De Europese Commissie geeft het sociale medium X (voorheen Twitter) boetes van in totaal 120 miljoen euro voor drie overtredingen van een grote Europese internetwet. X krijgt onder meer een boete omdat het EU-bestuur vindt dat het 'blauwe vinkje' bij gebruikersnamen misleidend is.

Onder Twitter was een blauw vinkje een manier waaruit bleek dat de persoon achter het account echt was. Zo kregen bedrijven, film- en muzieksterren, politici, sporters en andere bekende namen het symbool naast hun gebruikersnaam.

Nadat ondernemer Elon Musk (ook directeur van autobedrijf Tesla en ruimtevaartbedrijf SpaceX) Twitter in 2022 overnam en de naam veranderde in X, veranderde het bedrijf de betekenis ervan. In plaats van een teken van echtheid, kan het blauwe vinkje geplaatst worden bij iedere gebruiker met een betaald abonnement.

'Misleiding'

Volgens de Europese Commissie misleidt het bedrijf zijn gebruikers met deze aanpassing. "Het laat ze denken dat er een echte, geverifieerde gebruiker achter het account met het blauwe vinkje zit", zegt een EU-ambtenaar.

Dat is volgens het EU-bestuur een overtreding van de Digital Services Act (DSA), een van de grote Europese internetwetten die sinds 2022 van kracht zijn. Voor deze overtreding krijgt X een boete van 45 miljoen euro.

Het onderzoek werd in december 2023 aangekondigd. Musk heeft eerder al gezegd dat hij een besluit hierover zal aanvechten in de rechtszaal. Het bedrijf moet daarvoor naar het Europees hof in Luxemburg.

De Europese Commissie geeft X ook een boete omdat het bedrijf volgens het bestuur niet transparant genoeg is over reclames. Zo moet X volgens de DSA een overzicht publiceren van advertenties die op het platform zichtbaar zijn. Het doel daarvan is om inzicht te kunnen krijgen in advertenties die oplichters plaatsen, of rond politieke boodschappen.

Daarnaast vindt de Commissie dat X onderzoekers en wetenschappers onvoldoende toegang geeft om berichten op het sociale netwerk te bestuderen. Dat moet ervoor zorgen dat onderzoekers kunnen bekijken hoe bepaalde onderwerpen zich online verspreiden, zoals berichten rond eetstoornissen, jodenhaat of oplichting.

De Europese Commissie oordeelt dat X ook op deze twee punten de DSA overtreedt. Daarom krijgt het bedrijf twee boetes van 35 miljoen en van 40 miljoen euro. Het totaalbedrag van de drie boetes komt daarmee uit op 120 miljoen euro.

Het is de eerste keer dat de Europese Commissie een boete uitdeelt voor overtreding van de Digital Services Act. Eerder kregen Amerikaanse techbedrijven al boetes van honderden miljoene euro's onder een andere grote Europese internetwet, de Digital Markets Act.

EU-redacteur Roemer Ockhuijsen:

"De boete zal niet goed vallen in de Verenigde Staten. De EU en de VS liggen al maanden overhoop over Europese techregels. Volgens de Amerikaanse regering is de EU veel te steng voor hun techbedrijven. Vicepresident JD Vance plaatste gisteren, nog voor de boete officieel was, een bericht op X waarin hij refereerde aan de boete en zei dat "Europa niet Amerikaans bedrijven aan moet vallen vanwege onzin".

Vorige week bracht de Amerikaanse handelsminister Lutnick een bezoek aan Brussel. Lutnick zei daar dat de techregels van tafel moeten als de EU lagere importheffingen op aluminium en staal wil. Zo zet de VS de EU constant onder druk. Vooralsnog houdt de EU voet bij stuk. De Europese Commissie benadrukt keer op keer: over de techregels valt niet te onderhandelen."

Op dit moment lopen er nog twee andere DSA-onderzoeken naar X. Een daarvan gaat over of X genoeg doet om illegale berichten tegen te gaan. De ander gaat over de manier waarop X-gebruikers een kader kunnen plaatsen om context te geven bij berichten die mogelijk onjuist zijn. Het is onduidelijk wanneer de Europese Commissie hierover beslist.

Het lijkt erop dat Katwijk voorlopig geen koopzondag krijgt. Hoewel de gemeenteraad nog definitief moet stemmen over het initiatiefvoorstel van de VVD om winkelen op zondag mogelijk te maken, heeft een meerderheid in de raad zich al uitgesproken tegen de plannen.

Koopzondagen zijn al jaren een heikel punt in de gemeente. Collegepartijen SGP en ChristenUnie zijn ertegen en vinden dat Katwijk zich moet houden aan de zondagsrust. In het coalitieakkoord van 2022 is ook onder druk van deze partijen opgenomen dat er geen koopzondag komt.

Behalve SGP en ChristenUnie ziet ook CDA niets in een zondagsopenstelling van winkels. Naast geloofsovertuigingen hebben de drie partijen ook bezwaar tegen de "24/7-maatschappij" die daardoor in Katwijk zou ontstaan.

'Voelt als de middeleeuwen'

De andere partijen in de gemeenteraad dringen daarentegen al jaren aan op het op zondag openstellen van winkels. Dan kunnen ondernemers zelf beslissen of ze de deuren die dag openen en inwoners kunnen winkelen als ze dat willen.

De meeste partijen in de raad vinden het niet meer van deze tijd om op zondag de winkels gesloten te houden, schrijft Omroep West. VVD-raadslid Leendert Hoek: "Het voelt als de middeleeuwen als ik sommige mensen hier hoor."

Het initiatiefvoorstel van de VVD werd gisteravond besproken in de raad. De partij hoopte nog voor de gemeenteraadsverkiezingen een meerderheid te vinden voor de koopzondag. Daarvoor zou dan wel de lokale partij Durf, de derde en grootste coalitiepartij, mee moeten gaan met het voorstel.

Coalitieakkoord

De partij is in principe geen fel tegenstander van de koopzondag, maar wil zich wel houden aan het coalitieakkoord en dat er deze raadsperiode geen koopzondag komt. Maar volgens de VVD hoeft Durf deze belofte niet te breken: in het initiatiefvoorstel staat dat de invoering van de koopzondag in Katwijk pas ingaat na de verkiezingen van volgend jaar. Als Durf instemt met het voorstel, zou de partij niet breken met het huidige coalitieakkoord, zo is de redenering van VVD.

Maar fractievoorzitter Max van Duijn van Durf wil zich aan het coalitieakkoord houden, werd gisteravond duidelijk. De partij gaat het initiatiefvoorstel dus niet steunen. Durf betichtte VVD van "een doorzichtige truc om het vóór de verkiezingen te regelen".

Van Duijn: "Na de verkiezingen kan een nieuwe gemeenteraad dit in één stemming weer terugdraaien. Je houdt mensen dus een wortel voor door iets te beloven wat je niet waar kan maken. Het is eerst aan de kiezer om zich uit te spreken." De gemeenteraad zal op 18 december definitief stemmen over het voorstel van de VVD. Maar duidelijk is dus al dat er geen meerderheid zal zijn voor invoering van de koopzondag.

Demissionair minister Van Weel is het eens met het besluit van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) om enkele vrouwen terug te sturen naar Afghanistan. Hij vindt dat "alleen het onderdrukken van, of het minder rechten toekennen aan vrouwen" geen reden is om hen asiel te verlenen. Dan zou je, naar zijn mening, ook vrouwen uit bijvoorbeeld Saudi-Arabië moeten toelaten.

Van Weel beaamde voor aanvang van de ministerraad dat de Taliban in Afghanistan stelselmatig vrouwen onderdrukken, en vervolgen als zij zich niet aan de regels houden. Maar hij zegt dat Afghaanse vrouwen "niet per se onveilig" zijn. "Dat is wat anders dan dat het goed gaat met de vrouwenrechten daar."

De IND besloot onlangs om de asielaanvraag van een aantal vrouwen af te wijzen, hoewel het Europees Hof van Justitie zegt dat het regime van de Taliban neerkomt op vervolging van vrouwen. Nederland is in september 2024 met Canada, Duitsland en Australië een procedure begonnen om Afghanistan aansprakelijk te stellen voor systematische schendingen van het VN Vrouwenverdrag.

Vrouwenrechten Saudi-Arabië

Toch staat de minister van Buitenlandse Zaken achter het besluit van de IND om elke asielaanvraag individueel te beoordelen. Dat betekent dat iedere vrouw aannemelijk moet kunnen maken dat zij zich niet kan schikken naar de regels van de Taliban en daarom gevaar loopt om te worden vervolgd.

"U kunt zich voorstellen," zegt Van Weel, "dat het in Saudi-Arabië ook niet fantastisch is gesteld met de vrouwenrechten. Daar hebben we ook bezwaar tegen, maar dat wil niet zeggen dat alle vrouwen uit Saudi-Arabië zomaar op basis van het feit dat ze vrouw zijn asiel krijgen"

Hij geeft toe dat de mate waarin de Taliban sinds de machtsovername in 2021 huishouden "zeker anders" is. "Maar het is niet zo dat alle vrouwen vervolgd worden."

Er loopt nog een hoger beroep tegen de afwijzingen bij de Raad van State.