Oekraïense vluchtelingen in Nederland krijgen volgens een nieuw kabinetsplan in 2027 een speciale status die is gericht op terugkeer naar Oekraïne. Dat bevestigen bronnen aan de NOS na berichtgeving van RTL Nieuws. Voorwaarde voor terugkeer is wel dat er vrede is.

In het voorstel van demissionair minister Keijzer (Asiel en Migratie) staat volgens de bronnen ook dat Oekraïners die betaald werk hebben huur moeten gaan betalen. Ook komt de premie voor hun ziektekostenverzekering voor eigen rekening. Degenen die geen baan hebben, zouden een uitkering aan moeten vragen.

Met het plan wil Keijzer de kosten van de opvang omlaag krijgen en voorkomen dat Oekraïners een verblijfsstatus aanvragen bij de IND. Dat hoeven ze nu niet, maar de speciale Europese regeling voor hen loopt in maart 2027 af en de Europese Commissie heeft aangegeven de speciale regeling niet te willen verlengen.

Achterstanden bij het IND

Er verblijven zo'n 120.000 Oekraïners in Nederland. Ruim 60 procent van hen heeft een baan. Daarom is het volgens Keijzer gerechtvaardigd dat deze mensen huur en zorgpremie betalen.

De gemeentelijke opvang is sinds dit jaar al niet meer automatisch gratis voor gevluchte Oekraïners. Degenen met een inkomen moeten een bijdrage betalen die kan oplopen tot enkele honderden euro's.

De maatregelen zijn volgens het kabinet om verschillende redenen nodig. Zo kampt de IND nu al met achterstanden en kan de organisatie nog veel meer asielaanvragen niet aan.

Daarnaast is er geen geld meer gereserveerd voor de opvang van Oekraïners na 2027. Het kabinet moet daarover in overleg met de gemeenten, die de uitkeringen moeten betalen en voor huisvesting moeten zorgen. Dat zorgt nu al voor problemen bij gemeenten. Veel opvanglocaties zitten vol.

Bij de onderhandelingen voor de voorjaarsnota komend jaar zal er waarschijnlijk meer bekend worden over de regeling voor Oekraïners vanaf dat jaar.

Tot de vorige Europese verkiezingen was meestemmen met uiterst rechts voor middenpartijen in het Europees Parlement ondenkbaar. Maar bij die verkiezingen vorig jaar juni wonnen radicaal- en extreemrechtse partijen flink. En nu brokkelt het cordon sanitaire tegen hen in razend tempo af.

Gisteren stemde een meerderheid van christendemocraten, conservatieven, radicaalrechts en extreemrechts voor uitstel van een wet tegen ontbossing. En eerder deze maand bereikte het Parlement een akkoord over een flinke afzwakking van de wet die bedrijven dwingt toe te zien op het voorkomen van milieuschade en slechte arbeidsomstandigheden.

Cordon sanitaire

De afzwakking haalde het door een gelegenheidscoalitie van christendemocraten, conservatieven, de radicaal-rechtse Patriotten van Europa (met de PVV) en de nog rechtsere fractie Europa van Soevereine Naties, met het extreemrechtse Duitse AfD in de gelederen. Het is de eerste keer dat een wet met steun van uiterst rechts door het Parlement komt.

"Ze werken samen met partijen die aanzetten tot haat", zegt GL-PvdA-Europarlementariër Lara Wolters over de christendemocraten. De duurzaamheidswet was haar initiatief. Na jarenlange onderhandelingen kwam de wet er, nu is hij door de nieuwe rechtse meerderheid afgezwakt.

De christendemocraten zien het anders. Namens Nederland zitten CDA, NSC en BBB in de grootste Europese fractie. De BBB viert net als de PVV de overwinning. "Eindelijk kiest het Europees Parlement voor gezond verstand'", zegt Europarlementariër Sander Smit. "Vandaag is een historische politieke doorbraak van een mislukt cordon sanitaire."

'Vrienden van Poetin'

Commissievoorzitter Von der Leyen, zelf christendemocraat, had in de verkiezingscampagne geen goed woord over voor de uiterst rechtse partijen. Ze noemde Wilders en Le Pen "vrienden van Poetin" die "Europa willen vernietigen".

Meteen na de verkiezingen benadrukte ze dat "de centrummeerderheid overeind is gebleven" en ze alleen wilde samenwerken met partijen die pro-Europees, pro-Oekraïne en pro-rechtsstaat zijn.

Anderhalf jaar later hebben principes plaatsgemaakt voor pragmatisme. Samenwerking met rechts is niet langer taboe.

Structurele samenwerking

Voor het CDA is die nieuwe politieke realiteit ongemakkelijk. In Nederland sluit de partij de PVV uit, in het Europees Parlement vormen ze nu meerderheden met die partij.

Tom Berendsen, voorzitter van de Europese CDA-fractie, benadrukt dat van structurele samenwerking geen sprake is. "Wij beoordelen voorstellen op de inhoud." En die inhoud komt soms overeen met wat de partijen rechts van de christendemocraten willen.

Radicaal- en extreemrechts in het Europees Parlement

Radicaal- en extreemrechtse politici in het Europees Parlement doen regelmatig vergaande uitspraken. De Italiaan Roberto Vannacci van de Patriotten voor Europa zei in september dat hij Poetin boven Zelensky verkiest en dat Mussolini ook goede dingen heeft gedaan. Eerder noemde hij homoseksualiteit niet normaal.

Tom VandenDriessche van Vlaams Belang, ook van de Patriotten, kreeg een waarschuwing van de voorzitter van het Europees Parlement vanwege gebruik van het woord 'omvolking'.

De Poolse Europarlementariër Grzegorz Braun, van Europa van Soevereine Naties, doofde in 2023 met een brandblusser Chanoeka-kaarsen in het Poolse parlement.

De christendemocraten zien ruimte voor beleid waar ze in het centrum geen meerderheid voor vinden. Het is een van de verklaringen voor de groeiende macht van de rechtse partijen.

Die stellen zich ook professioneler op. Ze gebruiken de EU om wat te bereiken in plaats van stelselmatig alles wat met de EU te maken heeft af te wijzen.

Ook de PVV volgt die koers. Uit het laatste Europese verkiezingsprogramma verdween de Nexit. In plaats daarvan steekt partij zijn "energie in het hervormen van de Europese Unie van binnenuit. In het aan banden leggen van de macht van Brussel".

En dat werkt, zeggen de Patriotten. Tot een paar weken terug mochten ze over bijna niets meepraten, zegt PVV-Europarlementariër Sebastian Kruis. "Er werd nog net naar je geluisterd, maar er werd niet meegeschreven en al je punten werden weggestemd."

PVV-fractievoorzitter Marieke Ehlers beaamt dat. "We hebben nu een mogelijkheid om dingen te veranderen binnen de Europese Unie en het Europees parlement. Die hadden we eerst niet. En dat moeten we vooral proberen."

Komende maanden staan meerdere dossiers op de agenda waarbij de christendemocraten steun van uiterst rechts goed kunnen gebruiken. Bijvoorbeeld om het verbod op de verbrandingsmotor voor auto's in 2035 van tafel te vegen. Of om een akkoord te bereiken over streng terugkeerbeleid voor uitgeprocedeerde asielzoekers.

Vanavond zendt Nieuwsuur een reportage uit over de groeiende invloed van radicaal-rechts in het Europees Parlement. Nieuwsuur begint om 21.30 uur op NPO2.

De twee leden van de Nationale Garde die gisteravond in Washington werden neergeschoten liggen nog steeds in kritieke toestand in het ziekenhuis. Dat heeft de openbaar aanklager Jeanine Pirro bekendgemaakt op een persconferentie over de schietpartij.

"Ze zijn geopereerd en we bidden voor ze", aldus Pirro. Ook werd duidelijk dat de twee slachtoffers de 20-jarige Sarah Beckstrom en 24-jarige Andrew Wolfe zijn. Ze waren allebei nog geen 24 uur in dienst van de Nationale Garde toen ze werden neergeschoten.

De verdachte is de 29-jarige Rahmanullah Lakanwal uit Afghanistan. Hij wordt vervolgd voor drie keer poging tot moord en voor het bezit van vuurwapens. Op die feiten staat een celstraf van vijftien jaar, als wordt vastgesteld dat hij met voorbedachten rade handelde. Mocht de toestand van de slachtoffers veranderen, dan kan ook de strafeis worden aangepast.

"Je hebt het verkeerde doelwit, de verkeerde stad en het verkeerde land gekozen en je zal spijt krijgen van het geweld en het kwaad dat je in de hoofdstad van ons land hebt aangericht", zei Pirro op de persconferentie.

Bestempeld als terroristisch misdrijf

De Amerikaanse minister van Justitie Bondi zei dat ze vindt dat de verdachte de doodstraf moet krijgen. "We zullen alles doen wat in onze macht ligt om de doodstraf te vragen voor het monster dat nooit in ons land had mogen zijn", zei Bondi tegen tv-zender Fox News.

De zaak werd door de minister bestempeld als terroristisch misdrijf. President Trump noemde de schietpartij "een terreurdaad" en greep de aanslag aan om te pleiten voor een verder aangescherpt immigratiebeleid.

Eerder werd bekend dat de VS per direct stopt met het verwerken van alle asielverzoeken van Afghanen.

Verdachte wachtte het duo op

Het motief van de verdachte is nog onduidelijk. Wel is inmiddels bekend dat de verdachte het hele land heeft doorgereisd voor de aanslag: hij vertrok met de auto vanaf de staat Washington aan de westkust en reed helemaal naar Washington DC aan de oostkust.

Hij zou het tweetal van de Nationale Garde hebben opgewacht voordat hij ze beschoot. "Een soort hinderlaag. We weten niet waarom", zei de openbaar aanklager.

De twee slachtoffers behoren eigenlijk tot de National Garde van West Virginia en waren op bevel van Trump in Washington ingezet, als onderdeel van zijn plan om de veiligheid in de hoofdstad te verbeteren.

De verdachte ligt zelf ook nog in het ziekenhuis in Washington. Bij zijn arrestatie werd hij beschoten door een bewaker.