Het Land van Maas en Waal herdenkt vandaag de grote overstromingen die het gebied precies honderd jaar geleden troffen. Het water kwam op sommige plekken in het rivierengebied tot vijf meter hoog te staan. Meer dan 10.000 mensen sloegen op de vlucht.

Wonder boven wonder kwam er tijdens de watersnood niemand om het leven, meldt Omroep Gelderland. Maar de schade was enorm. Zo'n duizend huizen, ongeveer een kwart van het totaal, werden weggevaagd.

De herdenking begon vanochtend met een bijeenkomst in de kerk in Overasselt, niet ver van Nijmegen. Dat is geen toeval. In Overasselt werd op oudjaarsdag 1925 voor het eerst alarm geslagen.

Het regende toen al dagen. De uiterwaarden van de Maas waren al ondergelopen en er kwam meer smeltwater uit de Ardennen aan. Een zuidwesterstorm joeg het hoge water al dagen tegen de dijken, soms zelfs eroverheen. Bij de vroegmis op 31 december 1925 in de kerk van Overasselt kwam het echte slechte nieuws: den diek is deurgebroken, zei de dominee. De parochieherder wachtte niet af. Hij rende naar het klokkentouw om met het luiden van de kerkklokken de ongeveer 20.000 bewoners van het Land van Maas en Waal te waarschuwen voor het wassende water.

Op de vlucht

Met man en macht brachten de mensen hun vee en huisdieren in veiligheid. Kippen en varkens werden op zolder gestald. Koeien en paarden werden de dijk op gestuurd of de rivier overgevaren naar veilige droge oorden. Daarna sloegen meer dan 10.000 mensen zelf op de vlucht. Zij werden onder andere opgevangen in Tiel, Den Bosch en Tilburg.

De gevolgen van de dijkdoorbraak waren in sommige delen van het gebied groter dan in andere delen. Dat komt door de vorm en ligging van het Land van Maas en Waal. Die is te vergelijken met een badkuip die een beetje scheef staat.

Op de plek van de dijkdoorbraak, het meest hooggelegen stukje land, stond het water 80 à 90 centimeter hoog. Maar stroomafwaarts in het veel lager gelegen deel van het gebied bij Alphen en Dreumel klotste het water tot 4 à 5 meter hoogte tegen de dijken (de randen van de badkuip).

Dynamiet

Dijkgraaf Johan de Leeuw zag zich genoodzaakt om de badkuip met Maaswater leeg te laten lopen. Hij zette het leger in om de dijk bij Alphen en Dreumel met dynamiet op te blazen. Zo kon het water weglopen.

Dat leek een oplossing, maar betekende een nieuwe nachtmerrie voor de bewoners. "De stroming die ontstond heeft er ook voor gezorgd dat veel ondergelopen huizen werden vernield", weet Ben van Dijk van de werkgroep Historisch Alphen aan de Maas. "Een eeuw geleden waren hier best veel klompenmakers en die hadden naast hun huis boomstammen liggen om te verwerken. Door de stroming zijn die boomstammen tegen huizen gaan bonken."

Niet alleen het Land van Maas en Waal kampte eind 1925, begin 1926 met watersnood. Ook in Limburg ging het mis.

Op tientallen plaatsen in Limburg braken de dijken op oudjaarsdag 1925 door, meldt L1 Nieuws. Zo ook bij Ool, niet ver van Roermond.

De bejaarde broers Theo en Wim Poulussen werden pas veel later geboren, maar kregen de verhalen mee van hun vader die in Ool woonde. "Er werd vroeger bijna niet over gesproken. Want het was bijna normaal. De Maas kwam en de Maas ging weer", zegt Theo Poulussen. Broer Wim vult aan: "Mensen weten niet meer wat het water doet. Bij de zware overstromingen in 2021 wisten velen zich geen raad. Met veel ramptoeristen. Vroeger hoorde hoogwater gewoon bij het leven."

Het blijft onduidelijk hoeveel water de Maas precies afvoerde eind 1925, begin 1926. Maar het zou gaan om ruim 3000 kubieke meter per seconde. Vergelijkbaar met de piekjaren 1993, 1995 en 2021. Maar door de minimale Maasbeveiliging destijds en de talloze dijkdoorbraken stond het waterpeil toen veel hoger in de straten.

De totale schade bedroeg zo'n 10 miljoen gulden. Omgerekend naar nu is dat ruim 100 miljoen euro. Door het hele land werd geld ingezameld voor de slachtoffers van de watersnood. De opbrengst: ruim 4,5 miljoen gulden.

Kan gebeuren

Maar politiek Den Haag weigerde om de watersnoodramp van 1926 te bestempelen als nationale ramp. De redenering was dat dit soort gebieden nou eenmaal kon overstromen. Het Rijk hield de hand op de knip en betaalde niet mee aan het schadeherstel.

De herdenking van vandaag beperkt zich niet tot een bijeenkomst. Vanaf 12.00 uur luidden alle kerkklokken van alle dorpen in het Land van Maas en Waal achter elkaar, in estafette.

Verschillende landen hebben het besluit van Israël om enkele tientallen hulporganisaties de toegang te ontzeggen in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever veroordeeld.

In een gezamenlijke verklaring noemen de ministers van Buitenlandse Zaken van Canada, Denemarken, Finland, Frankrijk, IJsland, Japan, Noorwegen, Zweden, Zwitserland en Groot-Brittannië het besluit "onaanvaardbaar". Ook spreken ze van "buitensporige beperkingen".

De ministers roepen Israël op om ervoor te zorgen dat de hulporganisaties "op een duurzame manier" kunnen werken in Gaza en op de Westoever. "Zonder deze hulporganisaties zal het onmogelijk zijn om aan alle dringende behoeften te voldoen."

Nederland heeft voor zover bekend niet gereageerd op het besluit van Israël.

Nieuwe regels

Israël hanteert vanaf morgen nieuwe regels voor hulporganisaties. Zo moeten werknemers van de organisaties onder meer informatie over adressen, gezinssamenstellingen, accounts op sociale media en andere privacygevoelige data delen met de Israëlische autoriteiten. Organisaties die kritisch zijn geweest over de manier waarop Israël oorlog voert in Gaza of kritiek hebben op de Israëlische regering lijken nu geweerd te worden.

Israël zegt dat de regels nodig zijn om te controleren of medewerkers geen banden hebben met Hamas. Ook zou het doel zijn om de "integriteit van humanitaire hulp te waarborgen".

Veel organisaties hebben geweigerd gegevens van hun personeel te delen met de Israëlische autoriteiten. Bijvoorbeeld omdat het niet mag van de privacywetten, maar ook omdat de organisaties vrezen voor de veiligheid van hun mensen. De afgelopen jaren zijn geregeld Palestijnse werknemers opgepakt door Israël omdat ze iets hadden gepost op sociale media wat Israël niet aanstond. De organisaties zeggen nu niet zeker te weten of de informatie die ze moeten delen veilig is.

'Verwoestende gevolgen'

Op de lijst van Israël staan grote hulporganisaties als Artsen Zonder Grenzen, War Child, Oxfam Novib en Norwegian Refugee Council. Artsen Zonder Grenzen zegt dat het blokkeren van de hulp verwoestende gevolgen zal hebben voor de Palestijnen.

Volgens Artsen Zonder Grenzen komt 20 procent van de ziekenhuisbedden in Gaza van de organisatie. "We zoeken dringend naar oplossingen zodat we de Palestijnen in Gaza en de Westelijke Jordaanoever van diensten kunnen blijven voorzien."

Norwegian Refugee Council laat weten niet verbaasd te zijn door het Israëlische verbod. "Het sluit aan bij wat we de afgelopen ruim twee jaar hebben gezien: de Israëlische autoriteiten belemmeren voortdurend de werkzaamheden van onpartijdige, onafhankelijke en neutrale humanitaire hulporganisaties." Verschillende hulporganisaties hebben Israël opgeroepen om hun besluit te heroverwegen.

'Blijft niks meer over'

Israël beweert dat 99 procent van de humanitaire hulp aan Gaza ongemoeid blijft door het besluit en zegt dat andere organisaties de taken kunnen overnemen. Volgens Pim Kraan van Save the Children blijft er echter niks meer over van de hulp in Gaza.

"Ik lees cijfers van de VN dat Gaza de helft van de gezondheidsposten zal verliezen. Ook zal een derde van de medische hulpgoederen van internationale hulporganisaties wegvallen en zal 90 procent van de mobiele medische teams er niet meer zijn", aldus Kraan. Verschillende hulporganisaties hebben Israël opgeroepen om hun besluit te heroverwegen.

Mike Huckabee, de Amerikaanse ambassadeur in Israël, zegt op sociale media het eens te zijn met het Israëlische besluit. Hij beschuldigt meerdere hulporganisaties ervan "terroristen op hun loonlijst te hebben". De Verenigde Staten zijn een van de trouwste bondgenoten van Israël.

Een jongen van 1 is vorige week bestolen van zijn mutsje in het winkelcentrum in Amstelveen. De dreumes zat op dat moment in een kinderwagen die zijn oma voortduwde. De politie heeft een verdachte opgepakt.

De politie in Amstelveen meldt nog nooit een melding zoals deze te hebben gehad.

Volgens NH Nieuws vond de beroving anderhalve week geleden plaats in winkelcentrum Stadshart. Op basis van camerabeelden kon de politie de verdachte herkennen en een paar dagen later werd hij opgepakt. In de woning van de verdachte trof de politie het gestolen mutsje aan.

De verdachte, over wie de politie verder niets meedeelt, is verhoord. Volgens de politie wordt hem in overleg met justitie een "passende straf" opgelegd.