Datacenters zijn grootverbruikers van elektriciteit en verbruiken ook steeds meer, blijkt uit cijfers van het CBS. De grootste datacenters van ons land gebruiken net zoveel stroom als bijna een kwart van alle woningen. Wat is het nut van deze gebouwen en wat leveren ze ons op? Vijf vragen over datacenters.

Waarvoor worden datacenters gebruikt?

Voor zo ongeveer alles. Datacenters zijn gebouwen met servers, krachtige computers die digitale informatie opslaan en verwerken. Een ziekenhuis dat zijn klantendossier opslaat, betalen bij een online webshop, een video streamen of bellen met een vriend of vriendin, het gaat allemaal via een datacenter.

Ook de opkomst van kunstmatige intelligentie speelt een belangrijke rol in de uitbreiding van datacenters. "Een chatbot op een site kan je nu vragen stellen in plaats van een medewerker, en dat gaat veel sneller", zegt Rob Stevens, directeur van datacenter Interconnect.

Hoeveel nu en in de toekomst?

Nederland telt bijna 200 datacenters. Vorig jaar gebruikten zij 4,6 procent van alle elektriciteit in Nederland. Zo'n 90 procent van die stroom gaat naar ongeveer 45 grote datacenters.

Je hebt datacenters waar meerdere bedrijven samen hun data laten beheren. Er zijn ook enkele grote datacenters die in gebruik zijn van één techbedrijf. Nederland heeft er hier drie van, twee van Google en één van Microsoft.

Landelijk netbeheerder Tennet heeft een goed beeld van de verwachte groei van het datacenterverbruik. Tennet denkt dat de vraag naar elektriciteit van datacenters de komende jaren minstens verdubbelt naar 10 tot 15 procent van het totale stroomverbruik in 2030.

Tennet verwacht dat dit rond 2030 afvlakt, maar benadrukt dat de lange termijn onzeker is. "Blijft de AI-investeringsgolf aanhouden of niet?", is bijvoorbeeld een vraag die daarbij een rol speelt.

Wat kost het?

Momenteel wordt veel ingezet op het uitbreiden van datacenters wereldwijd, ziet Roel Dobbe, AI- en veiligheidsonderzoeker aan de TU Delft. Kunstmatige intelligentie wordt gezien als oplossing voor economische en maatschappelijke problemen. Er zou met meer zorgvuldigheid naar deze datacenters moeten worden gekeken, zegt hij. "We gaan overal meer energie gebruiken, en dat is zeker niet alleen groene energie."

Zodra de vraag toeneemt op een beperkt stroomnet, zullen we meer fossiele brandstof gaan gebruiken, zegt Alex de Vries-Gao, onderzoeker naar de duurzaamheid van datacenters en AI. Want de hoeveelheid groene energie is beperkt. Als de vraag naar stroom stijgt, zal die met fossiele brandstoffen moeten worden opgevangen.

Dan heb je ook nog 'opofferingskosten', dat gaat over sectoren die geen stroom meer kunnen krijgen omdat er een datacenter staat. Als we prioriteit geven aan datacenters kan deze stroom bijvoorbeeld niet gaan naar toekomstige woningbouw.

Zo bleek dit jaar dat een hogeschool geen ruimte kreeg om uit te breiden omdat het elektriciteitsnet in Almere vol zit. Voor een groot nieuw datacenter was wel ruimte, omdat die eerder om een aansluiting vroeg.

Wat levert het op?

Oud-topman van ASML Peter Wennink kwam vorige week met een rapport over de toekomstbestendigheid van de Nederlandse economie. Volgens hem moeten we blijven investeren in digitale infrastructuur, waaronder AI.

De overheid zou geld moeten steken in deze sector om Nederland hierin te laten uitblinken, en zo te kunnen blijven concurreren met andere landen. Op de lange termijn zou dit Nederland economische groei opleveren.

Daarnaast zijn we de afgelopen jaren steeds verder aan het digitaliseren, zegt directeur van het datacenter Stevens. "Vroeger deed je de belastingaangifte in een envelop, nu kan dit online en digitaal". Dit zorgt er voor dat we alles dus sneller en efficiënter kunnen doen, maar wel tegen een bepaalde prijs.

Moeten we dit willen?

Het elektriciteitsnet in Nederland zit erg vol: meerdere provincies zeggen dat er geen nieuwe aansluitingen komen voor bedrijven en woningen. Voor nieuwe datacenters zou het dus kunnen betekenen dat ze over de grens worden gebouwd, waar meer ruimte op het stroomnet is.

Maar Stijn Grove, directeur van branchevereniging voor datacenters DDCA, ziet dat niet zitten. "Het is de basisbehoefte voor de online wereld. Je wil die data dichtbij hebben."

Of er nog meer datacenters komen in ons land is een politieke keuze. De provincies en gemeenten bepalen waar en hoeveel er worden gebouwd.

Marco Borsato is dit jaar de artiest van wie de nummers het meest zijn gestegen in de Top 2000. Ook op de radio wordt hij weer meer gedraaid, maar dat was ook al het geval voor zijn vrijspraak.

Zes nummers van de zanger staan bij de honderd hoogst geëindigde nummers. Dat is niet los te zien van de vrijspraak van de zanger. De laatste keer dat er überhaupt één nummer van Borsato bij de eerste honderd stond was in 2019, toen de zaak rond hem nog niet speelde.

Oproepen

Het Openbaar Ministerie maakt deze week bekend of het in hoger beroep gaat. Maar na de vrijspraak van de zanger vorige week voor het betasten van een minderjarige gingen op sociale media berichten rond van fans die zeiden op de zanger te stemmen. Ook riepen ze anderen op dat te gaan doen. Hoe vaak dat is gedaan, is niet te achterhalen: organisator NPO doet nooit uitspraken over het aantal stemmen in de lijst.

Dat er veel is gestemd op de Nederlands-Italiaanse artiest, is wel duidelijk, met als hoogst gekozen nummer De Waarheid op plek 35. Dat een nummer met deze titel zo hoog eindigt, lijkt ook geen toeval. Zeker omdat dit nummer het sinds 2009 altijd ruim aflegde tegen het nummer Dochters, maar dit jaar 1393 plekken is gestegen.

Het is volgens een NPO-woordvoerder de eerste keer dat een artiest met zo veel nummers zo veel posities stijgt.

De nummers van Borsato staan dit jaar veel hoger dan voorgaande jaren, maar weggeweest zijn ze nooit. Op het hoogtepunt in 2009 stonden er vijftien nummers van hem in de Top 2000, maar ook nadat in 2021 bekend was geworden dat de zanger mogelijk werd vervolgd voor het betasten van een minderjarige bleven er minstens acht nummers in de Top 2000 staan.

Ook bij luisteraars van radiozenders van Mediahuis, waar onder meer 100% NL en Radio Veronica onder vallen, bleef zijn muziek populair, zegt woordvoerder Jelle Klerx. Na berichtgeving over misstanden bij The Voice in 2021 draaiden de zenders zijn muziek enkele maanden niet, maar "na een tijdje bleek uit ons muziekonderzoek onder een steeds wisselend luisteraarspanel dat er behoefte was aan zijn muziek".

Daarom ging de zender Borsato weer draaien. Klerx: "Want iemand is nog niet veroordeeld en je wil niet voor rechtbank spelen. Het zijn soms best moeilijke kwesties."

Bruiloft

Vooral bij hitlijsten waarbij het publiek mag stemmen, komt zijn muziek vaak voorbij, zegt Klerx. "Dat is ook niet gek: men koppelt muziek nou eenmaal meer aan herinneringen dan aan de artiest, bijvoorbeeld wat je draaide op je bruiloft. Wij draaien zijn oude hits alweer een tijdje en blijven dat doen." Volgens hem gebeurt dat "niet vaker, maar ook niet minder vaak" na de vrijspraak.

De NPO liet eerder weten dat dj's van hun zenders vrij zijn om muziek van de zanger te draaien, maar wel terughoudend te zijn geworden om Borsato op te nemen in afspeellijsten vanwege "wisselende reacties van luisteraars". Na de vrijspraak is echter "een nieuwe situatie ontstaan", zegt de NPO.

De Top 2000 is vanaf middernacht in de nacht van woensdag 24 december op donderdag 25 december te beluisteren op NPO 3. Eerder werd al bekend dat Bohemian Rhapsody voor de 22e keer op nummer 1 staat.

Hoogste nieuwe binnenkomer is het nummer Lichtje Branden van Suzan & Freek op nummer 33. Zanger Freek Rikkerink maakte vorig jaar bekend uitgezaaide longkanker te hebben. De overleden feestzanger René Karst is ook nieuw in de lijst.

Hoogste positie nieuwkomers in Top 2000

33. Suzan & Freek - Lichtje Branden (2021)

153. René Karst - Atje Voor de Sfeer (2019)

306. Stef Ekkel en René Karst - Liever Te Dik In De Kist (2016)

311. Lola Young - Messy (2024)

357. Ozzy Osbourne - Crazy Train (1980)

De 32-jarige zoon van de Amerikaanse regisseur Rob Reiner is gearresteerd in verband met de dood van zijn ouders. Dat melden Amerikaanse media op basis van gegevens van de politie in Los Angeles.

Nick Reiner zit vast in een gevangenis in de Californische stad. Hij kan eventueel op borgtocht vrijkomen; er is een borgsom van 4 miljoen dollar.

Reiner en zijn vrouw Michele werden zondag (lokale tijd) door hun dochter gevonden in hun woning in Los Angeles. Daarop werden de politie en de brandweer gealarmeerd. De doorgaans goed ingelichte entertainmentsite TMZ meldde al snel dat het echtpaar steekwonden zou hebben. Inmiddels schrijft de website dat de keel van de slachtoffers zou zijn doorgesneden.

De politie doet ter plaatse nog onderzoek naar wat ze omschrijft als mogelijke moordzaak. Volgens politiebronnen waren er geen braaksporen aan de woning.

De 78-jarige Reiner is bekend van bioscoophits als When Harry Met Sally en A Few Good Men. Hij had als acteur ook rollen in de films Sleepless in Seattle en The Wolf of Wall Street. In 2015 kwam hij met de film Being Charlie, gebaseerd op de drugsverslaving waarmee zijn zoon Nick kampte.