In het luchtruim boven Curaçao heeft zich opnieuw een ernstige bijna-botsing voorgedaan tussen een civiel zakenvliegtuig en een militair tankvliegtuig. Uit geluidsopnamen van de luchtverkeersleiding blijkt dat de bemanning tijdens de klim onverwacht recht op ander verkeer afvloog, terwijl niet duidelijk was op welke hoogte dat toestel zich bevond.

Het incident vond zaterdag 13 december plaats, één dag na een eerdere bijna-botsing in hetzelfde luchtruim, waarbij eveneens een militair tankvliegtuig betrokken was. Toen ging het om een A320 toestel van JetBlue.

"Ik weet niet hoe het kan dat we geen botsingswaarschuwing kregen, want ze waren echt heel dichtbij," zegt een van de piloten hoorbaar geschrokken. Even later volgt: "We klommen recht op dat andere toestel af."

De verkeersleiding greep in met directe koerscorrecties. Het toestel kreeg de instructie om naar weg te draaien en vervolgens rechtstreeks naar een navigatiepunt te vliegen om afstand te creëren. Daarbij werd ook gewaarschuwd voor nog een ander vliegtuig dat zich op slechts acht mijl achter het toestel bevond.

Groot militair toestel

Op de vraag van de luchtverkeersleiding om welk type vliegtuig het ging, antwoordde de bemanning: "Het was groot, misschien een 777, een 767 het was in elk geval een widebody."

De Amerikaanse luchtmacht beschikt niet over Boeing 777-toestellen, maar wel over de Boeing 767-2, in militaire uitvoering bekend als de KC-46. Volgens militaire spotters is het niet onwaarschijnlijk dat het om een dergelijk toestel ging.

De KC-46 wordt ingezet als lucht-tankvliegtuig voor het bijtanken van andere militaire vliegtuigen. Daarmee is het aannemelijk dat het ook in dit incident om een militaire refueler ging. Of het om hetzelfde toestel gaat als bij het eerdere voorval, is niet vast te stellen.

Tweede incident in korte tijd

In beide gevallen was sprake van ongeïdentificeerd verkeer en een zeer geringe onderlinge afstand. In geen van de twee incidenten werd een automatische botsingswaarschuwing, een zogenoemde TCAS Resolution Advisory, geactiveerd.

De incidenten spelen zich af tegen de achtergrond van de Amerikaanse militaire operatie tegen de Venezolaanse president Nicolas Maduro, waarbij extra lucht- en zeestrijdkrachten zijn ingezet in het Caribisch gebied rond Venezuela. Die verhoogde militaire activiteit leidt tot meer niet-regulier luchtverkeer, dat niet altijd als zodanig herkenbaar is voor civiele luchtverkeersleiding.

Waarschuwing vooraf

De Curaçao Civil Aviation Authority (CCAA) waarschuwde luchtvaartmaatschappijen eerder al voor ongeïdentificeerd luchtverkeer in het luchtruim rond Aruba, Curaçao en Bonaire. In een officiële waarschuwing werd piloten opgeroepen tot extra waakzaamheid, nadat meerdere meldingen waren gedaan van onbekende toestellen die door primaire radar waren waargenomen.

De directeur van DC-ANSP, verantwoordelijk voor de luchtverkeersleiding in het Curaçaose luchtruim, is gevraagd om bevestiging en toelichting. Vooralsnog is geen reactie ontvangen.

Het is niet bekend of het voorval formeel is geregistreerd als luchtvaartincident en of melding is gedaan bij internationale toezichthouders. Wel blijkt uit eerdere opnamen dat zowel piloten als verkeersleiding de situatie als ernstig beschouwden en direct ingrepen om een botsing te voorkomen. Ook hier gebeurde dat.

De Australische binnenlandse veiligheidsdienst heeft zes jaar geleden onderzoek gedaan naar banden tussen een van de daders van de aanslag bij Bondi Beach in Sydney en een cel van terreurgroep Islamitische Staat (IS). Dat meldt de Australische zender ABC News op basis van bronnen bij een antiterreureenheid.

In de auto van de schutters is volgens de bronnen een IS-vlag gevonden na de aanslag gisteren. De eenheid die de aanslag onderzoekt, gaat ervan uit dat de daders trouw hadden gezworen aan de terreurgroep.

Bij de aanslag gisteren om 18.30 uur lokale tijd vielen 16 doden, inclusief een van de schutters. Vijf gewonden verkeren in kritieke toestand. De daders waren een 24-jarige man en zijn 50-jarige vader.

Volgens ABC News kreeg veiligheidsdienst ASIO de 24-jarige zes jaar geleden in beeld nadat de politie plannen voor een terroristische aanslag van IS had verijdeld. Hij zou nauwe banden hebben gehad met IS-terrorist Isaak El Matari, die een straf van zeven jaar cel uitzit voor het beramen van een IS-opstand.

'Geen directe dreiging'

Matari had zichzelf benoemd tot de Australische bevelhebber van IS. Hij maakte deel uit van een cel van de terreurgroep, samen met verschillende mannen, die ook zijn veroordeeld voor terroristische misdrijven. Ook zij zouden banden met de 24-jarige Bondi Beach-schutter hebben gehad, schrijft de Australische omroep.

ASIO-directeur Mike Burgess bevestigt dat een van de daders van de aanslag "bekend is bij de veiligheidsdienst", zonder te specificeren welke van de twee in 2019 in beeld kwam. Burgess zegt dat er destijds geen sprake was van een directe dreiging.

Vlaggen halfstok

Volgens Australische media is de aanslag bij Bondi Beach de ergste in Australië in dertig jaar. Het hoofd van de politie in New South Wales liet weten dat er verschillende onderzoeken gaande zijn, waaronder een onder leiding van het terrorismebestrijdingscommando van de politie.

Hij zei ook dat er een onderzoek is ingesteld naar de schoten die zijn afgevuurd door de politie op de daders. De 50-jarige vader werd daarbij gedood. Zijn zoon raakte zwaargewond.

In het hele land zijn vlaggen halfstok gehangen als teken van rouw. Premier Albanese heeft de plek van de aanslag bezocht en er bloemen neergelegd. Hij sprak van "een donkere dag" in de geschiedenis van Australië.

In Chili heeft de ultrarechtse José Antonio Kast de presidentsverkiezingen gewonnen. Hij kreeg meer dan 58 procent van de stemmen in de tweede ronde. De communistische Jeannette Jara bleef steken op ruim 41 procent. Ze heeft haar nederlaag erkend.

Chili kiest met de uitslag voor een flinke verschuiving naar rechts. De verkiezingscampagne stond vooral in het teken van criminaliteit en migratie. Kast heeft beloofd daar hard tegen op te treden. Hij wil strengere controles aan de grenzen, illegale migratie strafbaar stellen en migranten zonder papieren uitzetten. Ook wil hij nieuwe gevangenissen bouwen en het leger inzetten in probleemwijken. Daarnaast wil hij miljarden aan bezuinigingen doorvoeren.

Vergeleken bij veel andere landen in Zuid-Amerika is Chili een relatief veilig land. De afgelopen jaren is het geweld wel toegenomen. Vooral door de instroom van migranten uit Venezuela en de opkomst van georganiseerde misdaad zijn de politieke tegenstellingen toegenomen.

Voor het eerst gold er bij deze verkiezingen een stemverplichting in Chili. Ruim 15 miljoen kiesgerechtigden gingen naar de stembus. In de eerste ronde waren andere kandidaten, onder wie de centrumrechtse Evelyn Matthei en de reactionaire Johannes Kaiser afgevallen.

Strenggelovig

Kast komt uit een invloedrijke familie. Zijn vader kwam uit Duitsland en was een voormalig Wehrmacht-officier en NSDAP-lid uit Beieren. Hij emigreerde na de Tweede Wereldoorlog naar Chili en richtte daar een fabriek voor vlees- en worstproducten op.

Zijn zoon José Antonio Kast is vader van negen kinderen en strenggelovig katholiek, tegen het homohuwelijk en abortus. Hij richtte de Republikeinse Partij op in Chili en probeerde al twee keer eerder president te worden. In 2021 verloor hij van de huidige president Gabriel Boric.

Felicitaties

Kast wordt vaak vergeleken met de Amerikaanse president Trump, mede door de manier waarop hij campagne heeft gevoerd. Daarin sprak hij over het 'deporteren' van illegale migranten en zei hij een hoge muur langs de grens te willen bouwen.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio heeft Kast gefeliciteerd met de overwinning. Ook financiële markten reageerden positief op zijn verkiezing. Chili is de grootste koperproducent van de wereld en een belangrijke leverancier van lithium. Beleggers verwachten van de nieuwe president minder regulering vanuit de overheid.

Nina Jurna, correspondent Latijns-Amerika

"De nieuwgekozen Kast is de meest rechtse leider sinds de militaire dictatuur in het land onder leiding van oud-generaal Augusto Pinochet die aan de macht was tussen 1973 en 1990. Bovendien is van Kast bekend dat hij persoonlijk een groot bewonderaar is van Pinochet, onder wiens regime duizenden mensen werden vermoord, verdwenen, gemarteld of gevangen werden gezet.

Wat deze uitslag ook laat zien is dat ultrarechtse en Trump-gezinde leiders in Latijns-Amerika fors aan terrein winnen, op een moment dat de Verenigde Staten druk bezig is invloed en macht in de regio te verstevigen.

Chili komt nu in het rijtje van voormalige linkse landen waar de afgelopen jaren een ruk naar rechts plaatsvond zoals Argentinië onder leiding van president Javier Milei, Ecuador, en recentelijk nog Bolivia."