De rechten van Sudanese kinderen op de vlucht worden op grote schaal systematisch geschonden en de Europese Unie is daar medeverantwoordelijk voor. Dat zegt kinderrechtenorganisatie Save the Children. Onderzoekers van de organisatie spraken met 66 kinderen die de oorlog in Sudan ontvluchtten over hun ervaringen.

"We zijn dit onderzoek gestart om in kaart te brengen wat kinderen aan fysieke en psychologische schade met zich meedragen voordat ze in de EU aankomen", zegt Julia Verheul, die het onderzoek leidde.

"Kinderen worden voor én tijdens hun vlucht keer op keer geconfronteerd met een opstapeling aan geweld, uitbuiting en traumatische gebeurtenissen. Zij betalen de prijs voor het steeds striktere EU-beleid: door de eenzijdige focus op strenge grensbewaking worden de kwetsbaarste alleenreizende kinderen in de handen van smokkelaars gedreven en onzichtbaar gemaakt voor hulpverleners."

De NOS sprak twee van de gevluchte kinderen: een 15-jarig meisje uit Sudan dat nu in Egypte is en een net 18-jarige Sudanees die in Griekenland asiel heeft aangevraagd. Voor hun veiligheid en privacy gebruiken we hun namen niet.

kinderen op de vlucht

"De reis was heel zwaar", zegt het meisje. Ze ontvluchtte Sudan na de moord op haar vader. De sociaal werker die haar begeleidt, wil niet dat haar al te precies gevraagd wordt wat ze meemaakte, dat is te traumatisch. Tijdens het interview moet ze huilen, maar ze is blij dat ze nu veilig is. Als het kan wil ze terugkeren naar haar land om dokter te worden.

De 18-jarige Sudanees vluchtte snel na het begin van de oorlog, ruim 2,5 jaar geleden. "Het rebellenleger viel het huis van onze buren binnen en nam de kinderen mee. Sommigen van hen kwamen niet meer terug." Hij vluchtte met hulp van een mensensmokkelaar via Egypte naar Libië en belandde daar in een gevangenis. De slechte omstandigheden op dit soort plekken zijn al jaren bekend.

De kinderen tekenden wat ze meemaakten. Klik op de onderstaande special en zie de oorlog in Sudan door de ogen van kinderen:

De verhalen die de twee vertellen komen overeen met die van de andere 64 kinderen die Save the Children sprak. "Kinderen worden opgesloten, opgepakt en teruggestuurd naar landen die compleet onveilig zijn, zelfs naar Sudan", zegt Julia Verheul. Volgens haar is de Europese Unie medeverantwoordelijk voor de schendingen van de rechten van de kinderen.

"De EU investeert honderden miljoenen in grensbewaking, zonder te controleren of de rechten van kinderen wel worden gerespecteerd, terwijl ze hier wel juridisch toe verplicht zijn. Ondertussen worden de schendingen van de rechten van deze kinderen steeds ernstiger en vinden ze op steeds grotere schaal plaats. Het is onvoorstelbaar dat de EU dit niet alleen laat voortbestaan, maar er ook actief aan bijdraagt."

Jeroen Lenaers (CDA) is woordvoerder migratie van de grootste fractie in het Europees Parlement. Hij is geschrokken van het onderzoek en vindt dat kinderen beter moeten worden beschermd, maar verdedigt ook het strenge Europese migratiebeleid. Hij wil de mensensmokkelaars aanpakken. "Omdat het criminele bendes zijn die misbruik maken van de kwetsbaarheid van heel veel mensen, ook kinderen, puur en alleen om geld te verdienen."

In vrijwel alle EU-landen wordt gehamerd op harder asielbeleid. Volgend jaar juni gaat het nieuwe, strengere Europese asiel- en migratiepact in.

Migratiedeals

Volgens Save the Children maakt de EU met de migratiedeals met landen in Afrika de verkeerde keuzes. "Van het extra budget voor migratiesamenwerking met een land als Egypte ging maar 15 procent naar de bescherming van vluchtelingen. Dat is bizar in een land dat nu al meer dan 1,5 miljoen Sudanese vluchtelingen opvangt. Het laat zien dat de EU overmatig gefocust is op het buitenhouden van vluchtelingen, zonder goed te kijken hoe ze hun situatie kunnen verbeteren."

Europarlementariër Lenaers spreekt dat tegen. "Ik denk dat we een positieve impact hebben, juist door samen te werken met die landen, door geld te geven voor grensbewaking en het beschermen van migranten. Dat leidt niet tot perfecte situaties, dat erken ik meteen. Maar ik ben er nog steeds van overtuigd dat als je daar wegblijft, de situatie juist voor kwetsbare mensen alleen maar slechter zal worden."

America first gaat vanaf komend jaar ook gelden voor de toegang tot nationale parken in de VS. Buitenlandse toeristen moeten dan minstens 100 dollar extra betalen om parken als de Grand Canyon, Yellowstone en Yosemite te bezoeken. Op dagen waarop Amerikanen gratis naar de parken mogen, zijn buitenlandse toeristen niet langer welkom.

De prijsverhogingen volgen op financiële tegenslagen voor de National Park Service. Het inmiddels opgedoekte Department of Government Efficiency (DOGE), dat onder leiding stond van techmiljardair Elon Musk, legde de parken zware bezuinigingen op. Tegelijk liepen de parken tijdens de langste overheidsshutdown in de Amerikaanse geschiedenis veel inkomsten mis.

Daarbij was het ook een wens van president Trump zelf om de prijzen voor buitenlandse bezoekers omhoog te gooien. In juli ondertekende hij een decreet waarin hij de nationale parken opdroeg duidelijk onderscheid te maken tussen de tarieven voor Amerikanen en buitenlanders. Dit onder de noemer "American families first".

'Eerlijke bijdrage'

Volgens minister van Binnenlandse Zaken Burgum moeten de prijsverschillen ertoe leiden dat Amerikaanse belastingbetalers, die al bijdragen aan de parken, "blijven genieten van betaalbare toegang, terwijl internationale bezoekers een eerlijke bijdrage leveren aan het onderhouden en verbeteren van onze parken voor toekomstige generaties".

Concreet gaan buitenlanders vanaf volgend jaar 250 dollar betalen voor de kaart waarmee ze gedurende een jaar alle parken mogen bezoeken. Nu kost die kaart voor iedereen nog 80 dollar. Voor Amerikanen blijft dat volgend jaar de prijs.

Buitenlandse bezoekers zonder jaarkaart kunnen tegen betaling van 100 dollar per persoon elf populaire nationale parken in de VS bezoeken. Ze moeten per park ook de standaard entreeprijs betalen.

De prijs voor een ESTA-reisvergunning ging in september al omhoog, van 21 naar 40 dollar per persoon.

Gratis toegang op Trumps verjaardag

In de aankondiging van het ministerie wordt ook gesproken van "resident-only patriotic fee-free days", oftewel dagen waarop Amerikanen gratis toegang hebben tot de parken en buitenlandse toeristen niet welkom zijn. Komend jaar zijn er acht van zulke dagen, onder andere op 16 februari (President's Day), 25 mei (Memorial Day) en 14 juni (Flag Day én Trumps verjaardag).

Daarmee wijst de regering-Trump andere vrije dagen aan dan Biden deed voor dit jaar. Zo zijn onder andere Martin Luther King Jr. Day (20 januari) en Juneteenth (19 juni) komend jaar niet langer dagen met vrije toegang.

Minder belangstelling

Jaarlijks ontvangen de nationale parken in de VS miljoenen buitenlandse toeristen. In 2018 ging het om meer dan 14 miljoen bezoekers, becijferde de U.S. Travel Association. Van de bezoekers aan Yellowstone kwam vorig jaar bijna 15 procent uit het buitenland, meldde het park. Een flinke daling ten opzichte van 2018, toen 30 procent van de bezoekers internationaal was.

De Nederlandse reisbranche ziet de belangstelling voor reizen naar de VS afnemen en wijst daarbij op de gestegen prijzen in Amerika en Trumps presidentschap dat potentiële bezoekers tegenstaat. Toeristen vragen zich bijvoorbeeld af of ze het land wel binnenkomen en geven bij reisbureaus aan enkel naar Democratische staten te willen afreizen.

Een Belarussische oppositieleider die eerder dit jaar na gratie op vrije voeten kwam, zit opnieuw in een gevangenis. Dat heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken in Belarus bevestigd aan de vrouw van Nikolaj Statkevitsj, meldt zij aan persbureau AP. Volgens het ministerie zit Statkevitsj "zijn straf verder uit".

De oud-presidentskandidaat gold als vermist sinds september, nadat hij onder druk van de Amerikaanse president Trump met tientallen andere politieke gevangenen gratie had gekregen van de autoritaire Belarussische president Loekasjenko.

De tegenstanders van de president werden na hun vrijlating uit de gevangenis per bus overgebracht naar de grens met Litouwen, waar Statkevitsj weigerde Belarus te verlaten. Hij sprak van "gedwongen deportatie", trapte de deur van de bus open en werd na een aantal uur in het niemandsland tussen beide landen afgevoerd door de Belarussische politie. Sindsdien hadden zijn naasten niets meer van hem vernomen.

Verblijfplaats onbekend

Belarus heeft volgens zijn vrouw, Maryna Adamovitsj, nu bevestigd dat Statkevitsj is teruggebracht naar een gevangenis en daar zijn opgelegde celstraf uitzit. De politicus werd in 2021 veroordeeld tot veertien jaar cel wegens het, volgens de rechter, organiseren van massale onrust. Mensenrechtenorganisaties beschouwen die zaak als politiek gemotiveerd.

Het was de derde veroordeling voor Statkevitsj, die decennia actief is in de Belarussische politiek en inmiddels al meer dan twaalf jaar in de gevangenis heeft doorgebracht. In 2010 deed hij namens de democraten in het land mee aan de presidentsverkiezingen.

Het is niet bekend waar Statkevitsj nu verblijft, vertelde zijn vrouw aan verslaggevers. Ze reisde af naar de strafkolonie waar hij eerder vastzat, maar kreeg daar niet te horen of haar man er opnieuw was opgesloten. "Vroeger wist ik tenminste waar hij was, maar nu weet ik dat niet eens meer. Ik maak me grote zorgen om Nikolajs gezondheid."

Volgens mensenrechtenorganisatie Viasna is de gevangenisstraf van Statkevitsj in principe komen te vervallen na het presidentiële decreet van september en zou de politicus ook in Belarus een vrij man moeten zijn. Advocaat Pavel Sapelka, werkzaam bij de door de oppositie in het land opgerichte organisatie, spreekt van "juridische chaos".

Banden aanhalen

Loekasjenko is al meer dan dertig jaar aan de macht in Belarus en probeert de laatste tijd de banden met het Westen aan te halen. Na een telefoongesprek met Trump in augustus ging hij over tot de vrijlating van 52 gevangenen, voornamelijk oppositieleden. In ruil zag het land sancties tegen de nationale luchtvaartmaatschappij Belavia opgeheven worden.

Volgens Viasna zitten momenteel 1246 politieke gevangenen vast in Belarus. Onder hen is ook Ales Bialiatski, de activist die in 2022 de Nobelprijs won, samen met mensenrechtenorganisaties in Oekraïne en Rusland. Bialiatski richtte in 1996 Viasna op, dat wordt beschouwd als belangrijkste organisatie voor de mensenrechten in Belarus. Een jaar na het winnen van de Nobelprijs kreeg hij tien jaar celstraf opgelegd, na wat de oppositie een schijnproces noemde.