Sinds eind vorige week wordt via diverse kanalen koortsachtig overlegd over nieuwe voorstellen die na bijna vier jaar een eind moeten maken aan het bloedvergieten in Oekraïne. De intensiteit van het overleg voedt de hoop dat een oplossing voor het eerst binnen bereik is.

Zo kwam de coalition of the willing, de coalitie van vooral Europese landen die bereid zijn Oekraïne te steunen, met een antwoord op de voorstellen.

En in Abu Dhabi vonden achter gesloten deuren gesprekken plaats tussen Amerikaanse, Russische en Oekraïense delegaties. Het zou hier gaan om een al geplande ontmoeting tussen vertegenwoordigers van Russische en Oekraïense veiligheidsdiensten, onder meer over de ruil van krijgsgevangenen. Maar in aanwezigheid van de Amerikaanse staatssecretaris voor Defensie Dan Driscoll zouden ook andere thema's zijn aangesneden. Moskou wilde aanvankelijk bevestigen noch ontkennen dat er in Abu Dhabi rechtstreeks met de Oekraïners werd gepraat.

Over de inhoud van al dat overleg is weinig bekend, en vanuit Moskou blijft het angstvallig stil. Het zoveelste bezoek van de Amerikaanse gezant Steve Witkoff aan Moskou volgende week en zijn beoogde ontmoeting met Poetin lijken vooral bedoeld om af te tasten wat de Russen er nu echt van vinden.

Bloombergs publicatie van gelekte telefoongesprekken tussen Witkoff en Kremlin-adviseur Joeri Oesjakov enerzijds en tussen Oesjakov en de Russische gezant Kirill Dmitriëv anderzijds heeft opnieuw bevestigd dat althans een deel van het oorspronkelijke 28-puntenplan van Trump uit een Russische koker komt. Oesjakov spreekt tegen Dmitriëv de vrees uit dat de Amerikanen de tekst kunnen wijzigen om vervolgens te zeggen dat de definitieve versie is overeengekomen met het Kremlin.

'Denazificatie'

Inderdaad is het onmiskenbaar Russische verlanglijstje voor een akkoord aangevuld met eisen die niet stroken met de wensen van Moskou, zoals een weliswaar ingekrompen, maar voor de Russen nog altijd veel te groot leger dat Oekraïne in de toekomst zou mogen behouden.

Het Kremlin zal er hoe dan ook op blijven hameren dat Oekraïne zich moet neerleggen bij de belangrijkste Russische eisen.

In de eerste plaats moet Oekraïne zich van Rusland terugtrekken uit de hele Donbas en daarmee een gebied prijsgeven waar jarenlang heel zwaar om is gevochten. Rusland is er sinds begin 2022 niet in geslaagd het met militaire middelen in handen te krijgen. Alle pogingen daartoe hebben geleid tot enorme verliezen aan mensen en materieel. Dat Rusland erin zal slagen het op eigen kracht te bezetten is twijfelachtig en zal mogelijk jaren en nog eens tienduizenden mensenlevens vergen.

Daarnaast mag Oekraïne van het Kremlin nooit lid worden van de NAVO, en moet het Oekraïense leger worden gedecimeerd.

Vorige week bezocht Poetin in militaire outfit een commandocentrum van het Russische leger. Daarbij benadrukte hij nogmaals dat Rusland alle gestelde doelen in Oekraïne zal bereiken. Hij bedoelt daarmee ook de demilitarisering en 'denazificatie' van Oekraïne, doelstellingen die hij formuleerde op de dag dat het Russische leger Oekraïne binnentrok.

'Oekraïne ligt dwars'

Een dag later zei Poetin voor de camera dat het vredesplan van Trump nog niet serieus met de Amerikanen is besproken, maar wel kan dienen als startpunt voor verdere gesprekken. Rusland is bereid tot die gesprekken, zei Poetin, Oekraïne is volgens hem de dwarsligger.

Hij voegde er opnieuw aan toe dat Rusland op het slagveld aan de winnende hand is. "Misschien niet zo snel als we zouden willen, maar dat is onvermijdelijk." Poetin gaf ook aan dat Rusland zijn doelen hoe dan ook zal bereiken. "Maar we zijn ook bereid tot vredesbesprekingen."

Dat woordje 'ook' geeft aan dat het Kremlin nog niet van plan is water bij de wijn te doen. In de optiek van Moskou is het Oekraïne dat aan de verliezende hand is en dus belang heeft bij onderhandelingen, niet Rusland. Moskou wil het onderste uit de kan halen en probeert dat met hulp van Washington te bereiken. Lukt dat niet, dan zullen de gevechten en de luchtaanvallen op Oekraïne onverminderd doorgaan.

Dat neemt niet weg dat ook Moskou uiteindelijk belang heeft bij een onderhandelde vrede of een bestand en daar misschien ook wel naar op zoek is, met het oog op de trage opmars aan het front en de sombere economische perspectieven. Ook een verwachte verdere daling van olieprijzen baart de Russische leiding zorgen. Dat zal het geleidelijk lastiger maken de huidige oorlogsinspanningen te handhaven.

Gevangenen die een straf moeten uitzitten van minder dan een jaar worden nu twee weken voor het einde van hun straf vrijgelaten en dat blijft voorlopig zo. Het kabinet zei eerder zo snel mogelijk van deze noodmaatregel af te willen, maar ambtenaren gaan ervan uit dat het eerder vrijlaten in elk geval ook volgend jaar zomer nog zal doorgaan.

Dat blijkt uit een intern document van het ministerie van Justitie en Veiligheid dat in handen is van de NOS. Er zijn te weinig plekken in de gevangenissen en wat het meest knelt: er zijn te weinig cipiers om gevangenen in de gaten te houden. Niet alle gestraften kunnen daardoor hun volledige straf uitzitten.

Daarom heeft het kabinet noodmaatregelen genomen om de druk op de gevangenissen wat te verlichten. Gevangenen worden, als ze aan voorwaarden voldoen, twee weken eerder vrijgelaten. Daardoor ontstaan meer vrije plekken. Zwaargestraften en zedendelinquenten zijn uitgesloten van de regeling.

Zelfmelders op wachtlijst

Ook worden sommige veroordeelden, die niet als heel gevaarlijk worden ingeschat, niet opgeroepen om hun straf uit te zitten. Deze zogeheten 'zelfmelders' moeten zich alsnog bij een gevangenis melden als de wachtlijst is weggewerkt en zij hun straf kunnen uitzitten. Op die wachtlijst staan inmiddels 3.281 personen.

Verantwoordelijk staatssecretaris Arno Rutte (VVD) zei eerder dat hij ervan baalt dat gedetineerden eerder vrijgelaten worden. "Ik doe er alles aan om dat in te trekken", zei hij twee maanden geleden. Maar uit interne stukken blijkt dat zijn ambtenaren niet geloven dat dat snel kan.

De ambtenaren rekenen voor dat als de noodmaatregelen zo doorgaan de bezetting van de gevangenissen in de zomer van 2026 toch nog licht is gestegen. Als het vervroegd vrijlaten wordt ingetrokken, worden de problemen alleen maar nog groter.

'Holt rechtsstaat uit'

"Onder dit kabinet wordt het cellentekort alleen maar erger", reageert D66-Kamerlid Sneller op de stukken. Hij wil dat de staatssecretaris daar een eerlijk beeld over schetst. GroenLinks-PvdA-Kamerlid Abdi wijst erop dat dit probleem al langer bekend is, maar er nog steeds niet genoeg wordt geïnvesteerd in meer cellen en cipiers om het op te lossen. "Als straffen niet meer worden uitgevoerd, holt dat de rechtsstaat uit."

"De maatregelen die we al langere tijd moeten nemen, zijn en blijven zuur", zegt staatssecretaris Rutte er zelf over als hem het verhaal uit het document wordt voorgelegd. Gezien de situatie kunnen we "voorlopig nog niet af van dit lelijke paardenmiddel", zegt de VVD'er.

Rutte was vandaag ook in debat met de Kamer over het gevangeniswezen. De VVD'er beloofde daar nog eens dat hij snel met een 'menukaart' komt waarin beschreven staat waar we "op afstevenen" als er geen geld bijkomt.

In die menukaart komen verschillende oplossingen te staan en wat ze kosten, zoals het heropenen van de gevangenis in Almere. Daar heeft de bewindspersoon nu niet genoeg geld voor, erkende hij. Ook gaf hij toe dat de problemen alleen maar erger worden als er geen geld bij komt, omdat de komende jaren gevangenissen onderhouden moeten worden en daarom niet gebruikt kunnen worden.

Op zo'n 400 meter van het Witte Huis in Washington zijn twee leden van de Nationale Garde neergeschoten en aan hun verwondingen overleden. Dat meldt de gouverneur van West-Virginia, waar de twee vandaan kwamen.

De schutter is aangehouden. Diegene zou volgens een bron van nieuwszender CNN door de politie zijn neergeschoten.

De Amerikaanse president Trump, die vanaf zijn buitenverblijf Mar-a-Lago in Florida reageerde, zegt dat de schutter zwaargewond is.

Op de plek van de schietpartij zijn veel hulpverleners en militairen aanwezig:

De beschieting vond om 14.20 uur lokale tijd plaats bij een metrostation.

Op beelden die online circuleren is te zien dat een man in militair uniform op de grond ligt, en dat twee politieagenten hem lijken te verzorgen. De bron van CNN stelt dat er geen anderen geraakt bij de beschieting.

Volgens justitieminister Bondi zijn er ook federale agenten van de FBI ter plaatse.

Trump in Florida

Het Witte Huis is in lockdown, meldt de woordvoerder van het Witte Huis. Ook vicepresident JD Vance is niet in Washington.

Volgens de woordvoerder is Trump ingelicht over de schietpartij en houdt het Witte Huis "deze tragische situatie nauwlettend in de gaten".

Vliegveld tijdelijk dicht

Het nationale vliegveld van Washington was vanwege veiligheidsredenen tijdelijk afgesloten voor binnenkomende en uitgaande vluchten, meldt Reuters. De afsluiting duurde ongeveer een halfuur.

In verschillende Amerikaanse steden heeft de regering-Trump de Nationale Garde ingezet. Volgens de Amerikaanse president zijn deze militairen daar gestationeerd om "de orde in de stad te herstellen". Burgemeesters zijn daartegen; zij vinden dat Trump zijn macht op deze manier misbruikt.