Nederland draagt 250 miljoen euro bij aan een nieuw steunpakket voor Oekraïne. Met dat geld worden Amerikaanse luchtverdedigingssystemen, munitie en ander militair materieel voor Oekraïne gekocht.

Veel NAVO-lidstaten hebben zelf niet genoeg wapens om die aan Oekraïne te leveren. Daarom kopen zij bij Amerika de spullen in die Oekraïne het hardst nodig heeft. Voor een volledig steunpakket van 500 miljoen euro, zal naast Nederland ook nog een ander land moeten bijdragen.

'Druk op Rusland hoog houden'

Dat er afgelopen weekend opnieuw meerdere doden en gewonden vielen door Russische aanvallen op Kyiv, was voor minister Brekelmans (Defensie) mede de reden om meer geld uit te trekken. "Oekraïne heeft acuut meer militaire steun nodig om zich tegen deze luchtaanvallen te verdedigen en de zware winter door te komen", tekent hij op in een persbericht.

Ook wil hij door de leveringen de positie van Oekraïne aan de onderhandelingstafel versterken. "Het is van groot belang de druk op Rusland hoog te houden", zegt Brekelmans. "Zowel via diplomatieke en economische kanalen, als door militaire leveringen aan Oekraïne."

Stekelig debat

Het is de tweede keer dat Nederland een bijdrage doet voor deze zogeheten Prioritised Ukraine Requirements List (PURL), een lijst waarop Oekraïne aangeeft welke luchtverdediging, munitie en andere zaken het hardst nodig zijn. De uitgaven zijn onderdeel van de 3,5 miljard euro die Nederland aan Oekraïne heeft toegezegd.

Het is nog onduidelijk hoeveel extra geld het demissionaire kabinet voor volgend jaar voor Oekraïne wil vrijmaken. Vorige week was daar in de Tweede Kamer een vrij stekelig debat over, omdat premier Schoof op dit moment nog geen extra 2 miljard steun wil toezeggen.

De politie in Hongkong heeft opnieuw twee mensen opgepakt in verband met de verwoestende brand van vorige week in een appartementencomplex. Ze worden verdacht van doodslag.

Daarmee komt het totale aantal arrestanten op dertien. De aanhoudingen houden verband met de renovatie van het complex, waarbij ondeugdelijke materialen zouden zijn gebruikt.

Hulpdiensten hebben inmiddels vijf van de zeven uitgebrande torens doorzocht. Er zijn onder meer lichamen gevonden in trappenhuizen en op daken, vermoedelijk van bewoners die probeerden te vluchten voor het vuur.

Vandaag zijn nog eens vijf stoffelijke overschotten aangetroffen, waarmee het dodental is opgelopen naar 151. Daarnaast zijn drie lichamen geborgen die al door de brandweer waren gelokaliseerd. Onder de doden zijn zeker negen huishoudelijke hulpen uit Indonesië en een uit de Filipijnen.

Tientallen mensen worden nog vermist. Het is de vraag of iedereen kan worden geïdentificeerd, omdat sommige lichamen door de brand grotendeels zijn vergaan.

Netten niet brandwerend

Het appartementencomplex bestaat uit acht gebouwen en werd de afgelopen tijd gerenoveerd. Bij die klus werden volgens de autoriteiten materialen gebruikt die niet voldeden aan de regels. Zo waren de netten bij de bamboesteigers rond de gebouwen niet overal brandwerend genoeg.

Omdat de gebrekkige netten op moeilijk bereikbare plaatsen hingen, werden ze bij controles niet opgemerkt, zeggen de autoriteiten. "De aannemers wilden geld verdienen ten koste van mensenlevens", aldus de op een na belangrijkste functionaris in de stad, Eric Chan.

Het vuur ontstond bij de netten onderaan een van de woongebouwen en sloeg via schuimpanelen en de ramen naar binnen. De wind leidde ertoe dat de brand oversloeg naar zes andere torens. Een van de acht woongebouwen bleef gespaard. De brandalarmen in het complex functioneerden niet naar behoren.

Inzamelingsactie

Door de brand zijn duizenden mensen dakloos geworden. De afgelopen dagen is er bij het complex een zee van bloemen, kaarten en andere steunbetuigingen ontstaan. Een inzamelingsactie voor overlevenden van de brand heeft tot nu toe een kleine 100 miljoen euro opgeleverd.

Het geld wordt samen met de 33 miljoen euro van de overheid gebruikt voor huisvesting van de slachtoffers en andere hulp op de lange termijn. Van de bewoners zitten er nu zo'n 700 in hotels en hostels, 1144 mensen zijn ondergebracht in tijdelijke onderkomens. Ook zijn er nog steeds twee noodopvanglocaties geopend.

Mensen rouwen en leggen bloemen bij de flats om de doden te herdenken:

In Hongkong klinken ook geluiden dat de overheid in ieder geval deels verantwoordelijk is voor het drama. De afgelopen dagen werden drie mensen opgepakt voor opruiing, melden lokale media. Een van hen was betrokken bij een online petitie waarin werd opgeroepen tot een onafhankelijk onderzoek naar de brand en naar toezicht op bouwlocaties. Volgens persbureau Reuters is de student van 24 vandaag vrijgelaten.

De politie wil niet ingaan op individuele gevallen en zegt alleen te handelen in overeenstemming met de wet. Hoewel Hongkong nog altijd andere wetten en regels heeft dan het Chinese vasteland, is er in de stad maar beperkt ruimte voor kritiek op de overheid.

De afgelopen jaren zijn onder het mom van de nationale veiligheid veel vrijheden ingeperkt. Protesten worden vroegtijdig de kop ingedrukt en oppositieleiders worden geweerd bij verkiezingen. De autoriteiten in Peking waarschuwen inwoners van Hongkong om het drama niet te gebruiken om "de stad terug te storten in de chaos" van 2019, toen er grote betogingen waren tegen de inperking van vrijheden en de democratie.

Door het stopzetten van Amerikaanse financiering is het aantal hiv-besmettingen onder pasgeboren baby's sterk toegenomen. Dat meldt het Aidsfonds op basis van data van lokale partners. Volgens de organisatie is Uganda het zwaarst getroffen door de bezuinigingen van Trump.

De Amerikaanse regering zette begin dit jaar de financiering voor hiv- en aidsbestrijding via USAID en Pepfar, het Amerikaanse programma tegen hiv en aids, grotendeels stop. Veel landen waren afhankelijk van die hulp, en de gevolgen daarvan worden nu zichtbaar, aldus het Aidsfonds.

Uganda, een land in Oost-Afrika met meer dan 50 miljoen inwoners, wordt het hardst getroffen door de bezuinigingen. Meer dan zestig klinieken hebben hun deuren moeten sluiten en testprogramma's liggen stil. "In klinieken waar jarenlang geen kinderen met hiv meer werden geboren, zien we nu dat weer 1 op de 4 pasgeborenen met hiv ter wereld komt", zegt Mark Vermeulen, directeur van het Aidsfonds.

"Dat gebeurt omdat moeders geen toegang meer hebben tot hiv-tests waardoor ze niet weten dat ze hiv hebben of omdat de behandeling simpelweg niet beschikbaar is", zegt Vermeulen. Duizenden zwangere vrouwen kunnen hun hiv-behandeling niet voortzetten. "Dit zijn wat ons betreft de eerste schokkende signalen van de radicale bezuinigingen."

Wereld Aids Dag

Het is vandaag Wereld Aids Dag, waarop wereldwijd aandacht wordt besteed aan de strijd tegen aids. Vandaar dat het Aidsfonds vandaag de bevindingen publiceert.

Hiv, het virus dat aids veroorzaakt, kan zitten in bloed, sperma en voorvocht, vaginaal vocht en moedermelk. Als deze lichaamsvochten in je bloed of slijmvliezen komen, heb je kans op hiv.

Met internationale hulp was het eerder gelukt om de overdracht van hiv van moeder op kind vrijwel volledig te elimineren. In Uganda is de overdracht van hiv van moeder op kind binnen zes maanden gestegen van 6,1 naar 8,4 procent. Ook mannen die seks hebben met mannen en trans personen lopen meer risico op het krijgen van hiv. Ook zij worden hard geraakt door de weggevallen steun.

Enkele weken na zijn inauguratie kondigde Trump de ontmanteling van USAID aan, waardoor een groot deel van de buitenlandse hulp van de ene op de andere dag wegviel. USAID speelde een cruciale rol in het bestrijden van ziektes die op het Afrikaanse continent veel voorkomen, zoals malaria, tuberculose en hiv en aids. Zo'n 40 procent van alle wereldwijde humanitaire hulp liep via deze organisatie.

Wereldwijd zijn de gevolgen groot: meer dan 111.000 banen in de gezondheidszorg zijn verdwenen en 4595 gezondheidsfaciliteiten werden gesloten in Sub-Sahara-Afrika. Niet alleen in Uganda, ook in Ethiopië, Zimbabwe en Namibië zijn de gevolgen voelbaar. En in Zuid-Afrika verloren 26.000 kinderen toegang tot therapie en zorg.

Sommige landen zijn in het gat gesprongen, zoals de Filipijnen, Thailand, Kenia en Zuid-Afrika; zij hebben zelf gezorgd dat de hiv-behandelingen door kunnen blijven gaan.

25 miljoen gered

"De landen waar wij ons extra zorgen over maken, zijn landen die moeite hebben hun eigen gezondheidszorg overeind te houden", zegt Vermeulen van Aidsfonds. Zij konden onmogelijk van de ene op de andere dag de bezuinigingen opvangen, omdat zij sterk afhankelijk zijn van buitenlandse hulp.

"Die landen gaan vaak ook gebukt onder een hoge schuldenlast, waardoor ze twee of drie keer meer geld betalen aan schuld dan aan gezondheidszorg", zegt Vermeulen. "Het is dus een mix van verschillende oorzaken die ervoor zorgen dat mensen met hiv die toegang willen tot levensreddende behandeling, die niet meer kunnen krijgen."

Het Amerikaanse aidsbestrijdingsprogramma Pepfar was het grootste ter wereld; driekwart van de wereldwijde steun kwam van de VS. In de afgelopen twintig jaar zijn hierdoor 25 miljoen mensenlevens gered.

Harde cijfers van het aantal mensen met hiv of andere infectieziektes in de getroffen landen ontbreken nog, die komen pas over een jaar, zegt Vermeulen. "Ondertussen blijft een politieke reactie uit. Daar zit een enorme zorg. Onze oproep aan de formerende partijen en Europa is om verder te kijken dan de grenzen van ons land en het gat in de buitenlandse hulp te vullen. Infectieziekten kennen immers geen grenzen."

2400 banen verdwenen

Een eerdere studie van Erasmus MC in samenwerking met universiteiten uit de VS, Europa en Afrika, berekende dat het opschorten van Amerikaanse hulpgelden voor hiv-behandelingen de komende vijf jaar zal leiden tot ongeveer 150.000 extra doden in Sub-Sahara-Afrika.

Het schrappen van USAID en Pepfar komt bovenop het terugtrekken van de VS uit de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Daardoor moet de WHO een kwart van het personeel ontslaan. Volgens de VN-gezondheidsorganisatie is deze bezuiniging nodig omdat de VS, met bijna 20 procent van het budget, veruit de grootste geldschieter was.