zegt De Coninck. "Het is een recept waarbij je de sweet spot moet vinden."

Het is dringend nodig om het arbeidsongeschiktheidsstelsel op korte termijn te hervormen, zeggen ambtenaren van meerdere ministeries, het UWV, het CPB en het SCP. Maar zij roepen de politiek op daarbij wel de verplichting voor werkgevers te handhaven om bij ziekte twee jaar het loon door te betalen.

In het rapport "Werk aan de WIA naar een stelsel dat weer werkt" erkennen ze dat de doorbetaling tot twee jaar ziekte een zware verplichting is voor werkgevers. Maar het is volgens hen wel een van de beste manieren om ziekteverzuim te verminderen en langdurige arbeidsongeschiktheid te voorkomen.

Prikkel om te herstellen

Bij zieke werknemers die niet meer zijn verbonden aan hun werkgever verdwijnt namelijk een belangrijke prikkel om te herstellen, omdat zij geen baan meer hebben om naartoe te werken. En werkgevers spannen zich ook het tweede jaar meer in om werknemers aan het werk te krijgen.

Een ander groot nadeel van het verkorten van de loondoorbetaling is dat er meer mensen eerder gekeurd moeten worden voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering. En dat terwijl het stelsel nu al piept en kraakt onder het tekort aan keuringsartsen.

Politiek verslaggever Roel Bolsius:

"Dat er dringend iets moet gebeuren aan het arbeidsongeschiktheidsstelsel zit inmiddels wel tussen de oren in politiek Den Haag. De kosten zijn tussen 2015 en 2023 gestegen van 5,1 miljard naar 8,3 miljard euro. Meer dan de helft daarvan is gerelateerd aan psychische klachten door werk, zoals burn-outs, stress en ongewenste omgangsvormen.

Opvallend is dat de ambtenaren de formerende partijen adviseren om de loondoorbetaling in het tweede jaar niet af te schaffen. Dat staat wel in de verkiezingsprogramma's van D66 en de VVD (voor kleine ondernemers), en het CDA wil discussie over schrappen van het tweede jaar.

Ook kabinetsadviseur Peter Wennink zegt vandaag in zijn rapport dat werkgevers in Nederland in vergelijking met buurlanden te lang moeten doorbetalen."

De wachtlijsten zijn nu al lang en mensen moeten lang wachten op hun beoordeling. De huidige regels en beoordelingen zijn erg ingewikkeld. Daardoor zijn veel fouten gemaakt bij het bepalen van de hoogte van de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen. Mensen kregen tijdens hun ziekte te veel of juist te weinig geld. Het kwam ook voor dat mensen onterecht helemaal geen uitkering kregen.

Om de wachtlijsten weg te werken en fouten te voorkomen, adviseren de ambtenaren keuringsartsen vooral in te zetten voor meer ingewikkelde gevallen en een deel van hun huidige taken door anderen te laten uitvoeren.

Daarnaast moet het stelsel veel simpeler en moet de aparte uitkering IVA (Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten) vervallen. Verder zou er meer ingezet moeten worden op het voorkomen van ziekte en arbeidsongeschiktheid, en moet meer gedaan worden om mensen die uitgevallen zijn weer (deels) aan de slag te krijgen.

Als het stelsel voor arbeidsongeschiktheid niet drastisch wordt aangepakt kan de wachttijd voor een beoordeling oplopen tot drie jaar in 2030.

Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA)

Werknemers die langer dan twee jaar ziek en daardoor gedeeltelijk of helemaal arbeidsongeschikt zijn komen in aanmerking voor een WIA-uitkering.

Binnen de WIA zijn er twee uitkeringen: de IVA voor mensen van wie verwacht wordt dat herstel in de toekomst bijna onmogelijk is, en de WGA als er nog wel kans is op herstel.

De hoogte van de uitkering hangt af van de mate waarin iemand arbeidsongeschikt is en van de hoogte van het oorspronkelijke loon, en wordt door een arts en een arbeidsdeskundige van het UWV bepaald.

De Duitse regering beschuldigt Rusland van een grootschalige cyberaanval op de nationale luchtverkeersleiding in augustus 2024 en een desinformatiecampagne in de aanloop naar de Bondsdagverkiezingen in februari 2025. De Russische ambassadeur is ontboden op het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Volgens de Duitse regering heeft Rusland herhaalde aanvallen uitgevoerd op Duitsland in de vorm van sabotage, cyberaanvallen en desinformatiecampagnes. Rusland zou zo de Duitse samenleving hebben willen verdelen en het vertrouwen in Duitse instellingen willen ondermijnen.

De Duitse regering heeft het over een cyberaanval op de Duitse luchtverkeersleiding in augustus 2024. Daar zit het hackerscollectief APT28 (ook bekend als "Fancy Bear") en de Russische militaire inlichtingendienst GRU achter, meldt een woordvoerder van het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken aan Der Spiegel.

Desinformatie

Bovendien kan nu "onomstotelijk worden vastgesteld" dat Rusland heeft geprobeerd "zowel de laatste federale verkiezingen als de lopende interne aangelegenheden van de Bondsrepubliek Duitsland te beïnvloeden en te destabiliseren", meldt de woordvoerder. Tijdens de federale verkiezingscampagne verspreidde een collectief dat zich "Storm-1516" noemt, via nepwebsites video's met desinformatie, voornamelijk gericht tegen de CDU/CSU en de Groenen.

Duitsland veroordeelt de acties van Rusland en gaat volgens de woordvoerder "in overleg met Europese partners tegenmaatregelen nemen". Het is niet duidelijk wat voor maatregelen dat zijn. Wel wordt gezegd dat Duitsland "sancties tegen individuen" zal steunen, meldt Tageschau.