De Autoriteit Persoonsgegevens waarschuwde onlangs over de zorgen die er zijn omtrent zogenaamde volgverkeerslichten. RTV Purmerend bekeek de situatie in onze omgeving.

Transportbedrijven zijn gefrustreerd over het verbod van vrachtwagens op de A7. Chauffeurs moeten vanaf aanstaande maandag omrijden en dat kost volgens de bedrijven extra tijd en geld.

De man die dinsdag overleed bij een ongeluk op de Afsluitdijk is een 32-jarige man uit Purmerend. Ter hoogte van Den Oever was er een frontale aanrijding tussen een tankwagen en een personenauto.

Een Mozambikaan met een klein marktstalletje in het township Soweto is bang voor de Zuid-Afrikanen in gele hesjes. Ze lopen door zijn wijk, vragen naar zijn verblijfsvergunning en nemen zonder te betalen chips en popcorn uit zijn kraampje mee. "Ik kan alleen maar mijn mond houden, weerstand bieden is te gevaarlijk."

De burgers in de gele hesjes maken deel uit van 'Operatie Dudula'. Dudula betekent terugdringen: het terugdringen van migranten. Op verschillende plekken in Zuid-Afrika hebben burgers zich onder die naam verenigd en patrouilleren ze door de straten van hun buurt.

"We willen zorgen voor veiligheid in onze wijk," vertelt de 34-jarige werkloze moeder Tshidi, die voorop loopt. "We zijn het zat dat oma's in onze wijk worden beroofd." Het is een groep van zo'n tien man, die op deze dag door de straten trekt.

Bekijk in de video hieronder hoe 'Operatie Dudula' te werk gaat:

Ze houden mensen staande, fouilleren hen, en vragen naar verblijfsvergunningen. Ze presenteren zich als bezorgde burgers die anti-misdaad zijn, maar gaan vooral langs bij de kleine winkeltjes in de townships, met eigenaars uit onder meer Mozambique, Ethiopië en Malawi. Dudula begon in Soweto, maar opereert nu in verschillende delen van het land.

Vreemdelingenhaat

De leden van de beweging hebben dezelfde visie: ze geven migranten de schuld van het afpakken van banen en huizen en van criminaliteit. Behalve een beweging is het sinds een jaar een politieke partij, die wil meedoen met de verkiezingen eind mei omdat "de regering illegale migratie niet serieus neemt".

Maar ze zijn onlangs uitgesloten door de kiescommissie, niet vanwege hun boodschap, maar omdat ze hun kandidatenlijst niet op tijd hebben ingediend. Hun aanhangers blijven de retoriek verkondigen.

Vreemdelingenhaat sluimert altijd aan de oppervlakte, vooral in de armere wijken van het land, en met Dudula hebben degenen die ontevreden zijn een manier om zich te verenigen. Maar ook andere groepen en politici hebben het in aanloop naar de verkiezingen op migranten gemunt.

Oud-president Jacob Zuma, die weer kandidaat is met zijn partij MK, kwam met een TikTok-video waarin hij zegt dat er geen misdaad was in Zuid-Afrika voordat er buitenlanders kwamen. En een andere partij, The Patriotic Alliance, stond begin dit jaar aan de grens met Zimbabwe en vertelde trots dat ze bezig waren met een push-back van migranten.

"Politici en burgers zoeken een zondebok voor Zuid-Afrika's grootste problemen: armoede, werkeloosheid en ongelijkheid," zegt Anthony Kaziboni van de Universiteit van Johannesburg, die onderzoek doet naar vreemdeligenhaat. "Cijfers laten zien dat migranten juist minder vaak misdaden begaan dan Zuid-Afrikanen", zegt hij. "En dat ze een positieve bijdrage leveren aan de economie, maar politici denken zo punten te scoren, dat zien we over de hele wereld."

Hoeveel leden Dudula heeft is onduidelijk, maar in het verleden was er ergens maar een klein vlammetje nodig en explodeerde dat in xenofobisch geweld. De anti-buitenlander-retoriek is gevaarlijk, zegt Kaziboni, vooral in Zuid-Afrika.

"We hebben al verschillende keren gezien dat haatspraak leidt tot golven van aanvallen op buitenlanders waarbij vele doden zijn gevallen. Het is belangrijk voor politici en mensen met autoriteit om goed te letten op wat ze zeggen en hoe burgers het oppakken."

De huidige president Ramaphosa heeft gezegd dat de acties van Dudula illegaal zijn. Hij is bang dat dit soort onwettige acties uit de hand kunnen lopen en gewelddadig kunnen worden.

Intimidatie

De burgers in Soweto patrouilleren onverstoorbaar door. Ze zeggen soms zelfs de politie te bellen als ze iemand staande houden.

Operatie Dudula wordt ook beschuldigd van geweld. "Wij doen daar niet aan mee," zegt Tshidi terwijl ze voor de winkel van een man uit Somalië staat. "Tenzij een migrant boos wordt en we onszelf moeten verdedigen."

De leden zeggen dat de voormalige leider van Dudula, die een voorwaardelijke celstraf kreeg omdat hij een woonhuis overhoop had gehaald bij een actie, geweld promootte, maar dat ze nu een andere club zijn.

"Maar zelfs het vragen naar iemands papieren is intimidatie en mag niet," zegt onderzoeker Kaziboni. De Mozambikaanse stalhouder snapt het ook niet: "Waarom zeggen ze dat ik de wijk bedreig? Ik draag er toch juist aan bij? Iedereen koopt graag mijn eten. Ik ben toch juist goed voor mijn buurt?"

De politie heeft journalisten die vorig jaar verslag probeerden te doen van het Sunneklaasfeest op Ameland onvoldoende beschermd. "We hebben de persveiligheid daar toen onvoldoende weten te waarborgen", zegt Martin Sitalsing, politiechef van de eenheid Noord-Nederland.

Sitalsing heeft een verklaring verspreid ter gelegenheid van de Internationale Dag van de Persvrijheid. Omrop Fryslân schrijft erover.

De politiechef noemt persvrijheid een belangrijk deel van de democratische rechtsstaat. Ook zegt hij dat politie ervoor moet zorgen dat journalisten hun werk zo veilig mogelijk moeten kunnen doen. "Op 5 december hebben we die daadkracht onvoldoende getoond en daar hebben we van te leren", concludeert de politiechef.

De politie was op de hoogte van de eventuele komst van journalisten naar het eiland voor Sunneklaas, dat een alternatief Sinterklaasfeest is waarbij bewoners van Ameland zich verkleden en maskers dragen. Tijdens het feest zijn "buitenstaanders", oftewel vastelanders, in principe niet welkom.

Belaagd en achtervolgd

De politie was zich bewust van de risico's, maar agenten waren al weg voor de boot met PowNed-journalisten aankwam. Eilandbewoners belaagden en achtervolgden de journalisten in hun auto.

Daar zegt de politie van te hebben geleerd. "Terugkijkend hadden we de journalisten van PowNed beter moeten beschermen en begrijpen we ook dat aspecten van ons optreden die avond niet neutraal op de betrokkenen zijn overgekomen. Dat had anders gemoeten", zegt Sitalsing.

Persvrijheid

Vandaag, op de Internationale Dag van de Persvrijheid, werd bekend dat de persvrijheid in Nederland stabiel is. Op de ranglijst met 180 landen is Nederland twee plekken gestegen, van plek 6 naar 4.

Toch deden journalisten bij de Nederlandse organisatie PersVeilig 218 keer een melding van een incident. In de meeste gevallen ging het om een bedreiging. Het Persvrijheidsfonds noemt de belaging van journalisten tijdens Sunneklaas daarbij als voorbeeld.

PowNed deed na de belaging aangifte en diende een klacht in bij de politie.

"Als je de dertig passeert komen de vragen: 'heb je al kinderen? Wil je kinderen? Waarom heb je nog geen kinderen?'" zegt Zakia Bouhaulin, weddingplanner en host van het YouTubeprogramma Spot On, waarin ze elke week in gesprek gaat met vrouwen over uiteenlopende thema's. "En dat is ontzettend irritant en zelfs pijnlijk, als jij om welke reden dan ook niet of nog niet zwanger bent."

Europese vrouwen beginnen steeds later aan kinderen. De gemiddelde leeftijd ging de afgelopen tien jaar van 28,8 naar 29,7 jaar, bleek uit gegevens van het CBS en Eurostat. Vrouwen in Nederland zijn gemiddeld nog iets ouder als ze voor het eerst bevallen: hier was in 2023 de gemiddelde leeftijd 30,3 jaar.

Niet erg bewust

Biologisch gezien is het eigenlijk het beste voor je kansen om voor je dertigste een eerste kind te krijgen, zegt fertiliteitsarts Grada van den Dool. Dat we steeds ouder zwanger worden is volgens haar daarom niet per se goed nieuws. "Maar weinig mensen realiseren zich dat je na je veertigste per cyclus nog maar 5 procent kans hebt om zwanger te worden."

Ter vergelijking: als je begin 20 bent is die kans rond de 25 procent. Van den Dool komt in haar kliniek veel stellen tegen die zich daar niet erg bewust van zijn. "Het gaat ook geregeld om mannen die er nog niet aan toe waren. Het is belangrijk dat zij dit soort feiten ook kennen."

Dat betekent niet dat iedereen boven de 30 met een kinderwens zich nu zorgen moet maken. "Zeker tot je 35e is er nog niet zoveel aan de hand. Het probleem is alleen dat de eitjes, die vrouwen al vanaf hun geboorte bij zich dragen, steeds ouder worden." Ook neemt het aantal eitjes door de tijd heen af.

Dat heeft niet alleen invloed op de vruchtbaarheid van vrouwen. Omdat de eitjes ook sneller beschadigen neemt de kans op complicaties voor de baby bij vrouwen die de veertig naderen ook toe.

De rest van het vrouwenlijf kan daarentegen meer aan dan tot nu toe werd aangenomen. "We dachten vroeger dat de risico's van een zwangerschap voor vrouwen zelf na die leeftijd ook groter werden, maar dat blijkt toch niet zo te zijn."

De statistieken mogen dan voor zich spreken, de samenleving verandert. Een stabiele basis met een relatie, huis en werk is voor de meeste ouders een belangrijke voorwaarde om te beginnen aan kinderen.

In Nederland worden bijvoorbeeld minder baby's geboren vanaf de economische recessie. Een vaste baan werd zeldzamer en dat maakte het vooral voor jonge mensen moeilijker om een huis te kopen of te huren.

Hoogopgeleide vrouwen krijgen al langer minder kinderen, bijvoorbeeld omdat ze langer bezig zijn met hun opleiding, willen reizen of zich meer willen richten op hun carrière.

"Ik vind dat positief," zegt weddingplanner Bouhaulin. "Om me heen en bij de huwelijken waar ik bij help zie ik ook steeds vaker dat stellen niet meteen zwanger willen worden. Ze willen eerst een paar jaar getrouwd zijn om te ontdekken of ze samen wel een goede status hebben als stel. Wie zouden wij zijn als ouders?" Ook Van den Dool wijst op positieve kanten, zoals vrouwen die niet langer sociaal en financieel afhankelijk zijn van hun man.

Eicellen invriezen

Om tijd te kopen laten steeds meer vrouwen hun eicellen invriezen. Sommige bedrijven vergoeden die behandeling zelfs voor hun vrouwelijke werknemers. Met die ingevroren eicellen kun je op latere leeftijd alleen, met een donor of met een partner alsnog proberen zwanger te worden.

Toch kleven er aan deze optie ook bezwaren en dilemma's. Sara Coster coacht onder meer singles die op deze manier een kinderwens willen vervullen. "Ook een plan B kost tijd," zegt zij.

Stel dat je je eicellen hebt ingevroren, dan komen er nog andere dilemma's. "Wil je het met een partner of met een donor? Welke rol gaat die spelen in het leven van je kind? Wil je co-ouderschap met een homostel? Wat betekent die keuze voor je toekomstige kind?" Volgens Coster scheelt het als mensen niet wachten tot het 'ingewikkeld' wordt.

Stabiele man

In sommige gevallen is het helemaal geen optie, zegt Bouhaulin. "Binnen de islam mag je niet alleen met een donor een kind krijgen. Dus voor veel islamitische single vrouwen is er helemaal geen plan B. Je kan wel je eicellen laten invriezen voor als je op latere leeftijd nog een partner vindt."

Bouhaulin ziet dat vrouwen dan hun eisen gaan bijstellen. "Toch maar trouwen met een man, die je eigenlijk niet geschikt vond. Omdat het wel een stabiele man is, die een goede vader kan zijn."