Voorafgaand aan een stemming over een resolutie over de oorlog in Sudan hebben de Verenigde Arabische Emiraten de afgelopen week flink gelobbyd in het Europees Parlement in Straatsburg. Doel: hun land onbenoemd te laten. En met succes.

De VAE levert wapens, voertuigen en huurlingen aan de paramilitairen van de Sudanese rebellengroep RSF. Die wordt beschuldigd van oorlogsmisdaden en zelfs genocide. De VAE ontkent een rol te spelen en zette deze week alles op alles om EU-parlementariërs ervan te overtuigen dan ook niet met de vinger te gaan wijzen.

In de resolutie, die gistermiddag werd aangenomen, wordt de oorlog veroordeeld, maar de betrokkenheid van de VAE blijft onbenoemd. De resolutie stelt dat etnisch gemotiveerde moorden, verkrachting, seksuele slavernij en het uithongeren van burgers door de RSF mogelijk kunnen worden beschouwd als "daden van genocide".

De Sudanese EU-ambassadeur Abdelbagi Kabeir noemt het teleurstellend dat de VAE niet in de tekst staat. "De rol van de VAE had expliciet benoemd moeten worden", stelt hij. Wel wordt in de resolutie opgeroepen tot sancties en straffen voor financiers en externe partijen die steun geven.

Europese wapens via VAE naar Sudan

Een open veroordeling door het Europese Parlement had druk kunnen zetten op de discussie of Europese landen wapens moeten blijven leveren aan de VAE. Onderzoeken tonen aan dat wapens en militair materieel die aan de VAE zijn geleverd, vervolgens in handen van de RSF in Sudan kunnen belanden.

Zo traceerde de nieuwszender France24 munitie uit EU-lidstaat Bulgarije die via verkoop aan de VAE in handen van RSF-strijders terechtkwam. En mensenrechtenorganisatie Amnesty International vond Franse wapensystemen in RSF-pantservoertuigen. Die systemen waren verkocht aan de VAE.

Ambassadeur Kabeir roept Europese landen dan ook op om het leveren van wapens aan de VAE te stoppen. "De wapenleveranties dragen indirect bij aan een conflict dat al talloze burgerslachtoffers heeft geëist." Hij zegt dat landen "de morele balans moeten afwegen tegen de handelsbalans" en actief moeten voorkomen dat hun wapens via omwegen in Sudan terechtkomen.

'Draaischrijf voor wapenhandel'

Wapenhandel-expert Frank Slijper van vredesorganisatie Pax ziet hetzelfde risico. "We zien dat er niets direct vanuit Europa naar Sudan gaat, maar dat de VAE een centrale rol speelt in doorvoer. Dat gebeurt al jaren. De Emiraten staan bekend als draaischijf voor wapenhandel richting conflictgebieden, óók naar landen waarvoor embargo's gelden."

Voor Sudan geldt een EU-wapenembargo en voor de regio Darfur bovendien een embargo van de Verenigde Naties. Slijper: "Europese regelgeving verplicht lidstaten export te blokkeren wanneer er een duidelijk risico bestaat dat het wordt doorgesluisd naar een land waar een wapenembargo tegen geldt. Dat risico is hier evident."

Ook Nederland levert volgens Slijper militair materieel aan de VAE, zoals radarsystemen, onderdelen voor raketsystemen en robotvoertuigen. Er is geen bewijs dat deze in Sudan zijn terechtgekomen. "Maar omleiding kan niet worden uitgesloten. Vanwege de situatie in Sudan en de rol van de VAE pleit ik daarom ook voor het stoppen van alle wapenleveringen aan de VAE, ook om politieke druk uit te oefenen."

'EU afhankelijk'

Brussel wil de betrekkingen met de Golfstaat dus juist goed houden. De wapenhandel levert Europa inkomsten op. Ook onderhandelt de Europese Commissie momenteel met de VAE over een ambitieus vrijhandelsakkoord.

Ook Midden-Oostenkenner Andreas Krieg van het King's College in Londen zegt dat er geen bereidheid is om tot een harde confrontatie over te gaan met de steenrijke VAE. "Europa is afhankelijk van hun investeringen en het is een belangrijke partner op het gebied van energie." Europa en de VAE werken samen aan investeringen in energieprojecten in Europa, met name in duurzame energie, zoals groene waterstof.

En Europa heeft volgens hem nog meer belangen. "De oorlog in Sudan wordt gefinancierd door inkomsten uit goud. De RSF heeft goudmijnen en smokkelroutes in handen. Veel van dit goud wordt via de Golfregio verhandeld, vooral in Dubai, en belandt uiteindelijk in internationale ketens, ook in Europa."

En zelfs als Europa de VAE in de toekomst wel streng toespreekt of wapenleveringen stopt, verwacht Krieg daar weinig effect van. "De Emiraten geloven dat zij meer invloed hebben op Europese hoofdsteden dan andersom. Europese druk zal moeten worden ondersteund door Washington en Saudi-Arabië. Als de druk alleen uit Brussel komt, zal het weinig uithalen."

Toch vindt wapenexpert Slijper dat elke maatregel telt: "Vooral het politieke signaal van westerse landen is belangrijk. Europa moet alles doen om ervoor te zorgen dat het conflict niet verder escaleert. Het stoppen van wapenleveranties is dan een van de meest voor de hand liggende stappen."

Elles van Gelder was begin deze maand in Khartoem. Gevluchte inwoners keerden toen terug naar een stad in puin. Dit is haar indringende verslag:

Huiskatten worden veel minder lang gehouden in Europa dan tot nu toe werd aangenomen. Uit genetisch onderzoek blijkt dat de eerste huiskatten pas rond het begin van de jaartelling hierheen werden gebracht, en niet al in de prehistorie.

Tot nu toe werd gedacht dat huiskatten rond de 6000 tot 7000 jaar geleden voor het eerst werden gehouden. Boeren trokken toen vanuit het Midden-Oosten naar Europa, en zij namen katten mee, was het idee. Maar die visie wordt nu tegengesproken in vakblad Science.

"Het vroegste genoom van een huiskat die in Europa is gevonden, is van rond het begin van de Romeinse keizertijd", zegt Claudio Ottoni, hoofdonderzoeker van de studie. De oudst gevonden kat die genetisch lijkt op de moderne huiskat dateert van ergens tussen 50 voor en 80 na Christus, blijkt uit genetische profielen van de resten.

225 dode katten

Voor het onderzoek werden resten onderzocht van 97 archeologische vindplaatsen in Europa en het Midden-Oosten. Er werd gekeken naar botten van 225 wilde katten en gedomesticeerde katten, ofwel huiskatten. De onderzochte resten dateren van ongeveer 10.000 jaar geleden tot de 19e eeuw.

Het blijkt dat de dieren niet 7000 jaar geleden vanuit het Midden-Oosten hiernaartoe kwamen, maar mensen ongeveer 2200 jaar geleden uit Egyptische regionen wilde katten naar Sardinië brachten. Die van oorsprong Noord-Afrikaanse populatie vormde de genetische basis voor de dieren die vandaag de dag bij ons op de bank liggen. Oudere gevonden kattenresten, van prehistorische vindplaatsen in Europa, behoren toe aan wilde katten, en niet aan huiskatten.

"De timing van de genetische introductiegolven vanuit Noord-Afrika valt samen met periodes waarin de handel rond de Middellandse Zee sterk toenam", zegt de Belgische archeoloog en onderzoeker Bea De Cupere tegen persbureau Reuters.

In die tijd had Egypte veel vruchtbare grond en vervoerde het graan naar het Romeinse Rijk. De onderzoekers denken dat de katten werden meegenomen op graanschepen muizen te jagen.

"Mogelijk werden ze ook gezien als gewaardeerde dieren met een religieuze en symbolische betekenis", aldus De Cupere. In het oude Egypte hielden koninklijke families katten. Ook waren er katachtige goden, werden katten geregeld uitgebreid gemummificeerd en kregen ze uitbundige doodskisten.

De SP gaat bij de komende gemeenteraadsverkiezingen in maart op veel meer plaatsen meedoen dan bij de vorige raadsverkiezingen, zegt partijleider Jimmy Dijk. In 2022 deed de partij nog in 83 gemeenten mee, dat worden er 107.

Het besluit volgt een maand na de verkiezingsnederlaag van de partij bij Tweede Kamerverkiezingen, waarbij de partij twee van haar vijf zetels verloor. Die bijna halvering kwam hard aan en had de partij ook niet zien aankomen. Maar de SP wil zich naar eigen zeggen terugvechten. Morgen is er een partijraad met alle lokale voorzitters om de nederlaag te analyseren.

'Energie en hoop', ondanks verkiezingsnederlaag

Sinds 2006, toen de partij met 25 zetels het beste resultaat ooit boekte, gaat het electoraal alleen maar bergafwaarts met de partij. Toch geeft Dijk, twee jaar geleden aangetreden na de zoveelste nederlaag onder leiding van Lilian Marijnissen, de hoop niet op.

Dijk: "Er is altijd hoop en er zit energie in onze club. Maar dat we dingen anders en beter moeten gaan doen dat is glashelder."

Dat de partij in veel meer gemeenten aan de raadsverkiezingen meedoet staat volgens Dijk los van het verkiezingsresultaat in oktober. "Nee, dat heeft ermee te maken dat we ons eigen kader hebben op- en uitgebouwd in buurten en wijken. De klap bij de Kamerverkiezingen was groot. Maar ik ben hoopvol dat op meer plekken zetels gaan winnen als mensen straks in meer gemeenten op de SP kunnen gaan stemmen."

Evalueren

Morgen komen alle voorzitters van de lokale afdelingen op het partijbureau in Amersfoort bij elkaar in de zogenoemde partijraad. Daar gaan ze praten over de nederlaag van oktober en vooruitblikken naar de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen.

Partijleider Dijk ziet verschillende verklaringen voor de nederlaag. "In de afgelopen campagne zijn we veel aan het uitleggen en verklaren geweest en hebben we allerlei grote oplossingen en plannen gepresenteerd, maar zijn we weleens vergeten de zorgen en emoties van mensen in buurten en wijken en op de werkvloer goed te benoemen. Daar moeten we eens gaan beginnen."

De SP is volgens Dijk ook van plan bij de volgende Kamerverkiezingen het verkiezingsprogramma te laten doorrekenen door het Centraal Planbureau. Afgelopen keren deed de SP dat niet, omdat de partij het oneens is met de uitgangspunten van het CPB. Daardoor moest de partij in de campagne heel vaak eerst uitleggen waarom ze dit in tegenstelling tot veel andere partijen weigerde en kwam ze onvoldoende toe aan het aanprijzen van de eigen plannen om Nederland "sociaal te maken", aldus Dijk.

Links kleiner dan ooit

Politicoloog Matthijs Rooduijn van de UvA ziet nog een belangrijke verklaring voor de voortdurende verliezen van de SP. Hij wijst erop dat heel links het slecht heeft gedaan in oktober. Zo verloor GroenLinks-PvdA ook 5 van de 25 zetels. "Links is kleiner dan ooit. Dat is dus niet alleen een verhaal van de SP. Het heeft er veel mee te maken dat de nadruk de afgelopen decennia sterk ligt op culturele kwesties als migratie en identiteit. En dat is slecht nieuws voor linkse partijen, omdat die graag over sociaaleconomische thema's willen praten."

Gelijk met de neergang van de SP is de PVV van Geert Wilders steeds verder gegroeid. Daardoor dringt de vraag zich op of er een verband is tussen beide ontwikkelingen. Volgens Rooduijn is dat er, maar ligt het niet zo zwart-wit.

"Er is zeker sprake van electoraal verkeer tussen beide partijen, maar je moet voorzichtig zijn met stellen dat SP-kiezers massaal is overgestapt naar de PVV. Dat is ook vaak gezegd over kiezers van de PvdA. Er is absoluut verkeer tussen die partijen, maar het is niet zo dat het verlies van de een de winst is van de ander."

Traditioneel electoraat

Voor de SP is de grote vraag nu of, en hoe, ze uit het dal kan klimmen. Volgens Rooduijn moet de partij zich meer op jongeren gaan richten. "Ze spreken vooral een wat ouder, traditioneel electoraat aan. En ik denk dat ze er goed aan zouden doen om zich te richten op een wat jongeren electoraat. En dat komt ook doordat we uit onderzoek weten dat er best wat kiezers zijn die de SP overwegen."

De partij kan wel hoop putten uit het verleden. Bij de Kamerverkiezingen van 2006, toen de SP 25 zetels scoorde, haalde D66 drie zetels. Er gingen toen stemmen op om de partij maar op te heffen. Nu is D66 partij de grootste, met 26 zetels.