In Amsterdam worden de Decembermoorden vanavond voor de laatste keer in een zaal herdacht. Dat gebeurt in het Verzetsmuseum in aanwezigheid van nabestaanden.

Het is de 43ste herdenking van de executies door het regime van de Surinaamse legerleider Desi Bouterse. Vijftien tegenstanders van Bouterse werden in de nacht van 8 december 1982 geliquideerd in Fort Zeelandia in Paramaribo.

Pas eind 2023 werd Bouterse definitief veroordeeld voor betrokkenheid bij de moorden. Hij kreeg twintig jaar cel, maar zat nooit vast; na de veroordeling dook hij onder. Een jaar later overleed Bouterse op 79-jarige leeftijd.

Romeo Hoost is voorzitter van het Comité Herdenking Slachtoffers Suriname en organiseert al tientallen jaren de herdenking. Hij zegt dat het thema dit jaar 'overleven' is. "De man is overleden", geeft hij als verklaring waarom dit de laatste zaalherdenking is. "Maar wij zijn er nog. Wij hebben hem overleefd."

Zijn neef Eddy was een van de vijftien slachtoffers. Hij noemt ook Cyrill Daal, voorzitter van de grootste vakbond van Suriname, de Moederbond. Hoost vertelt dat Daal was uitgenodigd voor een internationaal vakbondscongres in Brussel. "Maar vanwege de binnenlandse onrust wilde hij niet naar Europa afreizen. Daarom stuurde hij mij." Daal werd door de militairen vermoord.

Vordering tegen staat

Tientallen nabestaanden eisen van de Surinaamse staat eerherstel van de slachtoffers en een schadeloosstelling. Dat meldt persbureau ANP op basis van advocaat Hugo Essed, die dat gisteren op de Surinaamse radio heeft bekendgemaakt.

Hoost is een van die nabestaanden, bevestigt hij desgevraagd. Essed diende vorige week een verzoekschrift bij de Surinaamse kantonrechter in.

Hoost benadrukt dat de laatste zaalherdenking vanavond niet betekent dat er voortaan helemaal geen herdenking meer is van de Decembermoorden. "We gaan net als ieder jaar eerst bloemen leggen bij het monument bij de Mozes en Aäronkerk bij het Waterlooplein. Ik ben bijna 80 en dat zal ik blijven doen zolang ik leef. En daarna nemen anderen het over."

Bekijk ook deze uitgebreide terugblik op de Decembermoorden, gemaakt eind 2023 door NOS op 3:

"Dit is een hartverscheurend verslag om te delen. Ik zie leed op elke pagina." Bij de presentatie van zijn budgetaanvraag probeerde VN-noodhulpcoördinator Tom Fletcher de menselijke maat terug te brengen in de zakelijke statistieken en staafdiagrammen.

Een kwart miljard mensen wereldwijd heeft noodhulp nodig, maar de VN kreeg dit jaar slechts 12 miljard van de gevraagde 45 miljard dollar. Dit jaar stelt Fletcher dat er in ieder geval 23 miljard nodig is om de ergste nood te lenigen.

"Laten we beginnen met één leven. Een verhaal", begon de Britse ondersecretaris-generaal de persconferentie waarin hij het verlaagde budget aankondigde. "Achter al die cijfers gaan overlevingsverhalen schuil. Over moed. Waardigheid. Overlevingsdrang. En solidariteit."

Hij haalde een vrouw aan die hij in Sudan had gesproken. Toen ze in El Fasher naar haar buren vluchtte omdat haar man en kind waren vermoord, trof ze daar alleen een twee maanden oude baby in leven aan. Op weg naar een VN-post doorstond ze verder geweld, maar ze haalde het wel. "Is er iemand - waar je ook woont, wat je gelooft, op wie je stemt - die vindt dat we er niet voor haar moeten zijn?"

Recordaantal hulpverleners gedood

Toch ziet Fletcher een wereld vol apathie, waar politici "pochen hoeveel hulpgeld ze geschrapt hebben". Terwijl de wereld kampte met natuurrampen, oorlog, honger en epidemieën, kreeg zijn VN-organisatie in de afgelopen tien jaar niet zo weinig geld. De VN kon daardoor 25 miljoen mensen minder helpen dan gehoopt.

Verschillende landen sneden in hun ontwikkelingshulp. Zo trok het kabinet-Schoof er 2,4 miljard minder voor uit en schrapte de Amerikaanse president Trump tientallen miljarden. Fletcher somde op dat daardoor voedselhulp moesten worden beëindigd, programma's voor meisjes en vrouwen geen fondsen kregen en honderden hulpinstanties de deuren sloten. "Het is een tijd van geweld, straffeloosheid en onverschilligheid."

"We rijden namens jullie richting het vuur om te helpen, maar nu worden we ook nog geacht het vuur te bestrijden", vatte hij de ontmoediging samen, "zonder genoeg water in de tank, terwijl we worden beschoten". Wereldwijd kwamen er dit jaar een recordaantal van 380 VN-hulpverleners om.

Sudan, Palestijnen, Syrië

Fletcher gaf toe de wereld te willen dwingen in de spiegel te kijken om los te komen van de onverschilligheid. Met het budget voor volgend jaar moeten 135 miljoen mensen in 50 landen worden geholpen, volgens hem wereldwijd de meest nooddruftigen. "Dit waren onmogelijke keuzes over leven en dood."

Sudan is de grootste 'kostenpost', met 2,9 miljard dollar voor hulp aan ontheemden in dat land zelf en dan nog eens 2 miljard voor mensen die de grenzen over zijn gevlucht. Voor de Palestijnse gebieden is 4,1 miljard geraamd, voor Syrië 2,8 miljard. Al met al gaat het bij die drie crises al om ruim 45 miljoen mensen.

"Ik zou liegen als ik zou zeggen dat we niet overweldigd zijn door de uitdagingen."

1 procent van defensie-uitgaven

Toch blijft Fletcher hopen dat het geld gevonden wordt. "Dit zou in zijn geheel kunnen worden betaald als de rijkste tien procent van de wereld, iedereen die meer dan 100.000 dollar verdient, 20 cent per dag geeft."

"Ik besef dat de budgetten krap zijn, dat gezinnen onder druk staan. Maar de wereld gaf vorig jaar 2,7 biljoen uit aan wapens. Ik vraag maar één procent daarvan", rekent hij voor. "Dit gaat niet over een ziekenhuis in Brooklyn of een ziekenhuis in Kandahar, maar om minder defensie en meer humanitaire hulp."

Daarbij houdt Fletcher de vrouw uit Darfur die hij ontmoette in het achterhoofd. Doordat ze een veilige haven bereikte, zal ze het overleven, net als het ondervoede buurjongetje dat ze meetorste. "Zij bleef geloven dat medemenselijkheid nog bestaat. Ik weiger te geloven dat ze fout zit."

Zo'n 300 mensen zijn waarschijnlijk slachtoffer geworden van beleggingsfraude en vacaturefraude. Ze maakten cryptogeld over naar oplichters. De politie Oost-Nederland zoekt contact met deze gedupeerden.

De slachtoffers maakten op cryptoplatform Coinbase cryptogeld over naar een wallet, een soort bankrekening voor crypto. Coinbase denkt dat Nederlandse klanten geld overmaakten naar verdachte wallets die worden gebruikt om mensen op te lichten.

De slachtoffers werden verleid om beleggingen te doen. Dat gebeurt bijvoorbeeld met advertenties op sociale media, of door criminelen die via datingapps contact leggen en een romantische relatie opbouwen, waarna het slachtoffer overgehaald wordt te investeren.

Volgens de politie kunnen mensen in een professioneel uitziend platform de rendementen bekijken. Die lijken aanvankelijk goed, maar als ze geld willen incasseren, blijken de beleggingen waardeloos en is er geen persoonlijk contact meer mogelijk. Al het geïnvesteerde geld of crypto is dan weg.

Vacaturefraude

De politie zegt dat er in een paar gevallen ook sprake was van vacaturefraude. Slachtoffers werken dan vaak vanuit huis. Ze schrijven dan bijvoorbeeld reviews over bedrijven. Het inkomen dat ze daarmee denken te verdienen wordt alleen niet uitgekeerd.

Volgens Coinbase verschilt het bedrag waarvoor mensen zijn opgelicht van enkele euro's tot tienduizenden euro's.

Gedupeerden ontvangen een brief waarin benadrukt wordt dat Slachtofferhulp Nederland en de Fraudehelpdesk voor ze klaarstaan. De kans dat ze hun geld terugkrijgen is klein, omdat het heel moeilijk is om de fraudeurs op te sporen.

Nogmaals opgelicht

Volgens de politie ervaren slachtoffers van beleggingsfraude vaak schaamte, maar is dat onterecht. "Criminelen gaan geraffineerd te werk en het overkomt helaas veel mensen."

Verder wordt er gewaarschuwd voor zogeheten recoverybedrijven. Dat zijn bedrijven die zeggen dat ze geld van gedupeerden terug kunnen halen. Slachtoffers moeten dan wel borg betalen. Dat geld zijn ze kwijt, en de recoverybedrijven blijken in werkelijkheid vaak onderdeel te zijn van dezelfde frauduleuze beleggingsmaatschappijen.