Het is punt 5 op de agenda: Israël wel of niet mee laten meedoen. De locatie: een zaal in het hoofdkantoor van de European Broadcasting Union (EBU) in Genève. Een kleine collegezaal, met lange tafels achter elkaar. Het is er vol, druk en warm.

Zo'n honderd omroepbestuurders zijn samengekomen voor wat officieel de Algemene Vergadering van EBU heet. Voor Nederland zijn de NPO en AVROTROS aangeschoven. Voor België de Vlaamse VRT en de Waalse RTBf.

Om 14.00 uur begint de vergadering. Punt 5 komt na anderhalf uur aan de orde. Er is tweeënhalf uur voor uitgetrokken. Eerst spreekt Songfestival-directeur Martin Green.

Om de beurt

Daarna krijgen de omroepen een voor een het woord. AVROTROS en de omroepen van Slovenië, Ierland en Spanje eisen dat Israël wordt uitgesloten.

Zweden en het Verenigd Koninkrijk zeggen dat politiek niet samengaat met het Songfestival. De Israëlische omroep KAN zegt dat ze zich aan alle regels heeft gehouden bij de inzending vorig jaar. KAN noemt het verzet tegen de Israëlische deelname "een culturele boycot" waarvan "niemand weet hoe die gaat eindigen of wie nog meer getroffen wordt". Turkije loopt de zaal uit als Israël spreekt.

Aan de koffieautomaat laten enkele omroepbestuurders AVROTROS weten dat ze het eens zijn met de Nederlandse kritiek. Maar tijdens de vergadering is er minder bijval.

Er is verwarring waarover precies gestemd moet worden. Het officiële agendapunt is: de nieuwe regels voor het Songfestival. In het bijzonder het aanscherpen van de regel dat overheden geen campagne mogen voeren voor inzendingen. Alleen daar wordt uiteindelijk over gestemd.

Momentum voor boycot

AVROTROS heeft zich goed voorbereid. In september ging de omroep er stevig in. In een persbericht stelde AVROTROS dat als Israël mag meedoen, AVROTROS zou afhaken. De omroep noemde als argument het ernstige humanitaire leed in Gaza en de aantasting van de persvrijheid en zei dat de Israëlische overheid aantoonbaar campagne heeft gevoerd voor de Israëlische inzending.

Er is momentum voor een boycot, schatte AVROTROS in. Israël bombardeerde nog volop in de Gaza-strook. Ook de Spaanse RTVE en de omroepen van Ierland en Slovenië eisten een boycot. IJsland was ook fel. De omroepen overwogen samen naar buiten te treden.

Maar tot een echt gemeenschappelijk front komt het niet. Iedere omroep heeft zijn eigen interne procedures, wat samen optrekken bemoeilijkt.

De Israëlische omroep KAN overlegt intussen met de Oostenrijkse ORF over de dreigende boycot en organiseert een ontmoeting tussen de Israëlische president Herzog en de ORF. De Oostenrijkers organiseren het Songfestival volgend jaar en de ORF is er alles aan gelegen dat Israël meedoet.

Er komt een wapenstilstand in Gaza, wat omroepen doet aarzelen over een boycot. Het sneeuwbaleffect waar AVROTROS op hoopte, blijft uit.

Geheime stemming

Twee weken voor de vergadering in Genève stelt de Spaanse publieke omroep de zaak op scherp. RTVE noem het onverteerbaar als Israël meedoet aan het Songfestival.

AVROTROS wil eerst de bijeenkomst in Zwitserland afwachten. De omroep heeft al een persbericht klaarstaan, maar het definitieve besluit wil de omroep pas na de bespreking nemen. De hoop is dat er in Genève nog een 'wonder' gebeurt: dat de Israëlische omroep zichzelf terugtrekt. Dat gebeurt niet.

Als de omroepen aan het woord zijn geweest, volgt een geheime stemming over de nieuwe regels.

Iets na 18.15 uur wordt de uitslag bekend gemaakt. Een grote meerderheid van de omroepen stemt in met het aanscherpen van de regels en vindt dat voldoende waarborg. Er komt geen stemming over de deelname van Israël. Het land mag meedoen.

De omroepbestuurders stromen de zaal uit, door de glazen deur naar buiten, waar bussen staan te wachten die hen naar hun hotel brengen. Op de stoep staan tv-camera's en journalisten. AVTROTROS-bestuurder Taco Zimmerman vertelt voor de camera dat de omroep niet meer meedoet, om drie redenen.

"Verdrietig, maar we konden niet anders", aldus Zimmerman:

Iets verderop vertelt de Duitse omroepbestuurder Katja Wildermuth een heel ander verhaal. Ze zegt blij te zijn dat er eenheid is. Dat nu duidelijk is dat het Songfestival een liedjeswedstrijd tussen publieke omroepen is en niets met regeringen te maken heeft. Vragen van de NOS over het opstappen van AVROTROS wuift ze weg. 'Ik praat niet met u'. Het tekent de spanning en de verdeeldheid.

Songfestival-baas Green reageert alleen in een kort interview met de Zweedse televisie. Hij noemt de discussie aan tafel "openhartig, eerlijk en aangrijpend". Hij denkt dat er volgend jaar 35 omroepen meedoen en hoopt dat AVROTROS en de andere omroepen een jaar later gewoon weer deelnemen. Hij spreekt van grote overeenstemming. "We zijn het erover eens dat het Songfestival geen politiek theater moet worden."

In België heeft een pakketbezorger volgens Belgische media voor minstens 50.000 euro pakketten achtergehouden, om de inhoud te verkopen.

Tijdens een huiszoeking vonden agenten honderden achtergehouden pakketten. De producten in de pakketjes zijn volgens de politie tussen de 50.000 en 80.000 euro waard.

De verdachte is een 31-jarige man. Hij is verhoord en moet later voor de rechter verschijnen, meldt de politie.

Te koop aangeboden op Facebook

De Belgische politie kwam de zaak op het spoor nadat een slachtoffer zag dat zijn niet-geleverde spullen op Facebook te koop werden aangeboden. In een woning in de gemeente Bocholt, niet ver van de Nederlandse grens bij Weert, werden vervolgens honderden dozen gevonden.

Ook ruilkaarten van Pokémon, Lorcana en Yu-Gi-Oh stonden te koop, net als Funko Pops (figuren van bijvoorbeeld Harry Potter en Marvel), handdoeken, tapijten, koffers en elektrische apparaten. De politie heeft alle spullen in beslag genomen.

Tot verrassing van sommigen heeft informateur Buma vandaag in het formatiegesprek met D66, CDA, VVD, GroenLinks-PvdA en JA21 de partijen voorgesteld om een vijfpartijenkabinet te vormen.

Met twee rechtse partijen in een kabinet wordt de drempel voor VVD en JA21 kleiner om met GroenLinks-PvdA in een kabinet te stappen, was Buma's idee. Daarnaast zou dit brede kabinet kunnen rekenen op meerderheden in de Tweede Kamer én de Eerste Kamer.

Maar ook dit voorstel bleek een stap te ver. JA21-leider Eerdmans noemt het "iets te creatief", VVD-leider Yesilgöz blijft bij haar boodschap dat de VVD niet met GroenLinks-PvdA in een kabinet stapt.

'Goed gesprek', maar geen stap verder

Hoewel de partijleiders na de bijeenkomst met Buma spraken over "een goed gesprek", "in een prettige sfeer" waarbij "iedereen de verantwoordelijkheid voelt", is duidelijk dat ze geen stap verder zijn gekomen. Op papier zijn er heel wat mogelijkheden, maar elke optie wordt door minstens één partij geblokkeerd. En daarmee zit de formatie in een impasse.

Buma geeft Jetten (D66), Yesilgöz (VVD), Klaver (GroenLinks-PvdA), Bontenbal (CDA) en Eerdmans (JA21) daarom opdracht dit weekend na te denken: wie is bereid een blokkade op te heffen en zo een kabinet mogelijk te maken? En wat wil die partij ervoor terug?

Deze opties liggen op tafel:

De ogen zijn vooral gericht op GroenLinks-PvdA en JA21. Als deze partijen een minderheidskabinet willen gedogen, kan vanaf volgende week daarover worden onderhandeld. De teleurstelling bij andere partijen was dan ook groot, toen GroenLinks-leider Klaver aankondigde daar niet aan mee te willen werken.

Hij noemt een minderheidskabinet "onverstandig" en "een beloning voor het blokkeren door de VVD". Ook wijst hij naar de Eerste Kamer, waar GroenLinks-PvdA op veel onderwerpen nodig is voor een meerderheid. "Als je niet met ons wil onderhandelen over een kabinet, waarom wil je dan wel afspraken maken in de Eerste Kamer?", zei Klaver richting de VVD.

Ook Eerdmans voelt niet voor de minderheidsoptie. "Het is voor ons een niet heel prettige variant, want dan zij wij niet goed genoeg om in te stappen", zegt hij. Echt uitsluiten doet hij het niet: "We moeten nadenken over wat dat brengt".

De andere optie is dat de VVD de blokkade op GroenLinks-PvdA opheft, al houdt eigenlijk niemand er nog rekening mee dat dat gebeurt. "Wij zullen ons standpunt niet veranderen", herhaalde Yesilgöz nog maar eens. Volgens haar zijn er "echt wel" verschillende varianten mogelijk, ook varianten waarin de VVD niet in een kabinet zit, maar welke dat zijn zei ze er niet bij.

'Wind van voren bij beweging'

De partijleiders beloven stuk voor stuk dit weekend heel wat belletjes met elkaar te plegen, tot tevredenheid van Buma die "proeft dat ze de verantwoordelijkheid voelen". Maar hij benadrukt ook dat het lastig zal zijn over de eigen schaduw heen te stappen. "Je krijgt bij iedere beweging de wind van voren, dus ik snap dat het ingewikkeld is", zegt hij.

Voorlopige conclusie is dat de "positieve agenda" van Jetten en Bontenbal, die dinsdag werd gepresenteerd, nog niet het gewenste effect heeft. Hoewel alle vijf partijen aan Buma vertelden op inhoud "aanknopingspunten" te zien, blijft de wie-met-wie-discussie de boventoon voeren.

Het is dan nog onduidelijk hoe het maandag verder moet. Buma heeft dan nog heel weinig tijd om een doorbraak te bereiken, want op dinsdag moet hij zijn eindverslag presenteren. De dag erna is er een debat met hem in de Tweede Kamer.

Duidelijk is wel dat PVV-leider Wilders kansen ruikt. "Als het D66 en CDA niet lukt, dan is het de beurt aan de PVV om een poging te doen om een kabinet te vormen en een conceptakkoord te maken met andere partijen", schrijft hij op X.

Doordat een ruime meerderheid van de partijen de PVV heeft uitgesloten, lijkt ook die optie bij voorbaat kansloos.