Italië en Oostenrijk onderzoeken allebei of ze de Florentiner-diamant kunnen terugkrijgen. Meer dan honderd jaar was de eeuwenoude kunstschat kwijt, maar deze maand bleek die in een kluis in Canada te liggen. De voormalige keizerlijke familie Habsburg ziet de steen als privébezit, volgens Italië en Oostenrijk is het een schat van nationaal belang. Wie krijgt gelijk?

"Het gaat echt niet om kroonjuwelen, dit is privébezit!", zegt Karl Habsburg namens de familie. Hij haalde de Florentiner uit de wereld van complotten en mysterie door een familiegeheim te onthullen en bekend te maken dat de diamant in een kluis in Canada ligt.

De familie die aan het hoofd stond van de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie hield meer dan honderd jaar geheim dat de historische diamant nog bestaat en wil niets weten van eventuele claims. Habsburg zegt dat het juweel privébezit was, dat werd meegenomen door zijn grootmoeder, keizerin-weduwe Zita, toen ze in Canada in ballingschap ging. In een Oostenrijks televisie-interview met Habsburg houdt een journalist hem voor dat de redactie geen enkele historicus kon vinden die het eens is met die lezing.

Beroep op oude wetten

Met de publicatie van nieuwe foto's, getuigenissen en rapporten uit de kluis in Canada zien de juridische rechtsopvolgers van de dubbelmonarchie hun kans schoon. De Oostenrijkse vicekanselier Andreas Babler heeft juristen aan het werk gezet om uit te zoeken hoe het kostbare kleinood terug naar Wenen kan komen.

De Weense advocaat Philipp Springer denkt dat Oostenrijk een kans maakt, maar de familie staat er misschien beter voor. "Oostenrijk zal zich waarschijnlijk beroepen op de Habsburgwet uit 1919, die bepaalde dat ongeveer al het keizerlijke bezit in Oostenrijk toebehoort aan de jonge republiek. De familie vindt dat de Florentiner-diamant daar niet onder kan vallen, omdat die op dat moment het land al uit was.

"Maar dat maakt eigenlijk niet uit, want de diamant zat in een soort trust en die is per definitie ondeelbaar", zegt Springer. "Waar de diamant ook was." De familie heeft een sterker verhaal met het Verdrag van Saint-Germain dat na de Eerste Wereldoorlog de boedelscheiding van de monarchie bepaalde. Springer: "Daarin staat duidelijk dat er geen claim gelegd kan worden op spullen van de voormalige machthebbers buiten Oostenrijk."

"Warmgeel als een goede Schotse whiskey", de Weense juwelier Köchert keek naar de staat van de 137-karaats Florentiner:

Zo'n achthonderd kilometer naar het zuiden, in Florence, heeft men ook het oog laten vallen op de steen, die nota bene de naam van de stad draagt. De Florentiner was in bezit van de Italiaanse Medici's, de groothertogen van Toscane. Als die titel in de 18e eeuw in handen komt van de Oostenrijkse keizer verbreekt hij een testament waarin staat dat de juwelen, waaronder de Florentiner, moeten blijven waar ze zijn. Keizer Frans I Stefan verhuist de schatten naar Wenen.

Uit de Medici-residentie

Na de Eerste Wereldoorlog was de Florentiner "verdwenen", maar in die periode heeft Oostenrijk wel andere Toscaanse juwelen teruggegeven aan Italië. "En daar zit mogelijk een precedent", zegt Cristina Acidini, een Florentijnse kunsthistoricus.

"Het is duidelijk dat het juweel de Toscaanse staat toebehoorde en dat de Habsburgers het hebben onteigend", vervolgt ze. Acidini ziet al voor zich hoe de Florentiner terug zal keren bij de andere juwelen in de oude Medici-residentie. "Het is een juweel waarmee de kracht en goede smaak van de familie werden benadrukt. Het zou een nieuwe attractie worden van groot cultureel belang."

"Italië heeft misschien wel de beste papieren", vindt ook de Weense advocaat Springer. "In het Verdrag van Saint-Germain wordt gesproken over privéjuwelen van de Medici en wordt opgeroepen tot een onderzoek of ze niet teruggegeven moeten worden aan Toscane."

Stille diplomatie

Kunsthistoricus Acidini vindt dat er op het hoogste niveau over gesproken moet worden. "Presidenten, regeringsleiders en ministers van Cultuur moeten rechtstreeks met elkaar in gesprek." Een terugkeer zou het gedroomde resultaat zijn, al zou ze een wisseltentoonstelling met de Florentiner ook al vieren als een succes.

De gemeenteraad van Florence dringt in Rome al aan op actie, maar de Italiaanse en Oostenrijkse autoriteiten laten zich alleen uit in vaagheden. De eerste stappen worden achter de schermen gezet, volgens de regels van de stille diplomatie. Pas voor een rechter zal blijken wat de afspraken van meer dan honderd jaar geleden nu nog waard zijn.

De Amerikaanse buitenlandminister Rubio is aangekomen in Genève voor overleg met een hoge delegatie van Oekraïne. Op tafel ligt het 28-puntenplan voor een einde aan de oorlog met Rusland, dat president Trump deze week presenteerde.

Ook de Amerikaanse speciale gezant Witkoff schuift aan in Zwitserland. Namens Oekraïne is een delegatie veiligheidsfunctionarissen aanwezig, onder leiding van Zelensky's topadviseur Jermak.

Het plan bevat onderdelen die zeer nadelig zijn voor Oekraïne en eerder door Kyiv als onbespreekbaar zijn afgedaan. In het voorstel staat dat Oekraïne de hele Donbas moet opgeven, inclusief gebied dat Rusland niet bezet houdt. Ook zou het land nooit lid mogen worden van de NAVO en moet het zijn eigen leger flink verzwakken. Wel zou Oekraïne veiligheidsgaranties ervoor terugkrijgen van Amerika en Europese bondgenoten, maar het is nog onduidelijk hoe die eruit moeten gaan zien. Voor Kyiv komt het plan neer op een gedeeltelijke overgave aan Rusland.

De Oekraïense president Zelensky kondigde gisteren aan dat hij met een alternatief plan zou komen. Wat daarin staat, is nog onduidelijk.

De Russische president Poetin noemde het plan "de basis voor een oplossing van het conflict", al zei ook hij dat hij een aantal aanpassingen wilde.

Wat staat er in het 28-puntenplan?

Dit is een aantal van de afspraken die in de gelekte stukken over het 28-puntenplan staan:

Ondertussen is er ook onduidelijkheid over hoe het 28-puntenplan tot stand is gekomen en in hoeverre er nog ruimte is voor aanpassingen.

Een groep Democratische senatoren zegt dat minister Rubio ze heeft verteld dat het plan eigenlijk van Rusland komt, en dus niet is bedacht door de Amerikanen zelf. Ook zou Rubio het hebben gehad over een "wensenlijst", met dus voornamelijk Russische wensen, schrijft onder meer CBS News.

Een woordvoerder van Rubio ontkent dat en noemt het "ronduit onjuist". De minister schrijft op X dat het vredesvoorstel door de VS is opgesteld. "Het is gebaseerd op input van Russische zijde, maar ook op eerdere en lopende input van Oekraïne."

Ook de Poolse premier Tusk heeft vragen over de herkomst van het plan. Op sociale media schrijft hij dat Europese leiders, Canada en Japan, ondanks enige scepsis, bereid zijn om aan de slag te gaan met het 28-puntenplan. "Maar voordat we aan het werk gaan, zou het goed zijn als we weten wie het plan heeft opgesteld en waar dat is gebeurd."

Trump zei vrijdag dat Zelensky het plan zal moeten accepteren. Al krabbelde hij gisteren een beetje terug, en leek hij toch ruimte te laten voor onderhandelingen. "Nee, dit is niet mijn laatste aanbod", zei hij tegen Amerikaanse verslaggevers. "We proberen een eind aan de oorlog te maken, linksom of rechtsom."

Europese landen willen aanpassingen

Ook Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk nemen deel aan de gesprekken. Bronnen melden aan persbureau DPA dat "Europa" voorafgaand aan de meeting in Genève veranderingen aan het voorstel van Trump heeft ingediend bij de VS. Onduidelijk is welke Europese landen daarbij betrokken waren en om wat voor aanpassingen het gaat.

Europese Commissievoorzitter Von der Leyen zegt dat "de grenzen van Oekraïne niet met geweld gewijzigd kunnen worden." Ook vindt ze dat er in een overeenkomst in ieder geval geregeld moet worden dat door Rusland ontvoerde kinderen terugkeren naar Oekraïne. "We zullen niet rusten tot ze allemaal herenigd zijn met hun families." Verder wees ze erop dat een soeverein land zelf mag bepalen over zijn defensie.

Gisteren was er tijdens de G20-top in Zuid-Afrika spoedberaad van de Europese landen. De Duitse bondskanselier Merz zei na afloop dat "oorlogen niet beëindigd kunnen worden door grootmachten, over de hoofden van betrokken landen".

De Franse president Macron zegt dat het 28-puntenplan moet worden "versterkt". Wat er veranderd moet worden, zegt hij niet. Wel benadrukt hij Oekraïne te steunen. "De veiligheid en vrijheid van heel Europa staan op het spel."

President Zelensky benadrukt dat Rusland in de tussentijd volop doorgaat met aanvallen. Zo kwamen deze week 33 mensen om het leven door een aanval op een flat in Ternopil. "Parallel aan het diplomatieke traject moeten we er alles aan doen om onze verdediging tegen deze kwaadaardige Russische aanvallen te versterken."

Een gouden zakhorloge van een Titanic-passagier die om het leven kwam bij het zinken van het schip heeft bij een Britse veiling 1,78 miljoen pond opgebracht, omgerekend ruim 2 miljoen euro. Volgens veilinghuis Henry Aldridge and Son Auctioneers is er niet eerder zo veel betaald voor Titanic-memorabilia.

Het veilinghuis had gerekend op een opbrengst van omgerekend 1,1 miljoen euro.

Het 18-karaats horloge van de destijds 67-jarige Isidor Straus stopte om 02.20 uur 's nachts met tikken, toen het luxueuze passagiersschip volledig onder water verdween. Straus, geboren in Duitsland en in zijn kinderjaren geëmigreerd naar de Verenigde Staten, was mede-eigenaar van de Amerikaanse warenhuisketen Macy's.

Straus en zijn vrouw Ida hoorden volgens The New York Times bij de rijkste mensen aan boord van het passagiersschip dat in 1912 in botsing kwam met een ijsberg in de Atlantische Oceaan en zonk. Volgens het veilinghuis was het zakhorloge een cadeau van Ida aan haar echtgenoot in 1888.

Het gouden horloge is gegraveerd met de initialen van Straus.

Geportretteerd in film Titanic

In Titanic, een van de succesvolste films aller tijden, wordt het koppel geportretteerd in een scène waarin ze elkaar op bed vasthouden tijdens het zinken. In werkelijkheid werd het stel volgens CNN op basis van overlevenden voor het laatst samen op het dek gezien, waar ze elkaars hand vasthielden.

Het verhaal gaat dat Ida een plek in de reddingsboot weigerde, omdat ze bij haar man wilde blijven. Het lichaam van Ida is na de scheepsramp nooit gevonden.

Het lichaam van Isidor Straus werd geborgen en zijn bezittingen werden overgedragen aan zijn nabestaanden. De afgelopen 113 jaar had de familie van Straus het gouden horloge in bezit. Een achterkleinzoon van Straus liet het uurwerk repareren en restaureren.

Vorig jaar werd ook een horloge geveild van iemand die betrokken was bij de ramp met de Titanic. Dat was van een kapitein die te hulp was geschoten en honderden Titanic-passagiers wist te redden. Voor dat uurwerk werd 1,87 miljoen euro betaald.