De VS moet zich niet inmengen in de Europese politiek. Dat zegt de voorzitter van de Europese Raad Antonio Costa. Hij reageert daarmee op de nieuwe Amerikaanse veiligheidsstrategie die eind vorige week bekend werd gemaakt. "We kunnen deze dreiging van inmenging in ons politieke leven niet accepteren."

De Europese Raad is het overlegorgaan van de 27 leiders van de EU-lidstaten.

De VS noemt in de strategie de activiteiten van de Europese Unie "een van de grote problemen waar Europa nu tegenaan loopt". De Unie ondermijnt volgens de Amerikanen de politieke vrijheid en beperkt de vrijheid van meningsuiting en maakt zich schuldig aan censuur.

Costa reageert nu fel op de Amerikaanse beschuldigingen. "Onze geschiedenis heeft ons geleerd dat er geen vrijheid van meningsuiting is zonder vrijheid van informatie," zegt de Portugees. "En er zal geen vrijheid van meningsuiting zijn als de informatievrijheid van burgers wordt opgeofferd om de tech-oligarchen in de Verenigde Staten te verdedigen."

Costa verwijst daarmee ook naar de woede die in de VS ontstond nadat de Europese Commissie X, het voormalige Twitter, vrijdag een boete oplegde van 120 miljoen euro. Onder andere de Amerikaanse vicepresident Vance en minister van Buitenlandse Zaken Rubio noemden de boete "een aanval op Amerikaanse bedrijven".

Costa benadrukt dat Europa nog wel als bondgenoot wordt genoemd in de Amerikaanse veiligheidsstrategie. "Dat is goed, maar als we bondgenoten zijn, moeten we ons ook gedragen als bondgenoten. Die dreigen niet met inmenging in het democratisch leven of binnenlandse politieke keuzes van andere bondgenoten", aldus Costa.

De voorzitter van de Europese Raad zegt verder dat de VS "niet kan beslissen voor Europese burgers wat goede en slechte partijen zijn". De veiligheidsstrategie spreekt zich uit voor rechtsradicale partijen in Europa en tegen de Europese Unie. "De groeiende invloed van patriottistische Europese partijen is een bron van groot optimisme", staat in het Amerikaanse document.

Volgens Costa "geloven de Verenigde Staten niet langer in internationale samenwerking (multilateralisme) en een op regels gebaseerde wereldorde. Ook ontkennen ze dat er sprake is van klimaatverandering. Wij hebben een andere blik op de wereld."

Russische dreiging

Andere Europese politici reageerden eerder al scherp afwijzend op de nieuwe veiligheidsstrategie van het Witte Huis. Zo'n beleidsstuk wordt door elke nieuwe Amerikaanse regering opgesteld om te laten zien waar de komende jaren de nadruk op wordt gelegd.

In Rusland is de Amerikaanse veiligheidsstrategie enthousiast onthaald. Kremlin-woordvoerder Peskov zei dat het document "voor een groot deel overeenkomt met onze visie".

Costa snapt die reactie. "Als we het gedeelte over Oekraïne aandachtig lezen, kunnen we begrijpen waarom Moskou deze visie deelt", zegt hij. "Het doel van deze strategie is niet een eerlijke en duurzame vrede. Het gaat alleen om het beëindigen van de vijandelijkheden en het stabiliseren van de betrekkingen met Rusland."

"Iedereen wil stabiele betrekkingen met Rusland", zei Costa ook. "Maar we kunnen geen stabiele betrekkingen met Rusland hebben zolang Rusland een bedreiging voor onze veiligheid vormt."

"Het is zonder meer waar dat mijn werk als informateur bemoeilijkt is door de blokkades", erkende informateur Buma bij de presentatie van zijn eindverslag vanmiddag. Na drie weken onderhandelen moest hij tot de conclusie komen dat er op dit moment nog steeds geen mogelijkheden zijn voor het vormen van een meerderheidskabinet. De VVD blokkeert GroenLinks-PvdA en D66 ziet niets in een coalitie met JA21.

Buma's voorganger Koolmees kwam drie weken geleden tot ongeveer dezelfde conclusie en vond een uitweg door de twee grote winnaars van de verkiezingen, D66 en CDA, aan het schrijven te zetten. Buma doet nu min of meer hetzelfde, alleen schuift nu de VVD aan. "Het is een stap voorwaarts, geen doorbraak", aldus de CDA'er. Het eindresultaat van de besprekingen moet wat hem betreft een "regeerbasisakkoord" worden.

Op basis daarvan moet "een stabiel kabinet" gevormd kunnen worden, staat in het advies. Dat kan een minderheidskabinet zijn dat voor meerderheden steun moet zoeken bij de oppositie, maar wellicht veranderen de komende weken de posities nog en kan er toch een coalitie gebouwd worden die een meerderheid heeft in de Tweede Kamer en behoorlijke steun heeft in de Eerste Kamer.

Standpunten niet wezenlijk veranderd

Want inhoudelijk liggen de partijen niet zo ver uit elkaar, betoogde Buma. Maar de blokkades blijven. Het onderlinge telefoonverkeer van afgelopen weekend tussen de partijleiders heeft de standpunten "niet wezenlijk veranderd". Maar D66, VVD en CDA zijn nu wel bereid deze volgende stap te zetten. Buma adviseert hen om in de komende fase ook te praten met andere partijen. "Hoe breder, hoe beter."

Uit zijn verslag blijkt dat er hier en daar wel wat kleine openingen zijn. JA21 "wil nadenken" over samenwerking met een minderheidskabinet van D66, VVD en CDA. En VVD-leider Yesilgöz stapt niet in een kabinet met GroenLinks-PvdA, maar in het verslag van de informateur staat wel dat de VVD "beseft dat op sommige onderwerpen een vorm van parlementaire samenwerking met ook GroenLinks-PvdA nodig kan zijn".

De uiteindelijke vorm van een nieuw kabinet staat dus nog lang niet vast. CDA-leider Bontenbal opperde de mogelijkheid van deelakkoorden of begrotingsakkoorden met andere partijen om plannen toch door het parlement te krijgen. Zo'n constructie vraagt volgens hem om "een andere politiek cultuur" in Den Haag. Hij hoopt op een constructieve rol van de oppositie.

Ondertussen is GroenLinks-PvdA-leider Klaver behoorlijk chagrijnig, omdat hij in zijn ogen uitgesloten wordt. D66-voorman Jetten ziet dat anders. "Andere partijen zullen noodzakelijk zijn om meerderheden te krijgen. Het is juist een unieke kans voor die partij. Ik zal altijd een uitgestoken hand naar de heer Klaver blijven uitsteken."

Woensdag debat

Woensdag wordt het eindverslag van Buma besproken in een debat in de Tweede Kamer. Als er voldoende steun is voor deze volgende stap - en daar lijkt het wel op - dan wordt er een nieuwe informateur van D66-huize aangesteld. Wellicht wordt er ook een deadline afgesproken voor deze fase. Jetten wil "maximaal tempo maken", maar wijst ook op de komende kerstvakantie.

Buma zei dat hij er vertrouwen in heeft dat er uiteindelijk een nieuw kabinet komt, maar deed wel een oproep: "Het vergt bij alle partijen het besef dat formeren een proces is van geven en nemen, en van anderen wat gunnen." Vooral dat geven is de afgelopen weken te weinig gebeurd om tot een meerderheidsvariant te komen, concludeerde hij. Buma noemde daarbij bewust geen partijen bij naam.

Bohemian Rhapsody van Queen is net als vorig jaar op nummer 1 van de top 10 van de Top 2000 geëindigd. Het is in 27 edities al de 22ste keer dat het nummer uit 1975 de lijst aanvoert.

De Top 2000 wordt jaarlijks tussen kerst en oudjaarsavond afgespeeld op NPO Radio 2. Vanmiddag om 16.00 uur sloot de stembus. Het is voor het eerst dat het nummer Piano Man van Billy Joel op plek twee belandde.

Het Eagles-nummer Hotel California, dat al vaak op 2 eindigde en in 2010 en 2014 zelfs op 1, heeft ook dit jaar een hoge notering met plaats 3. Sinds 2019 was het al niet hoger gekomen.

Luisteraars konden tot vanmiddag stemmen voor de Top 2000. De hele lijst met 2000 liedjes wordt volgende week maandag onthuld.

Comeback

Een opvallende comeback in de top 10 maakt het nummer Radar Love van de Haagse band Golden Earring. In 2021 stond dit lied op plek zes, dit jaar staat het op plek negen. Dat heeft vermoedelijk te maken met bandlid George Kooymans, die dit jaar overleed op 77-jarige leeftijd.

Ook Wish You Were Here van Pink Floyd keert terug in de top 10. Dat lied werd in 2020 voor het laatst door luisteraars bekroond met een top 10-notering.

De hele top 10 van de Top 2000 en de positie van vorig jaar

Vorig jaar stond het nummer Better Days van Dermot Kennedy op de zesde plaats van de lijst. Dat had te maken met het overlijden van Eva Hermans-Kroot, die haar ervaringen met ongeneeslijke longkanker deelde via de Instagrampagina Longeneeslijk en het televisieprogramma Over mijn lijk. Het nummer van Dermot Kennedy was haar lievelingslied, waardoor mensen er als eerbetoon voor stemden. Dit jaar staat het nummer niet meer in de top 10.

Verder zijn er geen opmerkelijke veranderingen in de top van de lijst. Zo staan Fix You van Coldplay, Roller Coaster van Danny Vera net als vorig jaar in de top 10. Datzelfde geldt voor Stairway to heaven van Led Zeppelin en Avond van Boudewijn de Groot. Stairway to heaven heeft in alle 27 edities in de top 10 gestaan.

De uitzending van de Top 2000 begint op kerstavond om 23.00 uur en eindigt op oudjaarsavond 00.00 uur. Het geldt als een van de grootste muziekevenementen van Nederland en wordt volgens NPO Radio 2 door ongeveer tien miljoen mensen beluisterd.

De uitzendingen komen uit het Top 2000 Café in Beeld & Geluid in Hilversum. Ook luisteraars kunnen daarbij aanwezig zijn.