NASA vermindert het aantal bemande ruimtemissies onder het Starliner-contract met Boeing. Daamee wordt de omvang van het programma, dat al langer kampt met technische problemen, verkleind. De eerstvolgende missie wordt bovendien onbemand.

Het oorspronkelijke contract van Boeing met NASA, ter waarde van 4,5 miljard dollar, omvatte zes bemande missies naar het ruimtestation ISS. Nu wordt het aantal vluchten verlaagd naar vier, meldt NASA. Maximaal drie daarvan zullen bemande vluchten zijn. Twee extra vluchten zijn optioneel. Door de wijziging daalt de waarde van het contract met Boeing naar 3,73 miljard dollar. Persbureau Reuters meldt dat inmiddels 2,2 miljard al betaald zou zijn.

Bij de eerste bemande testvlucht van Starliner in 2024 vielen verschillende stuwraketten van het voortstuwingssysteem van Starliner uit tijdens de nadering van het ISS. Uiteindelijk moesten de Amerikaanse astronauten Butch Wilmore en Suni Williams ruim negen maanden in het ISS doorbrengen. Wilmore en Williams vertrokken in juni 2024 naar het ISS voor een missie van ruim een week. In maart dit jaar keerden ze terug op aarde.

Dragon-capsule

In 2014 koos NASA Boeing en SpaceX van Elon Musk voor de bouw en lancering van een ruimtevaartuig dat Amerikaanse astronauten van en naar het ISS moest vervoeren. Ook werd de ontwikkeling van twee ruimtecapsules in gang gezet, die als back-ups voor elkaar kunnen dienen.

Inmiddels is de Dragon-capsule van SpaceX sinds de eerste bemande missie in 2020 de belangrijkste astronautencapsule van NASA geworden, De Starliner van Boeing kampt daarentegen al jaren met vertragingen, technische mankementen en budgetoverschrijdingen.

Sudanezen die zijn gevlucht uit de stad Al-Fasher zeggen tegen mensenrechtenorganisatie Amnesty International dat ze zijn beschoten, geslagen of gegijzeld door rebellen van de Rapid Support Forces (RSF). Vrouwen vertellen dat zij, en soms ook hun dochters, tijdens hun vlucht werden tegengehouden en verkracht.

"Eén van hen dwong me om met hen mee te gaan, sneed mijn kleding kapot en verkrachtte me. Toen ze weg waren, kwam mijn 14-jarige dochter naar me toe. Ik zag dat haar kleren onder het bloed zaten en in stukken waren gesneden." De moeder en dochter vluchtten naar Tawila, een veilige stad tientallen kilometer van Al-Fasher waar het Rode Kruis vluchtelingen opvangt.

"Na de verkrachting werd mijn dochter erg ziek. Toen we Tawila bereikten, verslechterde haar gezondheid en stierf ze", zegt de moeder tegen Amnesty International. Een andere vrouw vertelt dat ze een dag werd vastgehouden en meermaals werd verkracht door een man terwijl een gewapende RSF-strijder toekeek.

Omsingeld

Al-Fasher in de regio Darfur in het westen van Sudan werd eind oktober ingenomen door de RSF. De paramilitaire groepering is al 2,5 jaar in een bloedige oorlog verwikkeld met het regeringsleger in Sudan. Naar schatting zijn bij de val van Al-Fasher tienduizenden Sudanese burgers vermoord en vanwege een door rebellen aangelegde zandwal om de stad kunnen honderdduizenden mensen geen kant op.

Vluchtelingen die per auto reizen moeten vanwege de zandwal langs RSF-checkpoints. Vluchtelingen te voet worden opgejaagd en gevangengenomen of vermoord. Onderzoekers van de Amerikaanse Yale Universiteit zagen op satellietbeelden al bewijs voor mogelijk massamoorden die in Al-Fasher zijn gepleegd.

Bekijk ook deze NOS-special over de moordpartijen gepleegd in de stad Al-Fasher:

Onderzoekers van Amnesty International spraken met 28 mensen die uit Al-Fasher wisten te ontsnappen. Meerdere overlevenden zeiden dat ze tijdens hun vlucht honderden lichamen op straat zagen liggen en dat RSF-strijders ongewapende burgers doodschoten. "Ze genoten ervan, ze lachten."

Een 21-jarige man die samen met anderen in een hinderlaag werd gelokt, zegt dat ze tegen de rebellen zeiden dat ze burgers waren. "Toen zeiden ze: 'In Al-Fasher zijn geen burgers, iedereen is soldaat." Zijn broer en drie anderen zouden daarna zijn doodgeschoten. Om onduidelijke redenen mocht de man zelf zijn vlucht vervolgen.

"Ik heb mijn vrienden voor mijn ogen zien sterven", vertelt een 19-jarige man die samen met zeven vrienden probeerde te vluchten. Hij zegt tegen Amnesty International dat al zijn vrienden tijdens hun vlucht zijn gedood bij de aangelegde zandwal. "We werden van alle kanten beschoten."

Een andere man wist voorbij de zandwal rond de stad te komen, maar vertelt dat hij en zo'n twintig anderen kort daarna werden opgepakt door RFS-strijders in auto's. "De RSF doodden mensen alsof het vliegen waren. Het was een bloedbad." Hij zegt dat hij de aanval heeft overleefd door zich dood te houden.

Een andere Sudanees werd tijdens zijn vlucht uit Al-Fasher samen met vijf anderen gevangengenomen. Hij zegt tegen Amnesty dat hij met familie mocht bellen en dat RSF-strijders meer dan 20 miljoen Sudanese pond (omgerekend zo'n 30.000 euro) eisten in ruil voor zijn vrijlating. Een andere gijzelaar werd tijdens een videogesprek met zijn familie doodgeschoten.

'VAE voedt het geweld'

"Naar mate het conflict voortduurt, leveren de verhalen van de overlevenden verder bewijs van het falen van de internationale gemeenschap in Sudan", zegt Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International.

De Verenigde Arabische Emiraten (VAE) zijn de belangrijkste partner van de RSF. Ze leveren via buurland Tsjaad mankrachten en wapens, en krijgen daar onder meer goud voor terug. "De aanhoudende steun van de Emiraten aan de RSF voedt het geweld tegen burgers in Sudan", zegt Callamard.

Amnesty International stelt dat de internationale gemeenschap meer moet doen om burgers te beschermen en moet eisen dat de steun en wapenleveringen aan de RSF stoppen. "De wereld mag niet meer wegkijken."

Volgens cijfers van de VN heeft de oorlog al aan ruim 40.000 mensen het leven gekost. Hulporganisaties zeggen dat het werkelijke aantal nog vele malen hoger is. Al meer dan 14 miljoen mensen zijn gedwongen hun huis te verlaten. In delen van Sudan is hongersnood uitgeroepen en de helft van de bevolking lijdt honger. De VN noemt de situatie in Sudan een van de ergste humanitaire crises ter wereld.

D66-leider Rob Jetten heeft maandagavond de Thorbeckeprijs voor politieke welsprekendheid gewonnen. De andere genomineerden waren Ingrid Coenradie (JA21) en SP-leider Jimmy Dijk. Jetten kreeg de prijs uitgereikt in perscentrum Nieuwspoort in Den Haag.

Volgens de jury heeft Jetten zich sinds zijn aantreden als fractievoorzitter in 2018 ontwikkeld naar een politicus die overtuigend en toegankelijk communiceert. Jetten weet optimistisch en dicht bij de samenleving te communiceren, zowel tijdens Kamerdebatten als in verkiezingscampagnes, meldt de jury.

De Thorbeckeprijs wordt jaarlijks uitgereikt door de Vereniging Thorbecke aan politici die zich onderscheiden door overtuigende en invloedrijke communicatie. Eerdere winnaars waren onder meer VVD'ers Frits Bolkestein en Mark Rutte, en Femke Halsema als leider van GroenLinks. Vorig jaar ging de prijs naar VVD-Kamerlid Eric van der Burg.

Voorbeeld van vrolijkheid

In het persbericht dat dagblad NRC heeft ingezien, verwijst de vereniging naar hoe Jetten bij zijn begin als fractievoorzitter in 2018 nog werd bespot en "Robot Jetten" werd genoemd, "vanwege zijn mechanische, wat monotone staccato dictie". Hij werd volgens de jury gezien als "onecht, pedant, elitair".

Daarvan is nu geen sprake meer, meent de vereniging. Sterker nog: "Rob Jetten heeft zichzelf weten te restylen tot een aantrekkelijk, wervend en vertrouwenwekkend politicus. En dat niet alleen, hij heeft Nederland en de politiek weer even elan en een goed humeur gegeven."

In zijn acceptatierede gaf Jetten volgens persbureau ANP aan te hopen dat hij samen met Coenradie en Dijk een voorbeeld kan zijn van "eerlijkheid, onbevangenheid en vrolijkheid" in het politieke debat. "Niet alleen voor onze 147 collega's, maar ook voor toekomstige politieke generaties", aldus Jetten.

Steun in de rug

Jetten vindt het een enorme eer om in de voetsporen te treden van voormalig D66-leider Hans van Mierlo die de prijs in 1992 als eerste in ontvangst nam. "Zijn geloof dat politiek opener, nieuwsgieriger en menselijker kan, inspireert mij iedere dag", zegt Jetten.

Hij noemt de prijs een steun in de rug om te blijven werken aan een politiek die verbindt.