Het jubileumfeest is onlangs gevierd. Maar vijftig jaar na de opening van het eerste officiële blijf-van-mijn-lijfhuis in Amsterdam is er weinig reden tot vreugde. De opvang bij huislijk geweld blijft actueel. In Amsterdam opent binnenkort een tweede vestiging van wat tegenwoordig een Oranje Huis wordt genoemd.

"Amsterdam is straks de eerste stad in Nederland met een tweede huis en dit is de eerste uitbreiding in tijden", zegt Leonie Hutten van de Blijf Groep bij AT5. Maar het kan niet anders, stelt ze.

De vraag naar opvang is zo groot dat er meestal alleen 'noodbedden' in de crisisopvang beschikbaar zijn voor iemand die acuut weg moet uit haar of zijn woning. Hutten: "Ondanks dat er met het nieuwe Oranje Huis maar acht plekken bijkomen, hopen we wel dat vrouwen hierdoor eerder een plek kunnen krijgen."

Samen met een groep andere jonge vrouwen was het Anita Aerts die begin jaren 70 met het voorstel kwam om vrouwen bij huiselijk geweld op te vangen in speciale huizen. Aerts had het idee opgepikt op een reis naar Engeland. "Toen wisten we: dat willen we ook", vertelt ze nu.

Samen met een groep 'beroepskrakers' kraakte ze in 1973 een pand midden in de binnenstad en begon met provisorische opvang. Kort daarna wees de gemeente een plek aan voor het eerste officiële blijf-van-mijn-lijfhuis, dat in 1974 openging in de buurt van het Amstelstation.

"Het waren stapelbedden in één grote ruimte, met nog twee of drie andere plekjes", aldus Aerts. "De een kwam binnen met alle nodige documenten, maar de ander rende echt weg uit huis als de nood hoog was en kwam radeloos bij ons aan. Terwijl wij ook maar zelf uitvonden wat we allemaal moesten doen."

Geheime plekken

Jarenlang werd niet bekendgemaakt waar de blijf-van-mijn-lijfhuizen waren gevestigd. Ze zaten op geheime plekken, om te voorkomen dat mannen de plek zouden ontdekken waar de vrouwen en kinderen schuilden.

Om diezelfde reden zaten de blijf-van-mijn-lijfhuizen ook verspreid door de steden. In 2011 ging dat beleid om. Er zijn nog steeds anonieme huizen, maar ook blijfhuizen waarvan de plek juist wel bekend is. Verder zijn er aparte woningen waar volwassenen en kinderen terecht kunnen. Een groot verschil met vroeger is ook dat in alle gevallen direct hulpverlening beschikbaar is.

"Maar huiselijk geweld komt voort uit relaties en een relatie verbreken doe je niet zo maar", zo onderbouwt Hutten de inzet van hulpverleners. Daarbij kan ook de 'pleger' van huiselijk geweld worden betrokken. "We waren van tevoren best wel bang dat de plegers woedend voor de deur zouden staan, maar dat valt heel erg mee", aldus Hutten. Zij benadrukt wel dat slachtoffers ermee moeten instemmen dat de plegers betrokken worden bij de hulp.

Het sluipt erin

Eveline (achternaam bij redactie bekend) woont nu ongeveer een jaar samen met haar kinderen in het Oranje Huis in Amsterdam. Er wonen vrouwen, en soms ook mannen, die slachtoffer zijn van huiselijk geweld, vertelt ze. Zelf is ze zowel mentaal als fysiek mishandeld.

Het begon jaren geleden met het controleren van haar leven. "Zoiets sluipt erin en dat heb je eerst niet door", aldus Eveline. "Het begon met belletjes en appjes dat hij niet wilde dat ik met bepaalde mensen omging; dat hij wilde dat ik ander werk zou zoeken."

Uiteindelijk ging die controle over naar fysiek geweld: "Wat begon als discussie werd een ruzie, daar kwam een klap bij. Een klap werd een trap, en aan het eind lag ik op de grond als hij me aan mijn kraag tegen de muur had gesmeten."

Ze woont dus nu gescheiden van haar partner. Toch vindt ze het belangrijk dat die bij de hulpverlening wordt betrokken, vooral voor haar kinderen: "Mijn kinderen hebben wel door wat er is gebeurd en kregen dingen mee in ruzies. Maar hij heeft de kinderen niets aangedaan en zij houden ook van hun vader. Dus ik denk dat het een hele goede ontwikkeling is om hem erbij te betrekken", zegt ze. "Al vind ik dat soms ook heel moeilijk."

Sociale media

Volgens initiatiefneemster van het eerste uur Anita Aerts is het goed dat er meer plekken bijkomen: "Als dat meer mensen helpt, is het alleen maar positief." De hulpvraag is wel veranderd, ziet ze: "Vroeger was er alleen geweld als de pleger en slachtoffers samen waren. Met alle sociale media van nu zijn er veel meer vormen van geweld. En ondanks dat je niet altijd weet wat je kunt doen, is dat geen reden om niets te doen."

Vanmiddag wordt de binnenstad van Rotterdam omgetoverd tot een tropisch en muzikaal dansspektakel. Het Zomercarnaval gaat van start, het bestaat veertig jaar. Ruim 300 dansers en 35 carnavalsgroepen trekken door de stad.

De parade van het tweedaagse straatfestival Rotterdam Unlimited (RU) trekt jaarlijks honderdduizenden mensen. Vanaf dit jaar heeft het festival een nieuw bestuur.

Oud-voorzitter Karel Willems (73) kijkt terug op een periode van 40 jaar Zomercarnaval. "Het is tijd om plaats te maken voor een nieuwe generatie", zegt hij.

Hij is gestopt nadat hij bijna dertig jaar voorzitter was geweest van het Zomercarnaval. Al voordat het in 1984 in Rotterdam begon, was hij betrokken bij het Antilliaans Carnaval in Utrecht.

"Het carnaval trok meer bevolkingsgroepen aan dan alleen Antillianen", zegt Willems. Daarom besloot de stichting om de parade het Zomercarnaval te noemen, toen het feest naar Rotterdam werd verplaatst. "We wilden een carnaval organiseren waar iedereen welkom was en elkaar tolereerde."

In aanloop naar het Zomercarnaval bereiden verschillende groepen met diverse achtergronden zich een jaar lang voor op de straatparade. Samen maken ze kostuums en praalwagens en repeteren ze voor de optocht.

Het feest heeft invloeden uit carnavaltradities van de Antillen, Kaapverdië, Suriname en Spanje. Deze culturele diversiteit heeft ertoe geleid dat het Zomercarnaval in 2023 door Unesco is erkend als immaterieel erfgoed.

Eerste queen

Het Zomercarnaval heeft een 'queen' die elk jaar door een jury wordt gekozen. Vivien Calmez was de eerste. "Ik vond het mooi om onderdeel te zijn van deze culturele uiting. In die periode was inclusie geen hot item."

Ze vroeg tijdens haar verkiezingsspeech in 1984 aan het publiek om elkaars hand vast te houden, vertelt Calmez. "Liefde was de essentie van mijn boodschap." Dit probeerde ze ook in haar zelfgemaakte kostuum te verwerken, geïnspireerd op Cupido.

Sinds 2022 wordt er ook een 'king' gekozen. "Dat was een wereldprimeur," zegt Willems. Andere landen namen het over, met Frankrijk als eerste.

Vorig jaar was er commotie over een verbod op het dansen van bubbling op het Zomercarnaval. Bubbling is een dans- en muziekstijl die is ontstaan in de Afro-Caribische gemeenschap.

Willems heeft er spijt van dat hij het woord bubbling in het reglement heeft laten opnemen. Voordat de rel uitbrak bestond de regel al zeven jaar.

"Ik stond met de burgervader op het stadhuis naar de parade te kijken", vertelt Willems. Er stond een dame zonder kostuum aan in een soort bikini tegen een pick-up te wrijven. Dat is niet normaal, dat is geen carnaval."

Willems is geschrokken van de boze reacties. "Het enige wat ik wilde bereiken is geen vunzigheid op straat. Ik ben misschien te oud om te begrijpen wat jongeren leuk vinden", zegt hij. Hij had bubbling verkeerd geïnterpreteerd en het stond, denkt hij nu, ten onrechte in het reglement.

"Bubbling als dansstijl is een fusie van dansstijlen rub-a-dub, electric boogie en skanking," zegt Leal van Herwaarden. Hij is een van de twee nieuwe artistiek leiders van RU. "Deze dansstijlen zijn met invloeden uit Curaçao en Suriname bij elkaar gekomen."

In samenspraak met antidiscriminatiebureau Radar is het reglement onlangs herzien. "Elke restrictie rondom bubbling of dans in het algemeen is eruit gehaald", zegt Van Herwaarden. Gisteravond is er zelfs een bubblingbattle gehouden op een afterparty in een club.

Dit jaar wordt er op het Zomercarnaval een ode gebracht aan de in maart overleden rapper Def Rhymz. Hij nam de videoclip van het bekende bubblingnummer Schudden op tijdens de straatparade in 2001.

Bekijk de clip hier:

Door geweldsincidenten vorig jaar heeft de gemeente het festival beperkingen opgelegd. RU speelt zich nu af op een besloten terrein, met toegangscontrole en detectiepoortjes. Het Zomercarnaval is van deze restricties uitgezonderd. Het podiumprogramma op het Hofplein gaat niet door omdat het financieel niet haalbaar was.

Volgens oud-voorzitter Willems zitten er "altijd rotte appels tussen die de boel verpesten". Dat kan gebeuren met honderdduizenden mensen op straat. De restricties vindt hij niet leuk. "Je haalt de ambiance eruit."

Van Herwaarden: "Rotterdam heeft op dit moment een issue met geweldsincidenten. Dat probleem speelt in de stad, los van RU." De bedoeling van het festival is "om onze werelden te verbinden, vooral tijdens het Zomercarnaval".

Bij de straatparade zie je die verbinding, zegt Van Herwaarden. "Dat je een oma van zeventig ziet dansen met een jongen van vijfentwintig op soca-muziek. Twee verschillende werelden, maar op dat moment, the vibes don't lie. Er is energie en dat is connectie."

De politie heeft drie verdachten aangehouden voor een explosie van vorige maand in Amsterdam. Op 21 juni ging aan het eind van de avond een explosief af bij een huis in de Schuitenhuisstraat, in de wijk Osdorp, in het westen van de stad.

Er raakte niemand gewond, maar de woning raakte wel beschadigd. Het onderzoek dat daarna werd gestart heeft de afgelopen weken geleid tot de drie aanhoudingen, zo maakt de politie nu bekend.

Telefoononderzoek

Een jongen van 16 uit Amsterdam werd al op 30 juni aangehouden, omdat hij in bezit was van een handgranaat. Uit recherche-onderzoek van zijn telefoon bleek dat de granaat waarschijnlijk was bedoeld voor het eerder getroffen huis aan de Schuitenhuisstraat. De jongen zit nog altijd vast.

Vijf dagen geleden volgden nog twee arrestaties: een jongen van 15 en een man van 22 werden opgepakt. De laatste is na verhoor vrijgelaten. De 15-jarige wordt verdacht van betrokkenheid bij de explosie in Osdorp.

Hij is twee dagen geleden voorgeleid aan de rechter-commissaris en die heeft beslist dat hij voorlopig vast blijft zitten. De politie sluit meer aanhoudingen niet uit.

Meer samenwerking

Het aantal explosies bij huizen en bedrijfspanden neemt al jaren hand over hand toe. Vorig jaar waren het er ruim 1050, een stijging van zo'n 200 procent vergeleken met 2022. De meeste explosies zijn er in Rotterdam en Amsterdam. Vaak gaat het om jonge daders die door criminelen worden geronseld om met zwaar vuurwerk aanslagen te plegen.

Vorige maand werd de oprichting van een landelijke taskforce aangekondigd, die moet proberen het aantal explosies terug te dringen. Het idee is dat politie, Openbaar Ministerie, het ministerie van Justitie en Veiligheid, het bedrijfsleven, woningcorporaties en verzekeraars gaan samenwerken.