Ruim dertig landen steunen de oprichting van een speciale commissie die schadeclaims in verband met de oorlogsschade in Oekraïne gaat behandelen. Tientallen landen zijn vandaag aanwezig in de 'internationale stad van vrede en recht' voor de oprichting van deze commissie.

Dat had wat de Oekraïense president Zelensky betreft al jaren eerder gemoeten. "Op zijn minst in 2014, maar eigenlijk gezien de hoeveelheid oorlogen die Rusland is begonnen of heeft gesteund, zou dit al veel eerder moeten zijn gedaan", zei hij in het World Forum in Den Haag.

Naar verwachting zullen 35 landen vandaag het oprichtingsverdrag tekenen, kondigde secretaris-generaal Alain Berset van de Raad van Europa aan. "Dat is ongekend voor de eerste dag."

Rusland heeft de afgelopen jaren veel slachtoffers gemaakt en schade aangericht in Oekraïne, sinds de invasie in februari 2022. Drie jaar geleden werd besloten dat er een commissie moet worden opgericht om Oekraïne te compenseren.

Ruim 80.000 claims

In 2023 werd al een register opgericht om de individuele schadeclaims te verzamelen. Bij dat register zijn al meer dan 80.000 claims binnengekomen. Ruim veertig landen hebben zich aangesloten bij het register. Berset nodigde ook landen die niet zijn aangesloten bij de Raad van Europa uit om zich aan te sluiten bij het verdrag.

De commissie zal zetelen in Den Haag. Demissionair minister Van Weel (Buitenlandse Zaken) benadrukt dat het doel van de commissie is om de claims die de Oekraïners indienen geldig te verklaren, maar dat er geen garantie is dat ze worden uitbetaald.

Dat moet door Rusland gebeuren, zei Van Weel. "Zonder verantwoordingsplicht kan een conflict niet volledig worden opgelost. Een deel daarvan is ook het vergoeden van de schade die is aangericht." Ook demissionair premier Schoof zei dat de Russische daden niet ongestraft kunnen blijven. "Vandaag draait om rechtvaardigheid."

Russische tegoeden

Het vergoeden van de schade zou bijvoorbeeld kunnen door gebruik te maken van bevroren Russische tegoeden. Onderling zijn de landen die bij de Raad van Europa zitten het daar nog niet over eens.

Het oprichtingsverdrag van de nieuwe schadecommissie zal ingaan zodra het door 25 van de ondertekenaars is geratificeerd. Dat betekent onder meer dat de nationale parlementen ermee in moeten stemmen. Het verdrag gaat in op voorwaarde dat er genoeg geld is vrijgemaakt om de eerste werkzaamheden te financieren.

Zelensky reist deze weken langs Europese steden. Voor Den Haag deed hij ook Londen, Rome, Vaticaanstad en Berlijn aan. Later vandaag zal Zelensky Schoof ontmoeten bij het Catshuis in Den Haag.

Er waren geen signalen dat de vader uit Beerta zichzelf en zijn kinderen Jeffrey (10) en Emma (8) iets zou aandoen. Dat concluderen betrokken organisaties na een evaluatie van het drama. De kinderen kwamen dit voorjaar samen met hun vader door verdrinking om het leven. De man had hun auto in Winschoten van de kade in het water gereden.

De zoektocht naar de vader en zijn kinderen duurde ruim drie dagen en kreeg landelijk veel aandacht. Inmiddels is duidelijk dat de man kort nadat hij met de kinderen van huis was vertrokken het water inreed. Het duurde daarna nog dagen voordat de auto met de inzittenden werd teruggevonden.

De vraag was of de gemeente, politie en advies- en meldpunt Veilig Thuis vooraf hadden kunnen weten dat de vader hiertoe in staat was. Maar hun eigen onderzoeken laten zien dat die signalen er niet waren; de gebeurtenissen kwamen voor iedereen als een verrassing.

'Duidelijkheid en rust'

Veilig Thuis Groningen, advies- en meldpunt voor huiselijk geweld en kindermishandeling, heeft een extern onderzoeksbureau gevraagd de zaak te onderzoeken. De gemeenten Eemsdelta en Oldambt en de politie-eenheid Noord-Nederland deden zelf onderzoek.

Alle partijen komen tot de conclusie dat de situatie in het gezin stabiel leek, ondanks de scheiding van de ouders van de kinderen. De ouders hadden contact en voor de kinderen was een omgangsregeling.

"We hopen dat de conclusie dat dit drama niet te voorzien was, duidelijkheid en rust creëert voor de familie", laat Veilig Thuis Groningen in een reactie weten. "Die heeft aangegeven dit heel hard nodig te hebben."

Het drama heeft geleid tot een andere werkwijze bij de politie en Veilig Thuis. Het duurde nu zeven weken na de eerste melding voordat Veilig Thuis echt aan de slag ging bij het gezin. In de nieuwe werkwijze worden gezinnen beter in de gaten gehouden na een melding. Daar kan ook de politie bij worden betrokken.

De BBC zegt dat een Israëlisch-Amerikaanse organisatie wereldwijd kinderen met kanker misbruikt door ze in te zetten voor inzamelingsacties. Het geld dat wordt opgehaald, zou bestemd zijn voor de behandeling van de kinderen, maar die zien er niets van terug.

Onderzoekers van de BBC World Service zagen twee jaar geleden een aangrijpende advertentie op YouTube. "Ik wil niet sterven", zei een meisje uit Ghana dat Alexandra zou heten. Ze huilde. "Mijn behandelingen kosten veel geld", zei ze. Een crowdfundingscampagne voor haar zou bijna 600.000 euro hebben opgebracht.

De onderzoekers ontdekten meer van dit soort filmpjes. Veel daarvan waren gemaakt door een organisatie die in Israël en de VS is geregistreerd, met de naam Chance Letikva.

Met hulp van geolocatie, sociale media en gezichtsherkenningssoftware wisten de onderzoekers negen kinderen op te sporen. De acties voor deze negen alleen al zouden 3,4 miljoen euro aan donaties hebben opgeleverd.

Kaalgeschoren

Een van die kinderen was Khalil Tabasa uit de Filipijnen. Kort na zijn zevende verjaardag, in 2022, werd hij ziek. Hij had kanker. "Onze wereld stortte in", zegt zijn moeder tegen de BBC. Ze wilde een goede behandeling voor haar kind en daar was geld voor nodig. Via een lokale zakenman kwam ze in contact met een man die Erez heette.

Die bood aan geld in te zamelen en zei dat daar een video voor moest worden gemaakt. Die zou haar bijna 1300 euro per maand opleveren als de video veel donaties losmaakte.

De opnamen duurden twaalf uur. Khalils hoofd werd kaalgeschoren. Hij moest doen of hij zijn verjaardag vierde en om zijn tranen op te wekken, werden naast hem uien gesneden en kreeg hij menthol onder zijn ogen gesmeerd.

De documentaire van de BBC World Service:

De man die voor het filmpje verantwoordelijk was, was de Canadees-Israëlische zakenman Erez Hadari, zegt de BBC. Toen Khalils moeder na maanden nog niet had gehoord wat de video had opgebracht, nam ze contact met hem op. De video heeft geen succes gehad, was het antwoord. Ze kreeg 600 euro voor het maken van de opnames.

Dat bleek niet de waarheid. De video had in november 2024 zo'n 23.000 euro opgebracht. Khalil was toen al overleden.

Volgens de BBC ging Hadari op dezelfde manier te werk met Oekraïense en Colombiaanse kinderen. De BBC nam contact met hem op, maar hij liet de vragen van onderzoekers onbeantwoord.