WAT WE WETEN
- In en bij een tram op het 24 Oktoberplein in Utrecht is maandagmorgen geschoten.
- Er vielen drie doden: een 19-jarige vrouw uit Vianen, een man van 28 jaar uit Utrecht en een man van 49 uit Utrecht.
- Drie mensen raakten ernstig gewond. Nog eens vier raakten lichtgewond in de hectiek die na het schietincident ontstond.
- Hoofdverdachte Gökmen Tanis (37), een bekende van de politie, is 's avonds gearresteerd in een huis aan de Oudenoord.
- Een relatie tussen Tanis en de slachtoffers is nog niet uit het onderzoek naar voren gekomen.
- Het OM heeft een briefje gevonden in de vluchtauto van Tanis en houdt ernstig rekening met een terreurdaad.
- Behalve Tanis zijn ook twee broers aangehouden.
- Lees ook ons liveblog van gisteren.

Op de plek van de aanslag ligt inmiddels een imposante bloemenzee. Onder meer premier Rutte en burgemeester Jan van Zanen legden er vandaag een boeket neer.

Tientallen mensen hebben vandaag in Utrecht hun hart gelucht over de gebeurtenissen in de stad. Ze konden terecht in buurthuizen in de nabijheid van het 24 Oktoberplein waar gisteren het schiet-incident in de tram plaatsvond.

De aanslag, de aanwezigheid van gewapende politiemensen in de buurt, ouders die hun kind niet konden zien, helikopters die boven de huizen hingen en de aanhouding van de verdachte: het gaf de mensen die het van nabij meemaakten een gevoel van onveiligheid, zegt Jytte Reichert van Slachtofferhulp Nederland, dat in de buurthuizen aanwezig was.

Omwonenden konden hun verhaal kwijt en ze konden de gebeurtenissen van zich af praten. "Je merkt dat het mensen bezighoudt", aldus Reichert. "We zien gevoelens van angst en onrust. Het is goed dat mensen ergens binnen konden stappen en andere mensen konden zien en spreken. Dat is toch laagdrempeliger dan eenzelfde gesprek via de telefoon voeren."

Gökmen Tanis, hoofdverdachte het schiet-incident in Utrecht, wordt uiterlijk vrijdagochtend voorgeleid aan de rechter-commissaris. Dat zegt het Openbaar Ministerie (OM). Exacter dan dat kan het OM vanmiddag nog niet zijn.

Tanis is na zijn arrestatie in verzekering gesteld. Bij de rechter-commissaris (de onderzoeksrechter) zal de officier van justitie bewaring vorderen, voor maximaal twee weken. De onderzoeksrechter toetst of de arrestatie volgens de regels is geschied en of de verdenking hard genoeg is om de verdachte in voorarrest te houden. Ook kijkt deze rechter naar de zogeheten gronden. Die zijn onder meer vluchtgevaar en gevaar voor herhaling.

Na de bewaring wordt Tanis voor het eerst aan een meervoudige kamer (drie rechters) voorgeleid. Dit is een zogeheten raadkamer. Deze zitting is niet openbaar. Het OM zal de raadkamer om verlenging van het voorarrest vragen, in het geval van Tanis de maximale negentig dagen. Na het verstrijken van die termijn vindt de eerste openbare zitting plaats. In grote zaken is het onderzoek op dat moment doorgaans nog in volle gang. Daarom kan op zo'n zitting nog geen inhoudelijke behandeling van de zaak plaatsvinden. Een dergelijke zitting wordt een pro-formazitting genoemd.

In zware zaken vinden meerdere zogeheten pro forma's plaats, telkens na maximaal drie maanden. Het OM geeft een toelichting op de stand van het onderzoek. Bij voldoende verdenking en aanwezigheid van gronden zal de rechtbank de voorlopige hechtenis verlengen.

Het tv-programma Opsporing Verzocht besteedt vanavond aandacht aan het schiet-incident op het 24 Oktoberplein. Dat meldt omroep AVROTROS. Er wordt stilgestaan bij de gebeurtenissen en tijdens de uitzending is er contact met het team dat onderzoek doet naar de aanslag.

Premier Mark Rutte heeft vanmiddag namens het kabinet bloemen gelegd op het 24 Oktoberplein in Utrecht als blijk van medeleven met de slachtoffers van de schietpartij. Hij werd daarbij vergezeld door minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid).

Na het leggen van de bloemen en een kort moment van stilte gingen beiden in gesprek met enkele agenten. Eerder bezochten zij ook het hoofdbureau van politie, waar ze met hulpverleners spraken.

De Tweede Kamer gaat pas debatteren over de aanslag in Utrecht als er meer informatie is over de gebeurtenissen. De PVV en Forum voor Democratie wilden nu al discussiëren, maar alle andere partijen zeggen dat het beeld nog te onvolledig is.

Politieagent Dwight van de Vijver heeft zich door middel van 'spoken word' uitgesproken over het drama in zijn eigen geboortestad.

Over de rechtszaak waarin Gökmen Tanis werd beschuldigd van poging tot doodslag: De Utrechter werd ervan beschuldigd dat hij op 7 december 2013 schoten loste richting een flat in Kanaleneiland. Hij deed dat met een semi-automatisch pistool van het merk Beretta, kaliber 9 mm.

"Er zijn proefschoten met het pistool gelost", staat in het vonnis van de rechtbank Midden-Nederland. Tanis, die samen met een andere verdachte in dronken toestand verkeerde, werd uiteindelijk vrijgesproken van poging tot doodslag. Er was onvoldoende bewijs dat hij gericht had geschoten en dat de kans aanwezig was dat iemand het leven zou laten.

De Utrechter werd wel veroordeeld voor illegaal wapenbezit. Hij kreeg een gevangenisstraf van 150 dagen, waarvan 49 voorwaardelijk.

Burgemeester Jan van Zanen stond kort de pers te woord over zijn bezoek aan het calamiteitenhospitaal eerder vandaag. Hij sprak onder meer met een van de gewonden, een jonge vrouw, en haar vader. "Zij maakte een dappere indruk."

Premier Mark Rutte en minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) gaan vandaag op bezoek in Utrecht. Volgens Rutte is het de bedoeling dat zij daar vertrouwelijk met betrokkenen gaan praten, 'liefst zonder media'.

Ze spreken op een politiebureau met agenten, hulpverleners en ambulancebroeders. Ze gaan vermoedelijk ook nog langs de locatie waar de schietpartij heeft plaatsgevonden.

Een woordvoerder van de gemeente Utrecht laat aan RTV Utrecht weten dat er morgen geen extra veiligheidsmaatregelen zullen worden getroffen bij de Provinciale Statenverkiezingen. "De gemeente heeft geen indicatie dat er een verhoogd risico is."

Burgemeester Jan van Zanen heeft zojuist een bezoek gebracht aan een van de gewonden van het schietincident, meldt de gemeente. Daarnaast sprak hij onder meer met artsen en verpleegkundigen in het calamiteitenhospitaal van het UMC Utrecht. "Het was aangrijpend en indrukwekkend. Met het slachtoffer gaat het naar omstandigheden goed. Ik heb zeer veel respect voor de inzet van de hulpverleners. U zult begrijpen dat het incident diepe indruk heeft gemaakt."

De andere slachtoffers konden nog niet worden bezocht vanwege de ernst van hun verwondingen.

Ondertussen in de Tweede Kamer: Thierry Baudet (Forum voor Democratie) wil van Grapperhaus weten waarom er gisteren niet sneller informatie werd gedeeld over de slachtoffers. Volgens de minister is de gebruikelijke procedure gevolgd, waarbij eerst de nabestaanden van slachtoffers op de hoogte worden gebracht. "Het belang van de slachtoffers weegt daarbij vele malen zwaarder dan het belang van nieuwsgaring." Baudet lijkt met dat antwoord geen genoegen te nemen.

Marianne Thieme van de PvdD vindt dat premier Mark Rutte zich gisteren op de vlakte had moeten houden over het motief van de dader. Door terrorisme als mogelijkheid te noemen liet het kabinet 'de samenleving in angstige onwetendheid verblijven', vindt Thieme.

De Utrechtse politie heeft op haar website een overzicht van veelgesteelde vragen met hun antwoorden daarop gedeeld.

Via social media blijven foto's langskomen van vlaggen die halfstok hangen in Utrecht.

Het kabinet gaat zijn volle verantwoordelijkheid afleggen over de schietpartij in Utrecht. Minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) zegde dat vanmiddag toe in het wekelijkse vragenuurtje in de Tweede Kamer, maar benadrukte wel dat hij eerst de politie en het Openbaar Ministerie alle ruimte wil geven om onderzoek te doen. Veel nieuwe informatie kon Grapperhaus de Kamer naar eigen zeggen niet bieden.

De minister beloofde transparantie over de zaak, en 'nog meer alertheid'. Hij bestreed het verwijt van PVV-leider Geert Wilders dat het kabinet de zaak 'onder het tapijt probeert te vegen'.

Wilders eiste het aftreden van Grapperhaus, omdat die verantwoordelijk is voor het Openbaar Ministerie. Dat heeft zich niet verzet tegen vrijlating van de verdachte, die een lang strafblad heeft. Wilders vindt dat Grapperhaus 'zich moet schamen' voor zijn 'schandelijke verklaring' in de Tweede Kamer over de toedracht van de aanslag. Grapperhaus riep juist op om rustig te blijven en politie en OM hun werk te laten doen.

In de Tweede Kamer is vanmiddag stilgestaan bij het schiet-incident in Utrecht. Premier Mark Rutte en Kamervoorzitter Khadija Arib namen daarbij het woord.

"Vandaag hangen de vlaggen halfstok", begon Rutte. "De nachtmerrie van gisteren is geen droom, maar de harde realiteit waarmee we wakker werden. Heel Nederland leeft intens mee."

"Gisteren bleek haat en geweld nog dichterbij te zijn dan we dachten", vervolgde Arib over de schietpartij in de Utrechtse tram. "Veel is nog onduidelijk, maar wat we wél weten is dat Nederland diep, diep getroffen is. Het had eenieder van ons kunnen zijn, daar in die tram, op weg naar school of werk. Het maakt ons boos en bang."

De Kamer stond ook stil bij de aanslag in het Nieuw-Zeelandse Christchurch van vorige week. Hoewel Nederland en Nieuw-Zeeland ver uit elkaar liggen, zijn ze nu toch verbonden, aldus de minister-president. "Vanwege het verdriet door de volkomen zinloosheid van het geweld. Ondanks de afstand zijn we verenigd, in een gevoel van afschuw."

De Telegraaf meldt dat Gökmen Tanis is opgepakt omdat hij kort na de aanslag geld overmaakte via een van een vriend geleende telefoon. Het apparaat kon worden getraceerd, wat leidde tot de aanhouding van de verdachte in een woning aan de Oudenoord.

Een woordvoerder van de politie geeft aan nog niet in te kunnen gaan op het verhaal van de krant. Het is onduidelijk naar wie hij het geld overmaakte of waarom. Ook is niet bekend hoe hoog het bedrag was.

Hoofdverdachte Gökmen Tanis was sinds 1 maart op vrije voeten. Hij wordt verdacht van een verkrachting in 2017 en mocht het proces thuis afwachten. De rechtbank legt in een verklaring uit dat hij eerder al eens onder voorwaarden was vrijgelaten. Toen hij zich daar niet aan hield, werd hij weer vastgezet. De rechtbank wilde hem niet nog eens onder voorwaarden vrijlaten, maar in hoger beroep kreeg hij het toch voor elkaar.

Gildemeester Onno Koster van het Utrechts Stadsdichtersgilde schreef een gedicht over de tragische gebeurtenissen in de stad:

Klaarlichte dag, 18 maart en de zon,
en de wereld staat stil, barst dan los.

Ze zeggen dat we niet zullen buigen,
maar laten we buigen naar wie na vandaag
niet meer onder ons is; een van ons was
met alle gebreken van dien: mens.

Ze zeggen dat we niet zullen zwichten,
Maar laten we zwichten voor wat ons mens maakt
Met alle gebreken van dien:
medeleven, rede.

Laten we buigen en zwichten voor wat het waard is
om voor te zwichten, te buigen.
Laten we stilstaan, niet oordelen.
Ze zeggen zoveel, maar laten we nu

voor de helderheid zwijgen.

Het overlijden van Roos Verschuur bij het schietincident in Utrecht is in Vianen hard aangekomen. Het slachtoffer werkte bij snackbar Kwalitaria en groothandel Makro. De schok bij haar collega's is groot.

"Als een van onze inwoners wordt getroffen, dan worden wij allemaal getroffen", stelt burgemeester Jan Pieter Lokker van Vijfheerenlanden. "Dat blijkt ook uit de vele blijken van medeleven. Dit onderstreept wat dit betekent in onze gemeenschap."

In het stadskantoor van Utrecht en in het wijkservicecentrum van Vleuten-De Meern krijgen inwoners van de gemeente de gelegenheid om hun deelneming te betuigen aan de slachtoffers en hun nabestaanden.Om 13.00 uur worden de condoleanceregisters geopend.

Bij het schietincident op het 24 Oktoberplein zijn een 19-jarige vrouw uit Vianen en twee mannen van 28 en 49 jaar uit Utrecht om het leven gekomen. De drie zwaargewonden zijn een 20-jarige vrouw uit Utrecht, een 74-jarige man uit De Meern en een 21-jarige vrouw uit Nieuwegein. Voor zover bekend raakten in de hectiek daarna vier mensen lichtgewond. Dat meldt het Openbaar Ministerie.

Tot nu toe heeft het onderzoek nog geen enkele relatie tussen de verdachte en de slachtoffers opgeleverd. Het OM houdt ernstig rekening met een terroristisch motief, ook omdat in de vluchtauto een briefje werd gevonden. Andere motieven worden niet echter uitgesloten.

Advocaat Anis Boumanjal vertegenwoordigt de twee medeverdachten van Gökmen Tanis. Het gaat om twee broers van 23 en 27 jaar. Wat hun relatie tot Tanis is, wil hij in het belang van het onderzoek niet zeggen. Volgens de advocaat heeft burgemeester Van Zanen zijn excuses aangeboden voor de incorrecte melding dat het tweetal vrijgelaten was.

Burgemeester Jan van Zanen en wethouder Linda Voortman hebben bloemen gelegd op het 24 Oktoberplein.

Een andere bloemenlegger stapte vanmorgen exact 24 uur na de slachtoffers in de tram naar de plaats van het schietincident om zijn steun te betuigen aan iedereen die daar behoefte aan heeft.

Op scholen in Utrecht gaat vandaag alle aandacht uit naar ondersteuning en zorg voor kinderen, na de schietpartij maandag. "Het heeft heel veel indruk gemaakt op kinderen. In klassen wordt er met ze gesproken over wat er is gebeurd", zegt een woordvoerster van de Stichting PCOU en de Willibrord Stichting, die in Utrecht en omgeving meer dan veertig basisscholen en scholen in het voortgezet onderwijs besturen.

Op het Christelijk Gymnasium (CGU), waar twee kinderen zitten van een vader die om het leven kwam bij de schietpartij, wordt gerouwd. Voor het opvangen van kinderen en om ze te helpen bij de verwerking zijn er interne begeleiders. "Het is keihard naar binnen geslagen", zegt rector Ilse van Eekelen. "Het was al een bijzondere dag omdat we de leerlingen hebben binnengehouden. Ondanks de helikopters en sirenes was het binnen best gezellig en veilig. Toen we de kinderen naar huis lieten gaan hoorden we dat er een heel akelig staartje aan zou zitten."

Ook op openbare basisschool Waterrijk in Leidsche Rijn wordt gerouwd. Een derde kind van de man die gisteren om het leven kwam krijgt daar onderwijs.

De politieke partijen hebben met elkaar afgesproken dat ze de campagne voor de verkiezingen morgen weer opnemen, zij het ingetogen. Het werven van kiezers werd gisteren stilgelegd vanwege de schietpartij. Niet elke partij hield zich daar overigens aan.

De PVV wil een Kamerdebat over de gebeurtenissen in Utrecht. Als de andere partijen daarmee instemmen komt het lijsttrekkersdebat van de NOS vanavond in de knel.

De politie en de burgemeester spreken elkaar tegen.

Medewerkers van ov-bedrijf Qbuzz in Utrecht praten veel over wat er op het 24 Oktoberplein in een van hun trams is gebeurd. Wie behoefte heeft aan geestelijke bijstand krijgt die, zegt een woordvoerder. Twijfel om weer op de bestuurdersplaats te gaan zitten was er niet en Qbuzz rekent erop dat de reiziger ook niet zal aarzelen om tram en bus weer te nemen. "We rijden op volle sterkte. De tijd moet uitwijzen of het rustiger wordt dan normaal."

De zogenoemde 'derde verdachte' die gisteren aangehouden is, heeft niets te maken met het schietincident op het 24 Oktoberplein. Alleen Gökmen Tanis wordt nog verdacht. Dat zegt burgemeester Jan van Zanen op Radio M Utrecht. Hij zei dat bij de gezochte Renault Clio twee mannen zijn aangehouden die niets met de zaak te maken bleken te hebben. Ook bij een andere politieactie werd een verdachte gearresteerd, zo werd gisteravond laat bekend, en ook hij is volgens Van Zanen niet bij het schietincident betrokken. Nieuwe arrestaties sluit hij echter niet uit.

"We moeten toch weer verder", sprak Van Zanen aan het begin van de dag na de tumultueuze dag in zijn stad. "Gisteren begon als een lichte dag en ik hoop dat we die vandaag alsnog beleven, dat we het gewone leven kunnen hernemen. Onze kracht is dat we elkaar vasthouden, het verdriet delen en tegelijk ook veerkracht tonen."

ProRail, de werkgever van een slachtoffer dat het schietincident niet heeft overleefd, reageert bedroefd op het overlijden van de ICT-medewerker. "Dit is een grote nachtmerrie", zegt een woordvoerder tegen RTV Utrecht. "We hangen de vlag op ons hoofdkantoor in Utrecht vandaag halfstok. Ook richten we een herdenkingsplek in."

Op de plek waar gisteren de schoten vielen zijn bloemen gelegd. Een van de Utrechters die een blijk van medeleven wilde achterlaten zegt tegen Radio M Utrecht dat hij hoopt dat veel meer mensen dat zullen doen.

Op overheidsgebouwen in heel Nederland en bij diplomatieke posten in het buitenland hangen vandaag de vlaggen halfstok. De koninklijke standaard op de paleizen van het Koninklijk Huis wordt voorzien van een zwarte wimpel. Het rouwbetoon is een teken van verbondenheid met de slachtoffers.

Ook bij andere instellingen en bedrijven en bij mensen thuis hangt de vlag halfstok.

Alle Nederlandse kranten staan bol van de gebeurtenissen die Utrecht gisteren lamlegden. Ook in het buitenland stond Utrecht in het centrum van de belangstelling.

• Dronken Gökmen Tanis loste in 2013 proefschoten met een Beretta 9mm
• Waarom liep verkrachtingsverdachte Gökmen Tanis vrij rond?
• Vianen diep bedroefd om Roos Verschuur (19) die overleed bij aanslag
• OM houdt vanwege briefje ernstig rekening met terrorisme, geen relatie met slachtoffers
• Verkiezingscampagne gaat door, maar niet in Utrecht

De Utrechter werd ervan beschuldigd dat hij op 7 december 2013 schoten loste richting een flat in Kanaleneiland. Hij deed dat met een semi-automatisch pistool van het merk Beretta, kaliber 9 mm. Het incident vond plaats bij de Rooseveltlaan, ter hoogte van Prins Clausbrug.

Het Nederlands Forensisch Onderzoek deed onderzoek naar het aangetroffen vuurwapen en de huls. "Er zijn proefschoten met het pistool gelost", staat in het vonnis van de rechtbank Midden-Nederland. Tanis, die samen met een andere verdachte in dronken toestand verkeerde, werd uiteindelijk vrijgesproken van poging tot doodslag. Er was onvoldoende bewijs dat hij gericht had geschoten en dat de kans aanwezig was dat iemand het leven zou laten. De Utrechter werd wel veroordeeld voor illegaal wapenbezit. Hij kreeg een gevangenisstraf van 150 dagen, waarvan 49 voorwaardelijk.

"Verdachte heeft samen met een ander een vuurwapen voorhanden gehad", luidde het oordeel van de rechter. "Uit de stukken is voldoende naar voren gekomen dat verdachte en zijn medeverdachte ook met dat vuurwapen op straat in een woonwijk hebben geschoten. Zij waren hierbij onder invloed van (veel) alcohol. Het behoeft geen betoog dat dit zeer gevaarlijk is en ook tot zeer ernstige gevolgen had kunnen leiden. Dergelijke feiten dragen bovendien bij aan gevoelens van angst, onrust en onveiligheid binnen de samenleving als geheel. Deze omstandigheden neemt de rechtbank mee in de strafmaat voor dit feit."

Tanis werd in dit proces ook nog verdacht van een inbraak, plassen in een politiecel en het opgeven van een valse naam. De Utrechter weigerde mee te werken aan een reclasseringsrapport. Het volledige vonnis is hier terug te lezen.

RTV Utrecht houdt ook een dossier en liveblog bij over de aanslag op het 24 Oktoberplein.

• LIVE: Rutte legt bloemen, Tanis uiterlijk vrijdag voor rechter, "Utrecht, stay strong"
• Waarom liep verkrachtingsverdachte Gökmen Tanis vrij rond?
• Vianen diep bedroefd om Roos Verschuur (19) die overleed bij aanslag
• OM houdt vanwege briefje ernstig rekening met terrorisme, geen relatie met slachtoffers
• Verkiezingscampagne gaat door, maar niet in Utrecht

De jonge vrouw werkte bij snackbar Kwalitaria en groothandel Makro. De schok is groot bij beide bedrijven. "Ze was werkzaam bij onze Makro-vestiging in Vianen. Vanzelfsprekend verafschuwen wij deze verschrikkelijke daad. Ons medeleven gaat uit naar haar familie, vrienden en andere nabestaanden", stelt Makro in een verklaring.

KWALITARIA
Bij Kwalitaria Délifrance, dat meerdere vestigingen heeft in Nederland, is haar dood eveneens hard aangekomen, zegt marketingdirecteur Martijn Boone. "We zijn geschokt en ontdaan. We leven erg mee. Onze gedachten gaan uit naar de familie van het slachtoffer."

"Ook ondersteunen we de werknemers en het ondernemersechtpaar dat de vestiging in Vianen runt. We kijken of er slachtofferhulp of andere zaken nodig zijn. Daarom staan we in nauw contact met de politie en gemeente."

De snackbar in Vianen is de rest van de week gesloten. "Van dag tot dag bekijken we waar we staan. Deze week is er een besloten bijeenkomst voor medewerkers en het team. Over het slachtoffer kunnen we verder geen mededelingen doen."

OOSTERLICHT COLLEGE
Roos zat vroeger op het Oosterlicht College in Nieuwegein. Daar is met grote verslagenheid gereageerd op haar dood. Er is een stilteruimte ingericht op de school waar leerlingen en medewerkers dinsdag terecht konden.

Bij het schietincident in de tram zijn drie mensen om het leven gekomen. Een van hen is een vader van drie kinderen uit Utrecht.

• Dronken Gökmen Tanis loste in 2013 proefschoten met een Beretta 9mm
• LIVE: Rutte legt bloemen, Tanis uiterlijk vrijdag voor rechter, "Utrecht, stay strong"
• Waarom liep verkrachtingsverdachte Gökmen Tanis vrij rond?
• OM houdt vanwege briefje ernstig rekening met terrorisme, geen relatie met slachtoffers
• Verkiezingscampagne gaat door, maar niet in Utrecht

Michel Barnier, de Europese hoofdonderhandelaar over de brexit, heeft gezegd dat een uitstel van de vertrekdatum van de Britten uit de EU goed gemotiveerd en zinvol moet zijn. Tien dagen voor de deadline van 29 maart, riep hij de Britse regering ertoe op duidelijkheid te verschaffen en met een plan te komen.

Het voortduren van de huidige onzekerheid kost bedrijven geld en levert politieke schade op, zei Barnier vandaag in Brussel. Hij liet doorschemeren dat een uitstel alleen zinvol is als daardoor de kans op ondertekening van de brexitdeal vergroot wordt.

Bovendien moet het verzoek om uitstel unaniem door de andere 27 lidstaten goedgekeurd worden. Barnier zei dat de 27 landen een verzoek tot uitstel goed moeten afwegen.

Merkel

Bondskanselier Merkel heeft verklaard dat ze zo lang mogelijk zal strijden voor een ordentelijk vertrek van de Britten uit de EU. De belangen van Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie staan op het spel, zegt Merkel.

Haar minister voor Europese Zaken Michael Roth zei dat het geduld van Europa door de Britten op de proef wordt gesteld. Hij dringt er bij Londen op aan snel een concreet voorstel te doen. Zijn Franse ambtgenoot Nathalie Loiseau vraagt zich of uitstel wel zin heeft. Tijd geven is de oplossing niet, Londen moet een besluit nemen, zei ze.

Impasse

Bijna drie jaar na het referendum in het Verenigd Koninkrijk over de vraag of de Britten uit de Europese Unie moeten stappen, is het nog altijd onzeker of de brexit doorgaat, en wanneer dat zal gebeuren.

De brexit is hét thema van de Europese top die overmorgen in Brussel begint. Premier May zal op de top voorstellen de brexit met zeker drie maanden uit te stellen, nu haar plan om de brexit-overeenkomst nogmaals aan het Lagerhuis voor te leggen door parlementsvoorzitter Bercow is getorpedeerd. Zijn argument, op basis van een parlementsregel uit de vroege zeventiende eeuw, is dat een voorstel niet in ongewijzigde vorm nogmaals in stemming kan worden gebracht. Mogelijk wordt zelfs een uitstel van twee jaar verleend.

Na de Europese top zal het Lagerhuis maandag nog een debat houden over de vraag hoe de impasse over de brexit doorbroken kan worden.

Morgen mogen ruim 13 miljoen mensen naar de stembus om te kiezen voor de Provinciale Staten en het bestuur van de waterschappen.

Misschien vraag je je nog af waarom je eigenlijk zou moeten stemmen, op wie en waarvoor? Om je op weg te helpen staat hieronder wat praktische informatie. Ook zetten we de opvallendste, leukste, en belangrijkste verhalen die we eerder maakten over #PS19 op een rij.

Waar kiezen we voor op 20 maart?

Per provincie worden de Provinciale Statenleden gekozen. In totaal gaat het om 570 volksvertegenwoordigers. De provinciebesturen hebben een aantal belangrijke taken: ze gaan over ruimtelijke ontwikkeling (bijvoorbeeld waar wel en niet gebouwd mag worden), milieu, natuurbeheer, wegen en openbaar vervoer, regionale economie en cultuur.

Om die taken uit te voeren hebben de provincies miljarden euro's tot hun beschikking. Ook hebben ze samen zo'n 14 miljard aan spaargeld. Met je stem kies onder andere hoe dit geld besteed wordt.

Bekijk hier hoe je in je dagelijks leven te maken krijgt met de beslissingen van de provincie:

Als het goed is, heb je twee stempassen ontvangen. De een is voor de verkiezingen voor de Provinciale Staten, de andere is voor de waterschapsverkiezingen. Want ook voor de besturen van de 21 Nederlandse waterschappen wordt morgen gestemd. Je kent de waterschappen misschien vooral van de jaarlijkse waterschapsheffingen, die je via de gemeentelijke belastingen betaald.

De waterschappen nemen onder leiding van een dijkgraaf beslissingen over zaken als dijkonderhoud, schoon water en de aanleg van begroeiing bij oevers en slootkanten. Wat ze precies doen leggen we verder uit in dit artikel.

Wat zijn de belangrijkste thema's die spelen in de provincies?

De verkiezingen gaan over een regionaal bestuur, maar dat wil niet zeggen dat er ook alleen regionale onderwerpen spelen. De bouw van voldoende woningen is een onderwerp dat overal terugkomt. De uitbreiding van vliegvelden is alleen in een aantal provincies onderwerp van gesprek.

In bijvoorbeeld Gelderland is woningbouw een belangrijk thema. Het gaat dan ook over de huisvesting van arbeidsmigranten, waar een toenemende vraag naar is. Voldoende openbaar vervoer en geld voor cultuur is ook een thema, bijvoorbeeld in Zeeland. Klimaat is een terugkerend thema in de verkiezingsprogramma's van de partijen. Maar ondanks die enorme ambities, zijn maar weinig partijen enthousiast over nieuwe zonne- en windmolenparken op land.

In sommige provincies is een heel specifiek thema hét onderwerp van de verkiezingen. Bekijk het verhaal vanuit jouw provincie op deze speciale pagina.

Wat hebben de provinciale verkiezingen met de landelijke politiek te maken?

De Provinciale Staten hebben naast het besturen van de provincie nog een andere taak. Ze kiezen namelijk ook een nieuwe Eerste Kamer. Indirect stem je dus op ook voor de senaat. Wie de nieuwe senatoren worden, horen we op 27 mei. De Eerste Kamer moet wetsvoorstellen uit de Tweede Kamer goed- of afkeuren.

Volgens de peilingen raakt het kabinet van premier Rutte de meerderheid in de senaat kwijt. Nu bezetten de regeringspartijen daar 38 van de 75 zetels, net iets meer dan de helft. Zonder meerderheid in de Eerste Kamer is regeren een stuk lastiger en moeten ze vaker bij de oppositie aankloppen voor steun.

Bekijk ook onze video voor uitleg:

Nieuwsuur heeft van iedere landelijke partij een profiel gemaakt, die zijn te bekijken via dit YouTube-kanaal.

Overigens zijn veel regionale partijen niet blij met de aandacht die tijdens de provinciale statenverkiezing uitgaat naar de landelijke politiek. Veel landelijke partijen doen namelijk ook mee in de provincie, voor de partijen die alléén regionaal actief zijn, betekent dat minder aandacht. We schreven daar eerder dit artikel over.

Wie en hoeveel mensen gaan er stemmen?

De opkomst bij de verkiezingen voor Provinciale Staten is meestal laag. In 2015 was de opkomst 48 procent. Met 82 procent was de opkomst van de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 stukken hoger.

Er zijn door het hele land allerlei initiatieven ondernomen om bepaalde groepen naar de stembus te krijgen. Speciaal voor jongeren werden op allerlei plaatsen speciale debatten georganiseerd met regionale politici. Kiezers met een niet-westerse achtergrond werden onder andere in moskeeën en buurthuizen geïnformeerd over de verkiezingen.

En dan nog dit:

Misschien heb je je stem al lang bepaald, maar mogelijk twijfel je nog. De online stemhulpen van Stemwijzer, Kieskompas, MijnStem en Kieswijzer kunnen je helpen. Voor de waterschappen kan je bij MijnStem terecht.

Het nieuwe provinciebestuur dat je kiest, komt straks te zitten in het provinciehuis. Maar weet jij eigenlijk hoe het provinciehuis van jouw provincie eruit ziet? Klik op de onderstaande foto en bekijk per provincie waar de Statenleden te vinden zijn.

Een agent in opleiding wordt ontslagen omdat hij actief heeft meegedaan aan rellen na de wedstrijd NAC Breda-Willem II, afgelopen oktober. Een tweede agent die erbij was, heeft voorwaardelijk ontslag gekregen. Dat betekent dat hij voorlopig mag blijven. Gaat hij opnieuw in de fout, dan moet hij alsnog vertrekken.

Na de Brabantse derby op 22 oktober ontstonden er ongeregeldheden buiten het stadion in Breda. Supporters van NAC zochten de confrontatie met aanhangers van Willem II. Toen de mobiele eenheid ingreep, keerde de groep zich tegen de politie.

Agenten en politiepaarden werden geslagen met broekriemen en kettingen. Ook werden agenten van hun paard getrokken en werd er met stenen gegooid naar de politie. Twee agenten raakten lichtgewond. Diezelfde middag nog werden vijf supporters aangehouden. In de dagen daarna liep het aantal arrestaties op tot ruim dertig.

Strafbare feiten

Volgens de politie werd al snel duidelijk dat bij de groep relschoppers ook twee medewerkers van de eenheid Zeeland-West-Brabant zaten. Daarop is een intern onderzoek gestart. De uitkomst daarvan is dat een van de betrokken agenten meedeed aan de rellen en zich schuldig heeft gemaakt aan strafbare feiten.

De tweede medewerker zou geen strafbare feiten hebben gepleegd, maar de politie vindt wel dat er in zijn geval sprake is van ernstig plichtsverzuim. Door aanwezig te zijn bij de groep relschoppers, heeft hij de integriteit en betrouwbaarheid van het korps geschaad, oordeelt de politie. Aan zijn voorwaardelijk ontslag is een proeftijd van twee jaar verbonden, meldt Omroep Brabant.

Woedend

Burgemeester Depla van Breda reageerde woedend na de rellen. "Ik schaam me kapot voor dit soort mensen die het voetbal kapotmaken en politiemensen in gevaar brengen", zei hij onder meer.

Ook deelde de burgemeester beelden van het incident op Twitter.