Dagen nadat orkaan Ditwah het eiland over trok, gaat in Sri Lanka de zoektocht naar overlevenden verder. Door zware regenval hebben grote delen van het Zuid-Aziatische land nog steeds te maken met hoogwater en aardverschuivingen. Terwijl hulpverleners dag en nacht doorwerken is er langzaam ook ruimte voor kritische vragen over hoe het zo kon misgaan.

"Er zijn nog steeds duizenden mensen die vastzitten in overstromingsgebieden die moeilijk te bereiken zijn", zegt Ahmed Yasir, die de hulpverlening coördineert voor de Serendib Foundation, een ngo. Het dodental is inmiddels opgelopen tot boven de 400 en honderden mensen worden nog vermist.

Te laat

Volgens Yasir kwam de evacuatie laat op gang, omdat het leger een tekort aan boten had. Burgers waren daardoor op zichzelf aangewezen. Met eigen boten en gehuurde boten probeerde zij zo veel mogelijk mensen te redden.

Een van hen is Amodya Alwis: "Er was vooraf geen enkele centrale planning, vooral de eerste dagen was het de gemeenschap die samenkwam. Pas op zaterdag kwam het leger in actie."

Het is de zwaarste overstroming die de 32-jarige Alwis heeft meegemaakt. "Van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat vaar ik op mijn boot op zoek naar mensen en dieren die vechten voor hun leven."

Ook Yasir ziet hoe de Sri Lankaanse gemeenschap in deze crisis samenkomt, maar het compenseert het tekort aan middelen niet.

"Mensen koken massaal, dus er is voor nu genoeg eten, maar we hebben een groot tekort aan schoon water, medicijnen en verzorgingsproducten", legt Yasir uit.

Beide mannen zijn voorzichtig met kritiek uiten op de overheid. In Sri Lanka, zeggen ze, zijn burgers nou eenmaal vaak op zichzelf aangewezen.

Nieuwe crisis

President Dissanayake zegt dat zijn land momenteel een van de grootste natuurrampen meemaakt sinds jaren. Hij wordt als nieuwe president, net een jaar aan de macht, nu op de proef gesteld.

Na jaren van wanbeleid en corruptie onder president Rajapakse kwam Sri Lanka in 2022 in een economische crisis terecht. Na de verkiezingswinst van Dissanayake was er veel hoop onder de bevolking dat hij het land uit het economische slop zou trekken. Voor orkaan Ditwah lag de Sri Lankaanse economie op koers om met 4,6 procent te groeien dit jaar. Economen stellen dat, door de impact van de ramp, nu bij naar ongeveer 4 procent.

Nog meer dan bij de tsunami in 2004 is de infrastructuur door Ditwah geraakt. Herstel daarvan vergt veel nieuwe investeringen van de overheid. Daarnaast is er de langetermijnschade aan landbouw en de toeristenindustrie.

Ditwah is een nieuwe klap voor een land dat net weer aan het opklimmen was. Daarom willen veel Sri Lankanen nu niet al te kritisch zijn op de overheid.

Tegelijkertijd waarschuwen critici dat deze regering fouten uit het verleden herhaalt. Bijvoorbeeld door minder aandacht te hebben voor de noden van de Tamil-gemeenschap, die een minderheid vormt in Sri Lanka.

Wie wordt gewaarschuwd

"Het viel mij op dat mensen klaagden over het gebrek aan weeralarmen, informatie over overstromingsgevaar en wegafsluitingen in het Tamil via overheidskanalen", zegt onderzoeker Sanjana Hatutowa die gespecialiseerd is in sociale media en politiek.

Hatutowa bekeek 68 berichten die de nationale centrale voor rampenbestrijding in de dagen voorafgaand aan de orkaan verstuurde op haar Facebookpagina. Dat is een belangrijke bron van informatie voor Sri Lankanen.

"In Tamil is er geen enkele waarschuwing verstuurd over aardverschuivingen terwijl dat wel gedaan werd in het Singalees, dat door de meerderheid van de Sri Lankanen wordt gesproken", aldus Hatutowa.

Singalees-sprekers werden in real-time van informatie voorzien over wegafsluitingen. Tamil-sprekers die dezelfde routes moesten afleggen, hadden geen idee welke alternatieve routes veilig waren om te nemen.

"Wij maakten ons ook zorgen over de berichten die de eerste dagen alleen in het Singalees en het Engels beschikbaar waren", zegt hulpverlener Yasir. "Nadat er klachten waren binnengekomen, zag ik dat er inmiddels Tamil-sprekende vrijwilligers zijn om de hulplijnen te bedienen."

Tropisch eiland

Hoewel er begrip is voor de moeilijke situatie waarin de overheid zich nu bevindt, vinden Sri Lankanen dat er geleerd moet worden van deze ramp. Daarom moet er ruimte zijn voor kritische vragen over het missen van inclusieve waarschuwingssystemen vooraf en de paraatheid van de overheid bij dit soort rampen.

"Sri Lanka is een tropisch eiland dat elke paar jaar overstromingen meemaakt, ze zullen door klimaatverandering alleen maar vaker voorkomen", zegt Alwis.

De politie dreigt een 3D-reconstructie openbaar te maken als de man die in 2009 een meisje in Bilthoven verkrachtte zich niet meldt. Het 15-jarige slachtoffer was onderweg uit school toen de man haar in het Panbos aanviel.

Het meisje werd die middag, 4 september, van haar fiets getrokken en met een vuilniszak over het hoofd het bos in gevoerd. Hoewel er DNA-sporen werden gevonden is er na al die jaren nooit een dader opgepakt.

De politie zegt dat momenteel op basis van verklaringen van het slachtoffer de laatste hand wordt gelegd aan een 3D-model van de man. Als hij zich niet zelf meldt, zal dat binnenkort openbaar worden gemaakt.

"Met name zedendaders zijn vaak bang dat hun naam en gezicht bij het grote publiek bekend wordt. Daarom gelooft de politie dat de dader mogelijk zichzelf zal willen melden om publicatie te voorkomen", redeneert een woordvoerder. "Dat biedt dus een extra kans om tot een oplossing in de zaak te komen."

De politie heeft eerder succesvol een 3D-model ingezet. In 2021 werd een 'levensechte reconstructie' gemaakt na de verkrachting van twee meisjes in 2010. Daarover kwamen 300 tips binnen, waarvan er een leidde naar de dader. De man werd vorig jaar veroordeeld tot zes jaar cel.

Het 3D-model uit 2021 dat een tip opleverde die leidde naar de dader:

De man die nu gezocht wordt was 16 jaar geleden ongeveer tussen de 30 en 40. Het gaat om een gezette man van 1,80 meter lang, met donker haar en een lichte huidskleur. Verder viel hij op door zijn onverzorgde uiterlijk: zijn haar was vettig, hij was ongeschoren en rook naar alcohol.

De politie noemt het opvallend dat de man te voet in bosgebied was. "Mogelijk kwam hij uit de omgeving, verbleef hij daar tijdelijk op een vakantiepark of bij een instelling maar het is ook mogelijk dat hij in de buurt een auto of een ander vervoersmiddel geparkeerd had staan."

Beloning

Het slachtoffer laat in een brief aan de politie weten dat een arrestatie voor haar belangrijk is. "Nog steeds moet ik leven met de afschuwelijke herinneringen", schrijft ze. "Ik heb moeten vechten om mijn leven weer op orde te krijgen. En nog steeds ben ik extra alert als ik naar buiten ga."

Vanavond besteedt het tv-programma Opsporing Verzocht aandacht aan de zaak. Voor de gouden tip is een beloning van 10.000 euro uitgeloofd.

De dader kan zich melden via tiplijn 0800-6070 of op een politiebureau. Ook is er een nieuw Ik-meld-mezelfformulier online gezet om het proces te vergemakkelijken. De politie laat weten dat door het DNA-profiel snel kan worden gecheckt of iemand de waarheid spreekt.

Een terminaal zieke Ajax-fan die als allerlaatste wens heeft om bij een thuiswedstrijd van zijn club te zijn, mag vanmiddag in een lege Johan Cruijff Arena het restant van de wedstrijd tegen FC Groningen bijwonen. Dat bevestigt een woordvoerder van stichting Wensenambulance Noord-Holland.

De Amsterdammer ligt sinds september in een hospice en heeft niet lang meer te leven. Zondagavond was hij bij de wedstrijd aanwezig, maar die werd na zes minuten stilgelegd vanwege het massaal afsteken van vuurwerk door de harde kern van Ajax. Na de hervatting ging het meteen weer mis, waarna de wedstrijd op last van de Amsterdamse burgemeester Halsema definitief werd gestaakt.

Door het vuurwerkincident worden de laatste 84 minuten van Ajax-FC Groningen vanmiddag om 14.30 uur gespeeld in een lege Johan Cruijff Arena. Op één iemand na: de terminaal zieke man mag wél aanwezig zijn, schrijft NH.

'Steeds slechter'

"Heel bijzonder", zegt voorzitter van stichting Wensenambulance Milco de Vries. "Ik had er eigenlijk een hard hoofd in, maar mijn complimenten voor de gemeente Amsterdam en Ajax. Blijkbaar hebben ze zich dit zo aangetrokken dat ze een uitzondering willen maken. Deze man is een Ajax-fan in hart en nieren."

Een vrijwilliger van Wensenambulance Noord-Holland die betrokken is bij het vervullen van de laatste wens, vertelde gisteren in een interview met AT5 hoe teleurgesteld de man was door de afgelasting van de wedstrijd. "Hij leefde echt enorm naar deze dag toe. Dus het is gewoon heel erg triest, dat dit door het vuurwerk teniet wordt gedaan".

Al bij het begin van de wedstrijd had de vrijwilliger het gevoel dat het mis kon gaan. "We kregen oordopjes van de EHBO-post, toen was ik al een beetje bang", zei hij.

Toen bij de hervatting opnieuw vuurwerk op het veld werd gegooid, besloten ze meteen om de man met de ambulance terug te brengen. Scheidsrechter Bas Nijhuis staakte daarop de wedstrijd definitief omdat hij de veiligheid van spelers en supporters niet meer kon garanderen.