De burgemeester van Terneuzen, Erik van Merrienboer (PvdA), stapt op naar aanleiding van een slepende kwestie over de komst van een asielzoekerscentrum in de Zeeuwse gemeente. Dat schrijft hij in een brief aan de gemeenteraad. Hij heeft geen vertrouwen meer in een goede samenwerking.

Van Merrienboer zette zich in voor de komst van het asielzoekerscentrum, maar vertrekt omdat een meerderheid van de gemeenteraad en de wethouders toch geen azc wil. Lange tijd was dat wel de koers van Terneuzen om zo te voldoen aan de spreidingswet.

In oktober adviseerde de gemeenteraad het college van B&W over het verlenen van een omgevingsvergunning aan het Centraal orgaan Opvang Asielzoekers (COA). De vergunning is noodzakelijk voor de komst van een azc. In twee stemrondes waren 15 raadsleden vóór en 15 tegen het verlenen van de omgevingsvergunning. In een derde stemronde, op 13 november, bleek dat een meerderheid (16 stemmen tegenover 13 stemmen) niet verder wilde met het azc.

In het college van B&W besloten de vier wethouders mee te gaan met dat raadsadvies. Een vijfde wethouder stapte eerder op om privéomstandigheden.

Stemmen 'zonder last'

In zijn brief vraagt Van Merrienboer zich af of het wisselende stemgedrag van de raadsleden "zonder last" is verlopen, "zoals de wet en uw eed of belofte dat vraagt". Daarmee suggereert hij dat een of meerdere raadsleden hun stemgedrag door anderen hebben laten bepalen.

Van Merrienboer zegt te hebben overwogen om het collegebesluit via de rechter op juridische grond te laten vernietigen. "Maar ik besef dat ik daarmee een te grote wissel trek op de onderlinge samenwerking, die juist nu - met onder meer de verkiezingen - in Terneuzen hard nodig is op een flink aantal dossiers."

De burgemeester vindt dat hij de conclusie van de wethouders niet kan verantwoorden en stapt daarom op. Hij heeft de commissaris van de Koning in Zeeland laten weten dat hij zijn ontslag zal indienen bij de ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie en Veiligheid. Hij zegt zijn taken voort te zetten totdat zijn verzoek is ingewilligd.

Van een vrijstaande gezinswoning naar een appartement in een complex. Hoewel sommige senioren het wel willen, zijn er door allerlei obstakels maar weinig ouderen die hun grote huis inruilen voor een kleinere variant. Toch zijn die doorstromers een belangrijke oplossing om de krapte op de woningmarkt te verlichten.

Veel van die senioren wonen in een huis dat niet meer bij ze past, omdat de kinderen zijn uitgevlogen of traplopen lastig wordt. Doordat Nederland vergrijst, verdubbelde het aantal 65-plussers dat een eigen woning heeft tussen 2006 en 2024 naar bijna 2 miljoen. Maar sommigen kunnen of willen daar niet voor altijd blijven.

"Het is niet zo dat alle senioren een verhuisstap gaan zetten", zegt woonadviseur Jan van Deursen van adviesbureau Companen, "maar de groep die hun huis wil verlaten of er niet meer kan wonen is ook aanzienlijk groot. Het aantal ouderen groeit snel en als slechts een deel van die groep een stap zet, krijg je echt een effect." Als er een eengezinswoning vrijkomt voor een familie die nu nog in een te krappe starterswoning zit, komt dat laatste huis ook weer vrij.

Hulp bij verhuizen

Volgens het Woononderzoek van het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening uit 2024 staat Nederland vol met grote gezinswoningen, maar zolang die bezet blijven, hebben jonge woningzoekenden daar weinig aan. Er is dan ook altijd nog een aanbodtekort aan eengezinswoningen.

Alie van Keulen verhuisde drie jaar geleden, op 75-jarige leeftijd, van een eengezinswoning die te groot werd voor haar. "Het was toch wel asociaal om zo'n groot huis alleen voor mij te hebben", zegt ze. Ze verhuisde naar een appartement. "De kinderen gingen de deur uit en dan blijf je anders daar maar alleen zitten."

Steeds meer woningcorporaties zetten in op seniorenmakelaars die ouderen helpen te verhuizen. Zo hopen gemeenten en corporaties de doorstroming op de woningmarkt te verbeteren. Ook Alie kreeg die hulp. "Ik heb er geen seconde spijt van gehad, alles is nu gelijkvloers. Ik zou echt niet meer terug willen."

Toch is het voor veel ouderen geen optie om te verhuizen. "Senioren zijn minder flexibel. Ze wonen vaak al hartstikke mooi, hebben veel herinneringen aan het huis, en hebben een sociaal netwerk om zich heen", zegt Van Deursen. Volgens het Woononderzoek zit er nog een groot verschil tussen droom en daad. Er verhuizen daadwerkelijk minder senioren dan er zeggen te willen verhuizen.

Financiën zitten in de weg

Behalve de emotionele waarde is het vaak ook fiscaal onaantrekkelijk om te verhuizen, waarschuwen makelaarsvereniging NVM, de Hypotheekshop en Ouderenbond ANBO vanochtend in het AD. Dat geldt volgens Van Deursen met name op de huurmarkt. Zo betalen ouderen met een huurhuis een relatief lage huur, omdat ze al een ruime tijd ergens wonen en de huur minder hard stijgt. Bij een overstap naar een andere woning zouden ze flink meer huur kunnen gaan betalen. "Je krijgt dan een kleinere woning voor een hogere prijs."

In het geval van Alie verhoogde de woningcorporatie de huur juist niet. "Ik betaal nu zelfs ietsje minder dan eerst."

Ook voor ouderen met een koophuis kunnen financiën in de weg zitten. Zij hebben relatief lage hypotheeklasten omdat ze er al lang wonen. Die lage woonlasten kan ze belemmeren om te verhuizen naar een nieuwe woning. Daarnaast is er vaak een flinke overwaarde op de huidige woning, maar die telt niet altijd mee voor de tijdelijke hypotheek tussen twee koophuizen. De bank kijkt alleen naar het inkomen.

Van Deursen wijst erop dat er nog veel meer kan gebeuren om het voor ouderen makkelijker te maken om te verhuizen: zo kunnen ouderen hun huur behouden als ze naar een andere huurwoning willen, kunnen ze voorrang krijgen op een woning of mogen gemeentes soms verhuisvergoedingen geven.

Dat alle ouderen gaan doorstromen, is volgens Van Deursen een illusie. "Heel veel ouderen wonen nu prettig, maar als je woningen vrij kunt spelen, komt alles een beetje los. Je moet altijd blijven bijbouwen maar dit is zeker een knop waaraan je kunt draaien om de boel te verlichten."

Vandaag is het proces tegen Damen gestart. De Nederlandse scheepsbouwer wordt verdacht van corruptie en het omzeilen van sancties tegen Rusland. In de rechtszaal sprak Damen alle beschuldigingen tegen.

Vijf vragen over de zaak tegen Damen.

Waarom wordt deze zaak met zoveel belangstelling gevolgd?

Met 35 scheepswerven wereldwijd is het Nederlandse familiebedrijf Damen een grote speler op het gebied van scheepsbouw. Naast schepen voor de commerciële vaart, is Damen de belangrijkste bouwer van schepen voor de Nederlandse marine.

Nederland kent tal van kleinere defensiebedrijven, maar Damen wordt beschouwd als een van de weinige Nederlandse producenten die in staat zijn om grote eindproducten te maken voor de krijgsmacht.

Voor marineschepen kan de Nederlandse staat maar moeilijk om Damen heen, maar bij een eventuele veroordeling voor corruptie komen opdrachten in gevaar.

Waar wordt Damen van verdacht?

Vandaag, bij de start van de zaak, is vooral stilgestaan bij de verdenking van corruptie. Damen zou bij handel in Azië, Afrika en Zuid-Amerika hebben gerommeld met de administratie. Daarmee zouden forse betalingen aan tussenpersonen zijn afgedekt.

"Damen betaalt agenten. Die handelwijze draagt het risico in zich dat commissiebetalingen deels worden gebruikt voor het betalen van lokale ambtenaren", zei het Openbaar Ministerie in de rechtbank Overijssel. In Brazilië en op Curaçao zouden steekpenningen zijn betaald aan ambtenaren.

Ook zegt het OM dat Damen misleidende informatie over deze betalingen gaf aan zijn verzekeraar. Grote deals in de scheepsbouw zijn risicovol en worden in Nederland verzekerd door Atradius. Om corruptie niet in de hand te werken, bepalen internationale richtlijnen dat er niet te veel mag worden betaald aan tussenpersonen. Atradius kijkt ook naar die richtlijn, maar zou dus op verkeerde been zijn gezet door Damen.

Hoe zit het met het omzeilen van sancties tegen Rusland?

In 2022, maar ook in de jaren daarna, zou Damen hebben gehandeld met Rusland. Dit ondanks Europese sancties tegen Rusland die waren aangescherpt nadat Rusland Oekraïne was binnengevallen.

Volgens het OM heeft Damen opzettelijk goederen en technologie verkocht die kunnen bijdragen aan de versterking van Rusland. Het gaat om vaartuigen of onderdelen daarvan die direct of indirect werden verkocht. Damen zou dit doelbewust hebben gedaan: door onjuiste goederencodes te vermelden werd geprobeerd de sanctie te omzeilen.

"Damen heeft alleen nog geleverd waar het contractueeltoe verplicht was", zegt de advocaat van het bedrijf. Het zou juist geld zijn misgelopen door de sancties.

Wat zegt Damen?

Al sinds bekend is dat Damen voor de rechter moet verschijnen, zegt het bedrijf onschuldig te zijn. De scheepsbouwer denkt dat de zaak jaren gaat duren en heeft vertrouwen in een goede afloop. Wel verwijt Damen het OM dat het al acht jaar de tijd heeft genomen voor deze zaak.

De advocaat van Damen vergeleek het bedrijf met proefdieren in een lab. Het OM zou er op uit zijn om een groot bedrijf aan te pakken en ten voorbeeld te stellen. De advocaat stelt verder dat in de afgelopen maanden de beschuldigingen zijn afgezwakt, omdat er te weinig bewijs zou zijn.

Waarom komen de topbestuurders zelf voor de rechter?

Volgens het OM zijn onder andere vader en zoon Damen in de loop der jaren op de hoogte geweest van het gerommel met betalingen aan tussenpersonen. De bestuurders zouden in "toenemende mate kennis van de risico's" hebben gekend.

Het OM zei vandaag wél dat er geen concreet bewijs is gevonden waaruit blijkt de bedrijfstop zich persoonlijk bemoeide met de betalingen aan tussenpersonen of ambtenaren.

De persoonlijke beschuldigingen aan de topbestuurders zijn, in de ogen van Damen, misplaatst. "Het is met de haren erbij gesleept", zegt de advocaat. "Mensen worden vervolgd omwille van hun functie. Dit huiswerk gaat nooit een voldoende halen."

De verdediging van Damen heeft nog geprobeerd de zaak achter gesloten deuren te laten behandelen, omdat anders de verdachten "teveel persoonlijke schade oplopen" De rechter heeft het verzoek van de hand gewezen.

Er is nog geen datum bekendgemaakt voor de verdere inhoudelijk behandeling van de twee zaken. Wel verwacht het OM dat de zaak over de Russische sancties sneller zal gaan dan de corruptiezaak. "Die zaak is zeer omvangrijk vanwege het internationale karakter. Dat zal enige tijd in beslag nemen", zegt het OM.